(استاد دانشگاه کابل)
جناب عبدالحق واله فرزند عطاالحق خان صاحبزاده در شهر کابل تولد یافت است. پدرش در دوران نادرخان و ظاهرخان 9 سال زندانی بود. او در باره پدر خود میگوید: "دروقت زمامداری امیر جبیب الله کلکانی وزیر خارجه بود. او برای حفظ اسناد دوران استقلال و اسناد سری همت گماشت. همه را توسط عبدالغفارخان مدیر آرشیف در گاو صندوق ها حفظ کرد." همفریزر وزیر مختار برتانیه که در بر افگندن امان الله خان نقش مهمی را ایفا کرده بود از پدر جناب واله خواسته بود که در مقابل یک ملیون پوند, اسناد استقلال را به او بدهد. باردوم دو ملیون پوند آفرداده بود و چون باز جواب رد شنیده بود بار سوم پیشنهاد کرده بود که برعلاوه این مبلغ درهر کجا خواسته باشید , حکومت برتانیه برای شما هرچه خواسته باشید فراهم میکند. در غیر آن شمارا خواهیم کشت. واله میگوید "پدرم در جواب به همفریزر گفته بود که من انگلیسها را مردم هوشیار فکر میکردم, حالا معلوم شد که آنقدر هوشیار نیستند, اگر پدران من و برادرانم شهادت را قبول نمی کردیم, با شما نمی جنگیدیم, لهذا بکنید آنچه میتوانید, من از مرگ نمی ترسم و اسناد را نمی دهم"
جناب واله فرزند یک زندانی از مکتب ابتدائیه اخراج گردید. ولی واله با استعداد خدادادش که تا صنف چهارم درس خوانده بود, سواد کافی داشت و نیز بیشترین بخش خواندن و نوشتن را نزد ملای خانگی فرا گرفته بود.
بعد از آنکه پدرش از زندان رهایی یافت بامر و هدایت وزیر معارف وقت در لیسه غازی (بعد از امتحان سویه در صنف چهارم) شامل گردید. او مکتب غازی را بپایان رسانید . او در خلال درس در لیسه غازی در صنف نهم بود که انگلیسی خوب میدانست و در همان سال و صنف "چترا" اثر تاگور را از انگلیسی به فارسی دری ترجمه کرد و این ترجمه جایزه تشویقی گرفت.
جناب واله بعد از اتمام دوره ثانوی شامل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه کابل گردید. جناب شان بعد از ختم دوره لیسانس بحیث مامور در وزارت خارجه شامل گردیدند. بعد از یک مدت بنابر تقاضای سردار محمد نعیم خان و ضرورت به وجود شان در مطبوعات به ریاست مستقل مطبوعات تبدیل وبحیث مدیر اول نشرات مقرر گردیدند. بعد از یکسال کفیل آژانس سپس بحیث مدیر نشرات رادیو کابل وبعداً بحیث اتشه مطبوعاتی سفارت افغانستان در لندن مقرر گردید. بعداً دفتر جناب واله به واشنگتن دی سی انتقال کرد و در آنجا مجله افغانستان نیوز را بزبانهای انگلیسی و فرانسوی به نشرمی رسانید. ایشان چندی بعد دوباره به کابل آمدند و بحیث مدیر عمومی روابط عامه ریاست مستقل مطبوعات که بعد ها روابط خارجی نامیده شد, مقرر گردیدند. بعد در همان وزارت رئیس کلتورو یک چند گاهی رئیس ارتباط خارجه نیز بودند. درعین زمان ریاست رادیو افغانستان رانیز پیش می بردند . وظیفه آخری جناب واله در کابل ریاست مؤسسه طبع کتب بود.
گفتنی است که در وقت ریاست جناب واله بود که کتاب پر ماجرای "افغانستان در مسیر تاریخ" چاپ شد. او میگوید بعد از طبع این کتاب اورا از وظیفه موقوف کردند.
جناب واله عضو اتحایه محصلان دانشگاه کابل بودند و در تمام نشستهای اتحایه حضور داشته است. درامی راکه اتحادیه محصلان نشان داد و صدراعظم وقت بر اعضای اتحادیه غضب شد جناب واله یکی از بازیگران فعال و نویسنده آن درامه بود.
آثار:
1) تاریخ تیاتر در 3 جلد
2) لب لباب (ترجمه)
3) دیوان اشعار واله
جناب عبدالحق واله مدیریت مسؤل وبعداً صاحب امتیاز ی روزنامه پر تیراژ"کاروان" را نیزبعهده داشتند. جناب شان شخصیت فرهنگی شایسته و صاحب قلم توانا وترجمان پرقدرتی هستند که نوشته های ادبی و گران وزنی را که دیگران یارای ترجمه وبرگردان آنها ندارند بزبان شیرین و پرلطف فارسی دری ترجمه کرده, نازکخیالیهای افکار نویسنده را کاملاً حفظ می نمایند.
جناب واله شاعر ظریف طبع است. دارای پارچه های پراحساس و شیرین میباشند. اشعار جناب واله بیشتر منشأ طبیعی داشته واقعیتهای دوران مارا تبارز میدهد. استعمال لغات و اصطلاحات عامیانه و محلی یکی دیگر ارزشهایی است که اشعار جناب واله را رنگ و زیبایی خاص میدهد.
در حال حاضرجناب عبدالحق واله در ایالات متحده امریکا زندگی دارد. سر حال است. خوب مینویسد. خوب قصه های گذشته را بیان میکندو خوب احساس بیدار میهنی خودرا حفظ کرده است. ویراستار که روزگاری در واشنگتن دی سی از فیض دیدار و مجالس شعر و قریحه ژورنالیسی جناب واله بهره برده است ایشان را از شخصیتهای پروزن فرهنگی جامعه افغانستانی میداند. آرزو دارد این شایسته فرهنگی عمر نوح کنند و انباشته های فرهنگی و هنری شان پربارتر گردد.
جُستارهای وابسته
منابع
□