دانشنامۀ آريانا

▼

۱۳۸۸ آذر ۲۰, جمعه

رازی، محمدزَکَریا

از: دکتر مهدی خراسانی


فهرست مندرجات


محمدزَکَریای رازی (زادۀ ۲۵۱ ه‍.ق – درگذشتۀ ۳۱۳ ه‍.ق)[۱] پزشک، فیلسوف و شیمی‌دان ایرانی که آثار ماندگاری در زمینهٔ پزشکی و شیمی و فلسفه نوشته است و به‌عنوان کاشف الکل و جوهر گوگرد (اسید سولفوریک) مشهور است.

به‌گفتۀ جرج سارتن، پدر تاریخ علم، رازی "بزرگ‌ترین پزشک اسلام و قرون وسطی بود." این دانشمند، از آن‌جا که کتاب‌های خود را به‌زبان عربی می‌نوشت، نزد غربیان به "جالینوس عرب"[٢] نیز مشهور بوده ‌است.


[↑] زندگی‌نامه




[↑] …



[↑] …



[↑] :



[↑] :



[↑] :



[↑] :



[↑] :



[↑] :



[↑] :



[↑] :





[٣]
[۴]
[۵]
[٦]
[٧]
[٨]
[۹]
[۱٠]

[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]

[٢۱]
[٢٢]
[٢٣]
[٢۴]
[٢۵]
[٢٦]
[٢٧]
[٢٨]
[٢۹]


[↑ ] يادداشت‌ها


يادداشت ۱: اين مقاله برای دانش‌نامه‌ی آريانا توسط … برشتۀ تحرير درآمده است.



[↑] پيوست‌ها

پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:



[↑] پی‌نوشت‌ها

[۱]- مهم‌ترین سند تاریخی دربارهٔ تولد و مرگ رازی کتاب "فهرست کتب رازی" نوشتهٔ ابوریحان بیرونی است. در این کتاب تولد رازی در غرهٔ شعبان ۲۵۱ ه‍.ق و درگذشت‌ او در پنجم شعبان ۳۱۳ ه‍.ق، ثبت شده‌است. در ضمن "در این رساله ابوریحان افزون بر آن که صریحاً تاریخ تولد و وفات رازی را متذکر شده، مدت عمر او را به سال قمری شصت و دو سال و پنج روز (که به شمسی معادل شصت سال و دو ماه و یک روز است) به‌طور دقیق آورده ‌است."[محمود نجم‌آبادی، ص ۲] اما در منابع ديگر، در مورد تولد و مرگ رازی تاریخ‌های متفاوتی آمده ‌است. به‌طور نمونه:
علی‌اکبر دهخدا ۲۵۱ (قمری) ه‍.ق [لغت‌نامۀ دهخدا، ص ۵۷۷]؛ ایزاک آسیموف ۲۵۰ ه‍.ق [دایرة‌المعارف دانشمندان علم و صنعت، ج ۱، ص ۱۲۷]؛ احمد بیرشک حدود ۲۴۰ ه‍.ق [خلاصهٔ زندگی‌نامهٔ علمی دانشمندان، ص ۴۶۳] فرهنگ تاریخ و جغرافیا تالیف بویه ۲۴۹ ه‍.ق [M. N. Bouillet, paris ۱۸۹۵] ذکر می‌کنند و در لاروس بزرگ [Grand Larousse, Paris, ۱۹۲۲] تاریخ تولد رازی ۸۵۰ میلادی آورده شده ‌است.[رجوع شود به: نجم‌آبادی، محمود، محمدزکریای رازی، ص ۲]
در مورد مرگ او نیز بین مورخان اختلاف نظر است؛ مثلاً "قفطی و ابن‌صاعد اندلسی و ابوالفرج ملطی در مختصر الدول و جرجی زیدان در کتاب تاریخ آداب اللغه العربیه وفات رازی را سال ۳۲۰ هجری ذکر کرده‌اند. ابن ابی اصیبه از قول ابوالخیر حسن بن سوار بن بابا (که تقریباً هم‌زمان با رازی بوده‌ است) وفات رازی را سال ۲۹۰ و اندی و یا ۳۰۰ و کسری و به اعتبار دیگر ۳۲۰ آورده‌ است."[محمود نجم‌آبادی، ص ۲۷]. در فرهنگ معین پس از ذکر ۳۱۳ ه‍.ق نوشته شده‌ است: "و به قولی ۳۲۳ ه‍.ق"[محمدمعین، ص ۵۷۰] و در لغت‌نامهٔ دهخدا نیز پس از ذکر همان ۳۱۳ ه‍.ق در مورد درگذشت رازی آمده ‌است: "زرکلی از ابن‌الندیم و مولف نکت الهمیان و وفیات مرگ او را در ۳۱۱ ه‍.ق نوشته ‌است"[علی‌اکبر دهخدا، ص ‌۵۷۷]
[۲]- علی‌اکبر دهخدا، ص ‌۵۷۷
[۳]-
[۴]-
[۵]-
[۶]-
[٧]-
[۸]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱۲]-
[۱۳]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱۶]-
[۱٧]-
[۱۸]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[٢۱]-
[٢۲]-
[٢۳]-
[٢۴]-
[٢۵]-
[٢۶]-
[٢٧]-
[٢۸]-
[٢۹]-



[↑] جُستارهای وابسته

□
□
□



[↑] سرچشمه‌ها

□
□
□
□



[↑] پيوند به بیرون

□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
□
□


<برگشت به بالا><گفت و گو و نظر کاربران در بارهٔ مقاله>