حبیب ملک، چارلز

چارلز حبیب ملک: زندگینامۀ مختصر

چارلز حبیب ملک، لبنانی فرهیخته در فلسفه، ریاضی، و فیزیک، به عنوان دبیر کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل، نقشی اساسی در پدید آوردن اعلامیۀ حقوق بشر و اطمینان از تصویب آن توسط مجمع عمومی‌ایفا کرد. او بعدا ً نمایندۀ کشورش در سازمان ملل شد و به عنوان عضو پارلمان لبنان و وزیر خارجۀ این کشور نیز انجام وظیفه کرد.

چارلز حبیب ملک در سال ١٩٠٦ در بطیران الغراء، در لبنان متولد شد. در سال ١٩٢٧ از دانشگاه آمریکایی بیروت فارغ التحصیل شد و در سال ١٩٣٧، مدرک دکترای خود را از دانشگاه‌هاروارد دریافت نمود. او بعد از هشت سال تدریس فلسفه، ریاضی و فیزیک در دانشگاهی که خود در آن تحصیل کرده بود، کار دیپلماتیک خود را آغاز کرد، در ابتدا به عنوان وزیر، و سپس سفیر لبنان در سازمان ملل. ملک به عنوان رییس هیئت اعزامی‌به کنفرانس سانفرانسیسکو که وظیفۀ تدوین پیش نویس منشور سازمان ملل را به عهده داشت، این سند را از طرف کشورش امضا کرد.

این منشور حاوی اصولی چون " تشویق احترام به حقوق بشرو اعتلای آن" بود، اما تعریفی از حقوق بشربه طوری که قابل قبول همگان باشد، به دست نمی‌داد. قبل از این که سازمان ملل قصد محافظت از حقوق بشر را داشته باشد، باید تعریفی از این حقوق به دست می‌داد. تصمیم بر آن شد که یک کمیسیون دائم حقوق بشر این موضوع را مورد بررسی قرار دهد. ملک به عنوان اولین مأمور تحقیق این کمیسیون انتخاب گردید.

ملک در پیش بینی اصول کلیدی اعلامیۀ جهانی حقوق بشر دارای نظری صائب بود. مباحثات او با ژانگ پنگجون از چین، بر سر نقش حقوق طبیعی انسان‌ها در این سند، حاوی نکاتی اساسی در گفتمان بین المللی است. ملک سهم مهمی‌در تدوین چارچوب ذهنی اعلامیۀ جهانی حقوق بشر دارد، من جمله تصمیم در ارائۀ تعریفی از حقوق اقتصادی و اجتماعی و در نظر گرفتن گستره ای برای آن به نحوی که حاکمیت کشور‌ها زیر پا گذاشته نشود.

مهارت کارشناسانۀ ملک هنگامی‌که این پیشنهاد به کمیتۀ پیش نویس سند ارجاع و بعد به کمیسیون حقوق بشر و سپس مجمع عمومی‌ارائه شد، هر چه بیشتر اهمیت پیدا کرد. مجمع عمومی، رسیدگی به این سند را به کمیتۀ سوم که مسئول امور اجتماعی، انسانی، و فرهنگی بود، سپرد. ملک سرپرستی تصمیمات کمیته را به عهده داشت. جان‌هامفری، رییس بخش حقوق بشر سازمان ملل، در کتاب خاطرات خود نوشته است، ما شانس زیادی داشتیم که ملک عهده دار ریاست بود. او با تاریخچۀ این سند به لحاظ قانونگذاری آشنایی کامل داشت.

ملک به عنوان دبیر کمیسیون حقوق بشر با همۀ ابعاد این اعلامیۀ جهانی از نزدیک آشنا بود. او در راه افادۀ آرمان‌های این سند به کمیتۀ سوم، سخت تلاش کرد. اما با هجوم نمایندگان به هر یک از کلمات، چیزی نمانده بود که این سند به موقع به مجمع عمومی‌نرسد. کمیتۀ سوم بیش از ٨٠ نشست برگزار کرد و در مورد ١٦٨ مورد اصلاحی به بحث و تبادل نظر پرداخت. کمیته نهایتا ً این پیش نویس را تنها یک هفته مانده به تعطیلی دورۀ کار مجمع عمومی، تصویب نمود.

ملک اعلامیه را در سالنی مملو از نمایندگان، خبرنگاران، و ناظران و تماشاچیان، به مجمع عمومی‌ارائه کرد:

"این سند با کمک هزاران دست و ذهن شکل گرفته است. هر یک از اعضای سازمان ملل خود را متعهد به محترم شمردن حقوق بشر و رعایت آن می‌داند. اما این که این حقوق کدام‌ها هستند، قبلا ً در منشور سازمان یا هیچ سندی ملی نیامده بود. این اولین بار است که اصول حقوق بشر و آزادی‌های بنیادی به طور موثق و با پرداختن به تمامی‌جزئیات، شرح داده می‌شود. اکنون من می‌دانم که دولت تبوع من متعهد به اعتلا بخشیدن، تشویق، و رعایت چه اصولی است. ... من می‌توانم علیه دولتم فعالیت کنم، و چنانچه دولت به تعهد خود وفادار نماند، من حمایت اخلاقی تمامی‌جهان را احساس می‌کنم و از آن برخوردار می‌شوم ."

بعد از تصویب اعلامیۀ جهانی حقوق بشر، ملک به عنوان نمایندۀ دائم کشور لبنان به کار خود در سازمان ملل ادامه داد. هنگامی‌که النور روزولت از ریاست کمیسیون حقوق بشر کناره گرفت، پیشنهاد کرد که ملک جانشین او گردد. او به مدت یک سال تصدی آن مقام را به عهده داشت. ملک از سال ١٩٥٣ تا سال ١٩٥٥ سفیر لبنان در سازمان ملل بود. او در مقام نمایندۀ لبنان در سازمان ملل، در ژانویۀ ١٩٥٤ ریاست شورای امنیت را نیز به عهده گرفت، و در سال ١٩٥٨، ریاست سیزدهمین جلسۀ مجمع عمومی‌با او بود.

ملک علاوه بر کار در سازمان ملل در خدمات عمومی‌کشورش لبنان نیز فعالیت داشت. او از سال ١٩٥٦ تا ١٩٥٨ وزیر امور خارجه و وزیر آموزش و پرورش و هنر بود. او عضو پارلمان کشورش نیز بود.

ملک پس از سال‌ها کار دیپلماسی و خدمات عمومی، در سال ١٩٦٠ به تدریس در دانشگاه آمریکایی بیروت بازگشت.

او به عنوان استاد مدعو و پرفسور برجسته در تعداد زیادی از کالج‌ها و دانشگاه‌های خارج از کشورش به تدریس پرداخت. او موفق به دریافت ٥٠ مدرک افتخاری از مؤسسات آموزشی در ایالات متحده، کانادا و اروپا گردید. ملک در سال ١٩٨٧ دیده از جهان فروبست.[*]