- …
- …
- …
- ...
- ...
- ...
- ...
- ...
- ...
- ...
- ...
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
<...> <...>
شیعیان افغان، در آستانه دهم محرم (عاشورا)، سالروز قتل امام حسین، نواده پیامبر اسلام، در مساجد و تکیه‌خانه‌ها، به‌عزاداری، سینه‌زنی و زنجیرزنی می‌پردازند.
مراسم عزاداری دهم محرم همراه با سينه‌زنی، زنجیرزنی و حتی قمه‌زنی در ولايات و شهرهای مختلف افغانستان به‌ويژه در محلات مختلف شهر کابل و در تکيه‌خانه‌ها و مساجد برگزار می‌شود و شماری زيادی از شيعيان کابل در منطقه چنداول شهر کابل که بيشتر يک محله شيعه‌نشين است در اجتماع عزاداران دهم محرم شرکت می‌کنند.
[↑] تاريخچه
مراسم ویژه دهم محرم که مصادف به شهادت امام حسین نواسه پیامبر اسلام است همه ساله در افغانستان با سخنرانی‌ها و محافل نوحه‌خوانی و سوگواری برگزار می‌شود.
اولین مراسم سوگواری را زینب در مسجد کوفه بر امام حسین برگزار کرد. قبل از آن در کنار اجساد شهدا در کربلا برگزار شده بود.[نفس المهموم]
سابقهٔ سوگواری و برپایی عزاداری برای حسین بن علی به اولین روزهای بعد از عاشورا، در محرم سال ۶۱ هجری می‌رسد. از علی بن حسین چنین روایت شده است:
- "پس از حادثهٔ عاشورا، هیچ بانویی از بانوان بنیهاشم، سرمه نکشید و خضاب ننمود و از خانهٔ هیچ یک از بنیهاشم دودی که نشانهٔ پختن غذا باشد، بلند نشد، تا آن‌که، ابن زیاد به هلاکت رسید. ما پس از فاجعهٔ خونین عاشورا پیوسته اشک بر چشم داشتهایم"[امام حسن و امام حسین، ص ۱۴۵][*]
اما عبدالکريم بی‌آزار شيرازی، از علمای شيعه ايران، میگويد:
- "سرآغاز مراسم عاشورا و عزاداری برای امام حسین(ع) به درستی معلوم نيست تنها می‌توان گفت به استناد کتاب اخبار الطوال دينوری، در برابر جشن‌های دشمنان اهل‌بیت(ع) در روز عاشورا، مجالس عزاداری به طور پنهانی و گاهی آشکار از سوی دوست‌داران خاندان علوی برگزار می‌شده است، اما به طور رسمی و علنی بنا به روایت بن‌اثیر و دیگران برای نخسین بار توسط آل‌بویه اين مراسم رايج شده است.
معزالدوله ديلمی در دهم محرم سال ٣٢۵ ق. در بغداد دستور داد که بازارها را تعطيل کنند و به نوحه‌خوانی بپردازند و در شهر بگردند.
آل‌بويه با داير کردن مراسم عاشورا، مذهب شيعه را با آرامش و آزادی به کمک علمای اصولی و معتدل چون شيخ طوسی گسترش دادند؛ آل‌بويه در سوگواری‌های خود بر سينه می‌زدند و نمد سياه بر گردن می‌‌آويختند و زنان، موی را پريشان و صورت خود را سياه می‌کردند."[*]
مراسم عاشورا و عزاداری برای امام حسين در افغانستان پيشينه‌ی طولانی دارد[*]؛ اما اين‌که اين مراسم، از چه دوره تاریخی در افغانستان رایج شده، نيز به‌درستی آشکار نيست. آنچه از شواهد تاريخی بر می‌آيد، اين است که در دوره‌ی فرمانروايی شاهان محمدزايی، به دليل تجاوزات مکرر شاهان قاجار ايران به قلمرو افغانستان که حامی شيعيان پنداشته می‌شدند و گرايش جانبدارانه‌ی شيعيان نسبت به ايران، شيعيان افغان زير فشارهای زيادی قرار گرفتند و حتی علمای متعصب اهل تسنن آنها را رافضی و کافر خوانده و خون و مال آنها را بر مسلمين مباح می‌دانستند. هرچند شرح کشتارهايی که از خواص و عوام و حتی کودکان جماعت شيعه در دورۀ زمامداری امير دوست‌محمد خان، کهندل خان و ... امير عبدالرحمان خان و امير حبيب‌الله خان در کابل، قندهار، هرات و ... انجام می‌گرفت، از حوصلۀ اين مقال خارج است، ولی به‌عنوان نمونه، يکی از آن جمله، واقعۀ سال ۱٢٦٧ هجری قمری است که در روز جمعۀ عاشورای آن سال شيعيان قندهار در امام‌باره‌ها (حسينيه‌ها) گرد آمده و سرگرم عزاداری بودند که ناگهان سنی‌های متعصب با انواع سلاح‌ها در امام‌باره‌ها ريختند و جمع کثيری از شيعيان بی‌دفاع را به فجيع‌ترين وضعی به قتل رسانيدند و اموال آنها را به تاراج بردند.[سلطان واعظين شيرازی، شب‌های پيشاور، صص ٢۴٠-٢۴۱]
سال‌ها گذشت که شيعيان با ذلت و حقارت زندگی می‌کردند و آزادی عمل نداشتند. حتی روزهای عاشورا دوسه نفری در ته سردابها برای واقعۀ کربلا عزاداری می‌کردند تا زمانی که اعليحضرت شاه امان‌الله به سلطنت رسيد و به همه آزادی کامل داد.[همان‌جا، ص ٢۴۱]
امروزه، هم‌چنان مسلمانان در ياد آن روز سوگواری می‌کنند و در مناطق شیعه‌نشین مراسم عزاداری برگزار می‌شود و حتی در تقویم رسمی ایران، افغانستان و عراق این روز تعطیل می‌باشد.
[↑] انتقاد از زنجیرزنی در روز عاشورا در افغانستان
شیخ آصف محسنی از رهبران شیعه افغانستان، در سال ۱٣٨٦ در سخنرانی خود در مراسم ویژه عاشورا از شعیان خواسته است تا در این روز به پیام اصلی قیام امام حسین توجه کنند و از زنجیرزنی بپرهیزند.
اين آیت‌الله، که عمدتاً به میانه‌روی معروف است، در سخنرانی خود در یکی از این مراسم که در مدرسه خاتم‌النبیین برگزار شد، از زنجیرزنی در سوگ نواسه پیامبر اسلام انتقاد کرد و آن را خرافه خواند.
آقای محسنی ادامه راه امام حسین را در قدرتمند شدن مسلمانان از راه آموزش و پرورش توصیف کرد. او گفت مشکل اصلی مسلمانان در جهان امروز این است که به پیام اصلی قیام امام حسین توجه نکرده‌اند و به‌همین دلیل نیز به نظر این رهبر شیعی از قافله تمدن عقب مانده‌اند.[*]
[↑] خرافات
- "حسین از ما خواسته بود که سوگواری کنیم و یا با قمه و شمشیر پشت خود را سوراخ سوراخ کنیم؟ یا با شمشیر و با زنجیر سر خود را سوراخ کنیم که خون بریزد؟ کل این‌ها من‌درآوردی‌های من و تو است. خرافات هستند این‌ها"
انتقاد آقای محسنی از زنجیرزنی در مراسم عاشورا در حالی مطرح می‌شود که در بیشتر تکیه‌خانه‌های افغانستان مراسم سوگواری روز دهم محرم با زنجیرزنی همراه است. این زنجیرها که تیغ‌های کارد مانند کوچکی در قسمت پایانی آنها وصل است عمدتاً سبب جراحت و خون‌ریزی می‌شود.
يک سال پس از اين انتقاد، روحانيون شيعه در افغانستان، زنجیرزنی را خلاف ارزشهای اسلامی و "مبتنی بر احساسات عامیانه" مردم خواندند[*] و زنجیرزنی را ممنوع اعلام کردند.
آیت‌الله آصف محسنی، می‌گوید: "من به آنها (زنجیرزنان) گفتم به‌هیچ وجه زنجیر نزنند، تا چه رسد به این که (این زنجیرها) قمه (تیغ) داشته باشد و با زدن آن از بدن انسان خون بریزد."
او افزود: "این کارها بی‌فایده است. به‌جای این که این خون‌ها به زمین ریخته شود، ببرند به بیمارستان‌ها و به مردم مریض بدهند که فایده‌اش بیشتر است."
در ماه محرم سال ۱٣٨٧ خورشيدی، برنامه اهدای خون رسماً توسط محمدکریم خلیلی، معاون دوم رئیس جمهوری آغاز شد و چهار روز ادامه يافت.
به دنبال ممنوعیت زنجیرزنی در محرم از سوی شماری از روحانیون شیعه در افغانستان، صدها نفر در سراسر این کشور با مراجعه به مراکز ویژه اهدای خون، مقداری از خون خود را به بیماران کمک کردند.
وزارت صحت افغانستان گفت، در پی فراخوان این وزارت و توصیه روحانیون، عزاداران عاشورا در چهار روز، بیش از ۵۴۰ هزار سی سی خون دادند.[*]
[↑] :
[↑] :
[↑] :
[↑] :
[↑] :
[↑] :
[↑] :
[↑] :
[۱]
[٢]
[٣]
[۴]
[۵]
[٦]
[٧]
[٨]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[٢۱]
[٢٢]
[٢٣]
[٢۴]
[٢۵]
[٢٦]
[٢٧]
[٢٨]
[٢۹]
[↑ ] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط … برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[۲]-
[۳]-
[۴]-
[۵]-
[۶]-
[٧]-
[۸]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱۲]-
[۱۳]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱۶]-
[۱٧]-
[۱۸]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[٢۱]-
[٢۲]-
[٢۳]-
[٢۴]-
[٢۵]-
[٢۶]-
[٢٧]-
[٢۸]-
[٢۹]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
□
□
<برگشت به بالا><گفت و گو و نظر کاربران در بارهٔ مقاله>