برگرفته از: نامۀ ندأ خلق (شمارۀ اول، دوشنبه ۱٢ حمل ۱٣٣٠)
"راه حصول دیموکراسی"، نبشتـۀ شادروان ولی‌احمد عطایی نخستین مدیر مسؤول نامۀ ندأ خلق است. انگیزۀ انتشار دوبارۀ آن پس از ۵٨ سال از طرف ما، آشنایی و معرفت به برداشت‌هایی است که در حوزه‌ی درک و بحث دیموکراسی در افغانستان وجود داشته است.
ما طرفدار اغتشاش و خونریزی نیستیم؛ و لذا بخلق نیز آنرا توصیه نمی‌نمائیم. اغتشاش نظام زندگی را از بین برده، هرج و مرج تولید میکند. هستی را محو و مخالف نام دیموکراسی است. ما فقط انقلاب فکری میخواهیم. آرزو داریم هر طبقه افکار دیروزی خود را ترک داده بحق گرائیده وبرای نجات قوم، راه نجات و رستگاری و سعادت بسنجد.
فرض اول خلق، آگاه‌شدن به حقوق خودشان است . پس از آشنا شدن به حقوق خود، قدم دوم آن با ثبات و اتحاد و مقاومت، دفاع از حقوق خودشان است. طرز دفاع با حمله و اغتشاش و انقلاب نه معقول بوده و نه مفید است. و هیچ فردی از منورین مملکت، آرزوی کوچکترین اغتشاش را در محیط ندارند. زیرا صدمۀ اولی آن به جامعۀ منور مملکت میرسد. فقط طرز دفاع با استفاده از قانون و راه دیموکراسی است. اول باید در مقابل متعرض با زبان و داناندن قانون پیش آمده و گویا برای کار دانستن قانون و سواد لازم است. اما ملت ما اکثر سواد ندارند، پس فرض و ناموس هر با سواد است که حقوق خلق را مطابق قوانین بر آنها بفهماند. ندأ خلق مرتباً قوانین مملکت در ابا توضیحات لازمه پخش می‌نماید. ثانیاً اگر متعرض و یا مامور طرف معامله خرف خلق را نشنید، مطابق قانون به مامورین بالاتر تا مقام صدارت مراجعه لازم است. خواهید گفت که مال نتامنون همین جور میکردیم ولی سودی نداشت. اما مطابق قوانین دیموکراسی و آزادی را دیگری هم موجود است که تاکنون به آن مراجعه کرده نمی‌توانستند و آن نشر افکار شما توسط روزنامه‌های ملی و آزاد بود که الحمدالله اکنون به وجود آمده‌اند. پس اگر خلاف قانون بر شما مظالمی رفت و کسی بداد شما نرسید، روزنامه‌های ملی مخصوصاً "ندای خلق" که خود را خادم و آیینۀ (...)[۱] افکار از هر طبقه، نژاد از مسلمان و هندو میداند؛ و خود را مدافع حقوق و ناموس مردم میشناسد؛ حاضر است از حقوق شما دفاع کند و صدای شما را بگوش‌های گران‌شنو برساند؛ و در راه احقاق حق شما مبارزه کند.
در راه حصول حق برای مردم، عزم، ثبات، و خدمت و سعی در راه تحصیل سواد تا زمان با سوادشدن به حقوق خوداز راه گوش لازم است. پس درین مبارزه منورین و با سوادان مسؤولیت سنگین وجدانی و ایمانی داشته و اگر در راه ایفای این وظیفه ملی خود غفلت نمایند در نزد حق و وجدان و تاریخ مسؤول‌اند.
ثالثاً، مطابق قوانی دیموکراسی، مردم حق دارند جمعیت‌های سیاسی یعنی حزب و پارتی بصورت علنی تشکیل داده و گویا به دور یک مفکورۀ جمع شده در انتخابات وکلأ خود برای مجلس مشور و شورای ملی به اساس حزبی مجاهده کرده و کسانی را که حقیقتاً نمایندۀ خودشان بوده و طرف اعتمادشان باشند، انتخاب کرده و نگذارند که حکام بحق‌شان مداخله کرده و نمایندۀ خود را انتخاب کنند. و اگر کدام حاکم مداخله میکرد، فوراً شکایت خود را به کمیتۀ انتخابات و هم در عین زمان به یک روزنامۀ ملی خود بنویسند. ما قانون انتخابات و طرز انتخابات آزاد را برای معلومات خلق نشر می‌نمائیم. پس از آنکه وکلأشان در شورای ملی جمع شدند، باید مطابق قانون به الزمامات شاهانه، رئیس حرب غالب، کابینۀ خود را تشکیل و وکلأ خود ملت وزارتخانه‌ها را اشغال و مطابق آرزو و مرام تشکیلات و قوانین را ترتیب داده و چون وکلأ ملت طرف اعتماد آنها میباشند، پس طبعا ًبرای رفاه و آرامی خلق کار میکنند. برای اینکه عدالت برقرار مانده و یک حزب نتواند حسب میل خود و افراد خود با مقدرات مردم بازی کند، پس در شورای ملی اقلیتی که باقی میماند، وکلأ دست چپی و یا مخالف حکومت را تشکیل میدهند. پس آنها دایماً بر هر حرکت و قانون و طرز اداره و سیاست حکومت معین وکلأ غالب و کثرت که کابینه را تشکیل داده‌اند؛ آزادانه اعتراض کرده و چون جریان شورا آزادانه نشر میشود، (ولو تاکنون در شورأ ما نمیشد و شاید بعد ازین شده بتواند) پس مردم از اجراات دولت، دلایل‌شان و اعتراض وکلأ مخالف واقف شده و به این صورت اجراات بمفاد مردم و کثرت خلق تمام شده و امور دولت سر و صورتی پیدا کرده و مملکت آباد و آرام شده و منافع هر قوم ولو اقلیت هم باشد، تأمین میشود.
این است راه مجادله و مبارزه برای حقوق در یک حکومت دیموکراسی و تشکیل خلق برای خلق و توسط خلق.
ما تجارب و مشاهدات خود را در خارج با تطبیق آن در داخل مرتباً نشر خواهیم نمود.[٢]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين نوشتار که به قلم شادروان ولی‌احمد عطایی در نامۀ ندأ خلق (شمارۀ اول، دوشنبه ۱٢ حمل ۱٣٣٠ خورشيدی) برشتۀ تحرير درآمده، توسط آقای نصير مهرين در وب‌سايت خوشه بازنويس شده است..
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- متاسفانه این کلمه خوانده نشد.
[۲]- عطایی، ولی‌احمد، راه حصول دیموکراسی، بازنويس توسط نصير مهرين، وب‌سايت خوشه
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ وب‌سايت خوشه
[برگشت به بالا] [گفت و گو و نظر کاربران در بارهٔ مقاله]