(استاد دانشگاه کابل)
مرحوم غلام حضرت کوشان فرزند مرحوم صوفی پاینده محمد کوشان در سال ۱۳۰۵هش در گذر شمعریزهای شهر کابل زاده شد. پس از تحصیل در لیسه حبیبیه، شامل خدمت در مطبوعات وطن گردید و پس از چهل سال متقاعد شد. با تجاوز قشون سرخ به وطن ابتدا به پاکستان و از آنجا به شهر هیوارد در کلیفورنیای شمالی هجرت نمود. او در همان جا روز ۱٤ عقرب ۱۳٧٧ هش برابر با ۵ نومبر ۱٩٩٨ م به عمر هفتاد و دو سالگی به اثر سکته مغزی ندای رجوع به خداوند عز و جل را لبیک گفت و امانت جان به جان آفرین سپرد و در "بوستان رحمت" آن شهر بخاک سپرده شد.
مرحوم غلام حضرت کوشان، خدمتش را در مطبوعات کشور از عضویت شعبه نشرات آغاز نمود. او در عهده های محرری، سر محرری و معاونیت روزنامه اصلاح، معاون ریاست هلال احمر افغانستان، ریاست نشرات رادیو افغانستان (دوبار) ریاست کتابخانه های عامه افغانستان، ریاست نشرات مرکز وزارت اطلاعات و کلتور، ریاست آژانس باختر و ریاست اداری آن وزارت خدمت نموده است. وی پنج سال معاون اداره اطلاعات ملل متحد در کابل بود، و پس از تقاعد چند سال بحیث مدیر عمومی مامورین شرکت هوخست نیز کار میکرده است.
مرحوم غلام حضرت کوشان دوره مکلفیت عسکری را بحیث معلم سواد آموزی در کورسهای قوماندانی ژندارام و پولیس وزارت داخله سپری نمود. به همه ولایات کشور سفر نموده وبه کشورهای متعدد آسیایی و اروپایی مسافرتهای رسمی داشته، سفرهای مشاهداتی و شمولیت در کنفرانسهای بین المللی رادیو و صلیب احمر جهانی بخش دیگری از سفرهای او بود و در رشته خدمات عامه طی یک فیلوشیپ در لندن نیز تحصیل نموده است.
مرحوم کوشان در طول خدمت به اخذ چندین تقدیرنامه، جوایز مطبوعاتی و مدال مینه پال نایل گردیده است. جناب غلام حضرت کوشان در جریان کارهای فرهنگی خود در وزارت اطلاعات و کلتور مجله "هلال احمر, ماهنامه گرزندوی (Afghan Travel) را به انگلیسی ونیز نشریه هفتگی "آئینه" را تأسیس نمود. تأسیس لاتری که منبع بزرگ عایدات هلال احمر افغانستان شد، نیز از خدمات او میباشد.
آثار چاپی مرحوم کوشان:
- درسهای ساده بر مبادی ژورنالیزم، طبع شده در پاکستان
- سرگذشت یک ملت مظلوم در مسیر سده بیست. طبع شده است در ایالات متحده امریکا
- ترجمه "پته خزانه" به انگلیسی چاپ کابل
- امداد اولیه
- خاطره سالفرینو
- طفل شما از تولد تا شش سالگی
- وفای زن
- هانری دونانت
- ماه دیگر نمی رقصد
- دیوان ملک الشعرا استاد بیتات، به همکاری عطأالله نوری.
- گلهای اندیشه؛ مجموعه ای از مرحوم عبدالرحمن پژواک وشماری دیگر که در وطن به طبع رسیده اند.
علاوه بربیش از بیست کتاب چاپی، هزاران مقاله و ترجمه به قلم وی در نشرات مختلف کشور انتشار یافته، کتاب "تاریخ تیاتر در افغانستان" و "روزنامچه جهاد" دو اثر بزرگ اوبود که در اثر تلاشی های پیهم منزلش به یغما رفته است.
او هنگام خدمت در اداره اطلاعات ملل متحد در کابل، در ترجمه و طبع و تکثیر اعلامیه های حقوق بشر، حقوق زن، حقوق طفل، وسایر مناشیر عمده بین المللی خدمت ارزنده کرده است. مرحوم کوشان چهل سال نطاق ورزیده رادیو افغانستان بود. در سالهای جهاد؛ هنگام اقامت در پشاوردر تدریس ژورنالیستهای افغانستانی سهم داشت.
مرحوم کوشان در امریکا "انجمن فرهنگی افغانستان" را در سال ۱٩٩۰م در شهر هیوارد، کلیفورنیا بنیاد گذاشت، در نشر مجله خراسان و هفته نامه امید به فرزندش محمد قوی کوشان راهنمایی های فراوان نمود. برای تجلیل روز افغانستان طی چند سال در مکاتب شهر هیوارد، چندین درامه نوشت که توسط شاگردان به نمایش در آمد. درامی برای کتابخانه های عامه شهر هیوارد نوشت که درآن درباره فرهنگ و زندگی مردم افغانستان تفصیلات داده شده بود و در سالون بزرگ ریاست شهرداری هیوارد به نمایش در آمد. نمایشگاه عکس جهاد افغانستان را در شهر هیوارد برگزار کرد, که مورد استقبال و تماشای اهالی شهر قرار گرفت.
در ایجاد و توسعه بخش فارسی دری کتابخانه های عامه هیوارد سهم بزرگ گرفت و آن بخش را با کتب ارزنده فارسی دری غنی ساخت. در اساس گذاری "رادیو آواز افغانستان" در شمال کلیفورنیا سهم گرفت. انجمن متدینین هیوارد، انجمن هنرمندان هیوارد، شهرداری هیوارد و صلیب احمر هیوارد همکاری همیشگی داشت و از هرکدام جایزه ها و تقدیر نامه های "خدمت ارزنده" گرفت. انجمن متدینین ادیان مختلف او را طی نامه رسمی "مرد خدا" "مرد متدین" و "احترام کننده همه ادیان" خواند.
مرحوم غلام حضرت کوشان شخصیت بزرگ فرهنگی و ادبی کشورمان بود. حیف و افسوس که این گزیده خداوند مانند سایر فرهنگی های شایسته برون مرزی کشور دیر با کاروان زندگی هجرت همسفر نماند و به حق پیوست. ویراستار جایگاه این شایسته فرهنگی معروف و مشهور کشور را خلد برین میخواهد.
[*][**][***]