- زندگی‌نامه
- تأثیری ورای انسان‌شناسی
- آثار
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[انسان‌شناسان غربی]
کلود لوی استروس (به فرانسوی: Claude Lévi-Strauss) (زادۀ ۲۸ نوامبر ۱۹۰۸ – درگذشتۀ ۳۱ اکتبر ۲۰۰۹) فیلسوف، زبان‌شناس، مردم‌شناس، قوم‌شناس و انسان‌شناس برجسته یهودی‌تبار فرانسوی و از نظریه‌پردازان مردم‌شناسی مدرن بود که در تمامی حوزه‌های کلیدی آن نظریاتی ارائه کرده بود. استروس را پدر مردم‌شناسی مدرن می‌دانند. نام وی با ساختارگرایی عجین شده است.[۱]
لوی استروس، فراتر از انسان‌شناسی، یکی از تاثیرگزارترین چهره‌های متفکر قرن بیستم فرانسه در جهان به حساب می‌آید. هرچند نظریه انسان‌شناسی ساختاری او تعداد معدودی را به‌طور خاص به مثابه شاگردان و دنباله‌روان وی مطرح کرده است، اما رویکرد ساختاری استروس و دانش گسترده وی در زمینه‌های متکثر فرهنگ، سبب شده است که اندیشه او شاید تا قرن‌ها به‌مثابه یک میراث انسانی برای بشر باقی بماند[٢].
اگرچه اندیشه ساختارگرای او از آغاز با دو علم زبان‌شناسی و روان‌شناسی از یک سو و تاریخ و جغرافیا از سوی دیگر، پیوند خورده بود، اما اسطوره‌شناسی و نشانه‌شناسی معاصر نیز به شدت وام‌دار او هستند[٣].
[↑] زندگی‌نامه
کلود لوی استروس، در ۲۸ نوامبر سال ۱۹۰۸ در بروکسل به دنیا آمد و کودکی‌اش را در محله شانزدهم پاریس در خیابان نیکولا پوسن نقاش قرن هفدهم میلادی گذراند. پدرش نقاش بود و جد پدری‌اش موسیقی‌دان و رهبر ارکستر.[۴] در نوجوانی به دنبال طراحی لباس و اپرا رفت[۵] و در جوانی از اعضای فعال حزب سوسیالیست فرانسه شد.[٦]
او در رشته حقوق و فلسفه تحصیل کرد و پس از آن تا سال ۱۹۳۵ در دبیرستانی فلسفه درس می‌داد. در آن سال برای تدریس جامعه‌شناسی به دانشگاه سائوپائولوی برزیل رفت و در آنجا به تحقیق درباره قبایل بدوی آمریکای جنوبی پرداخت.[٧]
- "در سال ۱۹۳۵ میلادی بود که استروس، فیلسوف جوان فرانسوی، کرسی تدریس در دانشگاه سائوپالو را به‌دست آورد. استروس در آن تاریخ ۲۷ سال داشت و عاصی از تمدن مدرن آن زمان بود. او از زندگی در برزیل سود جست و سفرهای خود را به جنگل‌های آمازون آغاز کرد؛ در میان سرخ پوستانی زندگی کرد که از تمدن غربی بکلی دور بودند. استروس در این فکر بود که زندگی آنان بر چه مبنا و اصلی است. آنان به چه باور دارند، چه ارزش‌هایی را در زندگی برای خود برگزیده‌اند؟ توجه آنها به چیست؟ و بویژه اسطوره‌های سرخپوستان، استروس را به شدت به خود مشغول می‌داشت. در سفرهای بعدی همین اسطوره‌ها بودند که موضوع اصلی تحقیقات او قرار گرفتند."[٨]
این اندیشمند یهودی، نتایج تحقیقات خود را سال‌های بعد منتشر کرد. وی در دوران جنگ جهانی دوم در نیویورک بسر می‌برد[۹] و در ۱۹۴۳ در همان‌جا مشغول نوشتن پایان‌نامه دکترای خود به‌نام ساختارهای ابتدایی خویشاوندی شد. در آنجا همراه با آندره برتون، ماکس ارنست و جورج دونویی به خرید اشیأ هنری سرخپوستان می‌پرداخت. همچنین با رومن ژاکوبسون زبان‌شناس آشنا شد که تأثیر زیادی در تشکیل مردم‌شناسی ساختاری او داشت.[۱٠]
در ۱۹۴۷ به فرانسه بازگشت[۱۱] و دو اثر معروف خود - "اندیشه وحشی" در سال ۱۹۵۵ و "گرمسیریان غمگین" در ۱۹۶۲ - را منتشر کرد[۱٢].
- "در سال‌های دهه ۱۹۵۰ لوی استروس در پاریس زندگی کرد. او از نمایندگان برجسته ساختارگرایی بود. او نه‌تنها به‌عنوان مردم‌شناس، بلکه به‌عنوان زبان‌شناسی قابل نیز شهرت جهانی داشت. تا به امروز بسیاری از کتاب‌های او در دانشگاه‌های مختلف جهان در رشته‌های علوم انسانی مورد بررسی قرار گرفته‌اند."[۱٣]
در ۱۹۵۹ استاد مردم‌شناسی کلژ دوفرانس شد که در سال ۱۹۸۲ کار تدریس در آنجا را رها کرد. در ۱۹۷۳ به عضویت فرهنگستان فرانسه درآمد.[۱۴]
لوی استروس در تحقیقات خود در رابطه با قبایل ابتدایی به نقد اندیشمندانی همچون امیل دورکیم و زیگموند فروید پرداخت.[۱۵] در سال ۱۹۶۲ به توتم‌باوری که چهل سال در آن تحقیقی جدی صورت نمی‌گرفت جانی تازه داد و آن را دوباره وارد محافل علمی کرد و در همان سال با انتشار کتاب تفکر وحشی شور عجیبی در مسائل مردم‌شناسی ایجاد کرد.[۱٦]
او در عین حال، ادیبی بزرگ و صاحب جایگاه خاصی در آکادمی فرانسه بود. افکارش در شکل‌گیری اندیشه‌های ادبی و هنری زمان خودش بسیار مؤثر افتاد، تا آنجا که توانست جهش بزرگی در جریان نقد ادبی معاصر ایجاد کند[۱٧].
سرانجام، روز دوشنبه، ۳ نوامبر ۲۰۰۹، کلود لوی استروس، در سن صدویک سالگی درگذشت[۱٨].
[↑] تأثیری ورای انسان‌شناسی
آکسل هونت، فیلسوف آلمانی، در مورد استروس می‌گوید: "در جامعه ما طرز تفکری وجود دارد که متفاوت از طرز تفکر مدرن امروزی است، زیرا این طرز تفکر از بالا به تعریف مفاهیم نمی‌پردازد، بلکه برعکس، محیط طبیعی در آن برجسته می‌شود."
در کتاب "گرمسیریان غمگین"، لوی استروس تجارب خود را از جنگل‌های برزیل می‌نویسد. این کتاب نگاهی انتقادی‌ست به تمدن و زمان، و نوعی نوستالژی‌ست نسبت به زندگی انسان‌های بومی. استروس در این کتاب به نابودی طبیعت اشاره می‌کند، مسئله‌ای که امروز شاهد نتایج آنیم. لوی استروس از خطر نابودی فرهنگ بومیان، از میان رفتن طبیعت و زندگی آنان می‌گوید.
آکسل هونت معتقد است که استروس در کتاب گرمسیریان غمگین، سعی می‌کند به خواننده‌ی غربی درک حساس‌تری از فرهنگ بیگانه ارائه دهد: "در واقع او بر این اعتقاد بود که جوامع قدیمی انسانی از این جهت پایدار بوده‌اند که همبستگی خود را با طبیعت، در فرم تفکر خود، در برخوردهای اجتماعی آگاهانه‌تر از انسان‌های امروزه حفظ می‌کردند."
میراث فکری لوی استروس در تمام حوزه‌های علوم انسانی و حتی در گستره افکار اندیشمندان سایر علوم بازتاب یافته است. اندیشه ساختارگرای لوی استروس از آغاز با دو علم زبان‌شناسی و روان‌شناسی از یک سو و تاریخ و جغرافیا از سوی دیگر، پیوند خورده بود، اما در تداوم خود به علوم دیگری چون اسطوره‌شناسی و نشانه‌شناسی راه برد، علومی که در دوران معاصر به شدت وام‌دار او هسـتند. مکاتبـی جدیـد در انسـان‌شـناسـی همچـون مکتـب انسـان‌شـناسی تفسـیری و متـفکران بـزرگی چـون کلیـفورد گیـزنو و پیـربوردیو خـود را وامـدار اندیشـه‌های اسـتروس می‌داننـد[۱۹].
[↑] آثار
در نشریات ایران از دیرباز گفتارها و مصاحبه‌های لوی استروس بازتاب یافته‌اند. برخی از کتاب‌های او نیز به فارسی ترجمه شده‌اند، از جمله[٢٠]:
- نژاد و تاریخ، ترجمۀ ابوالحسن نجفی، تهران: پژوهشکده علوم ارتباطی و توسعه ایران، ۱۳۵۸
- توتمیسم. ترجمه مسعود راد، تهران: توس، ۱۳۶۱
- اسطوره و معنا، گفتگوهایی با کلود لوی استروس. ترجمۀ شهرام خسروی، تهران: مرکز، ۱۳۷۶
- اسطوره و تفکر مدرن، ترجمۀ فاضل لاریجانی و علی جهان پولاد، تهران: فرزان روز و مرکز بین‌المللی گفتگوی تمدن‌ها، ۱۳۸۰
انتشار کتاب‌های زیر نیز تلاش‌هایی برای معرفی اندیشه‌های لوی استروس به‌زبان فارسی بوده‌اند:
- لوی استروس، نوشته ادموند لیچ، ترجمۀ حمید عنایت، تهران: خوارزمی، ۱۳۵۰
- لوی استروس، نوشته بوریس وایزمن، ترجمۀ نورالدین رحمانیان، تهران: شیرازه، ۱۳۷۹
- جهان اسطوره‌شناسی: آثاری از الکساندر کراپ، کارل آبراهام، مالینوفسکی، ژان کازنوو، لوی استروس، (۲ جلد)، نویسنده: الکساندر کراپ، مترجم: جلال ستاری، نشر مرکز ۱۳۸۶
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط الهام محمدی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- کلود لوی استروس، از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد؛ برگرفته از: لوی استروس قدم اول، صفحه ۷
[٢]- پرونده‌ی "کلود لوی استروس"، سایت انسان‌شناسی و فرهنگ
[٣]- کلود لوی استروس: مرگ با میراثی بزرگ ، سایت دویچه وله
[۴]- لوی استروس قدم اول، ص ۸
[۵]- اسطوره و معنا، ص ۲۴
[٦]- همان‌جا، پیشگفتار مترجم
[٧]- لوی استروس قدم اول، صص ۹-۱۱
[٨]- پیشین، سایت دویچه وله
[۹]- همان‌جا
[۱٠]- لوی استروس قدم اول، صص ۱۳-۱۶
[۱۱]- اسطوره و معنا، پیشگفتار مترجم
[۱٢]- پیشین، سایت دویچه وله
[۱٣]- همان‌جا
[۱۴]- اسطوره و معنا، پیشگفتار مترجم
[۱۵]- لوی استروس قدم اول، ص ۳۳
[۱٦]- همان‌جا، ص ۵۹
[۱٧]- پیشین، سایت دویچه وله
[۱٨]- همان‌جا
[۱۹]- همان‌جا
[٢٠]- همان‌جا
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ وایزمن، بوریس، لوی استروس (قدم اول)، ترجمه نورالدین رحمانیان، نشر شیرازه - ۱۳۷۹؛ شابک: ۹٦۴-٦۵۷٨-۳٦-۵
□ لوی استروس، کلود، اسطوره و معنا، ترجمه شهرام خسروی، نشر مرکز، چاپ دوم - ۱۳۸۵، شابک: ۹٦۴-۳٠۵-٢۴٢-٢
□ ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
□ سایت اینترنتی دویچه وله
□ سایت اینترنتی انسان‌شناسی و فرهنگ
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
□
□