- توليد ناخالص ملی چيست؟
- يادداشت‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
[اقتصاد ملی] [توليد ناخالص ملی]
[↑] توليد ناخالص ملی چيست؟
واژه "توليد ناخالص ملی" يكی از پركاربردترين واژه‌های عرصه سياستگذاری عمومی است.
معنای اين واژه عبارت است از مجموع ارزش پولی كالاها و خدمات نهايی توليد شده در يك سال مشخص با استفاده از عوامل توليدی كه متعلق به شهروندان يك كشور می‌باشد.
منظور از كالاها و خدمات نهايی نيز آن دسته از كالاها يا خدماتی است كه به مصرف كننده نهايی فروخته می‌شود يا به هر طريق ديگر به‌دست او می‌رسد.
محاسبه كالاها و خدمات نهايی در ارزيابی توليد ناخالص ملی به‌منظور پرهيز از دوبار محاسبه شدن برخی كالاها يا خدمات در كل توليد ناخالص ملی است. به عنوان مثال ارزش فولادی كه به شركت خودروسازی فروخته می‌شود به‌طور جداگانه در مجموع توليد ناخالص ملی محاسبه نمی‌شود چرا كه ارزش آن هنگام فروش خودرو در قيمت نهايی آن محاسبه می‌گردد.
واژه توليد ناخالص ملی هم از لحاظ نظری و هم از لحاظ عملی با واژه "توليد ناخالص داخلی" ارتباط نزديك دارد. البته اين دو واژه با يكديگر تفاوت‌هايی دارند. اختلاف آنها از آنجا ناشی می‌شود كه در هر زمان تعدادی از شركت‌هايی كه در مالكيت خارجی‌هاست در داخل يك كشور به توليد كالا و خدمات مشغولند و در طرف مقابل شركت‌هايی كه در مالكيت اتباع آن كشور هستند و يا شهروندان آن كشور در ساير كشورها به توليد كالا و خدمات می‌پردازند.
بر اين اساس توليد ناخالص ملی عبارت است از ارزش پولی مجموع كالاها و خدمات نهايی توليد شده در داخل يك كشور در يك سال مشخص (توليد ناخالص داخلی) منهای ارزش پولی كالا و خدمات توليد شده در داخل توسط خارجی‌ها به‌اضافه ارزش پولی كالا و خدمات توليد شده توسط شهروندان آن كشور در ساير كشورهای خارجي. بنابراين، اگر شهروندان يك كشور از سرمايه‌گذاری خود در خارج درآمد بيشتری از آنچه خارجی‌ها از سرمايه گذاری‌های خود در آن كشور به‌دست می‌آورند، كسب كنند، توليد ناخالص ملی آنها بيشتر از توليد ناخالص داخلی خواهد بود.
در طرف مقابل اگر شهروندان اين كشور از سرمايه‌گذاری‌های خارجی خود درآمد كمتری از آنچه خارجی‌ها از سرمايه‌گذاری در كشور آنها به‌دست می‌آورند، كسب كنند، توليد ناخالص ملی آن كشور از توليد ناخالص داخلی آن كمتر خواهد بود. همچنين از تقسيم رقم توليد ناخالص ملی بر تعداد جمعيت كشور توليد ملی سرانه به‌دست می‌آيد.
محاسبه توليد ناخالص ملی كشورها كه يك كار پر زحمت است از جهات مختلف همچون تسهيل سياستگذاری اقتصادی توسط دولت، كمك به برنامه ريزی تصميم گيران بخش خصوصي، آزمون نظريه‌های اقتصادی و نيز مقايسه بين‌المللی كشورها از اهميت زيادی برخوردار است. به‌عنوان مثال اگر سياستگذاران دولتی افزايش رشد اقتصادی و رفاه مادی را از طريق اعمال سياست‌های پولی و مالی جزو اهداف سياست‌های اقتصاد ملی قرار دهند آنها به شيوه منطقی برای قيمت‌گذاری به‌منظور ارزيابی عملكرد اقتصاد برای تسريع يا كاهش سرعت آن نيازمند هستند كه اين همان شاخص توليد ناخالص ملی است.
به علاوه سياستگذاران بخش خصوصی نيز برای انجام سرمايه گذاری‌های جديد در كارخانجات و تجهيزات يا توليد محصولات جديد از اطلاعات كلان ناشی از محاسبه توليد ناخالص داخلی به منظور پيش بينی سطوح تقاضای احتمالی برای محصولاتشان و نيز روندهای آتی در هزينه‌های مختلف توليد سود می‌جويند. همچنين ثبت تاريخی آمارهای ملی اطلاعات لازم برای اقتصاد دانان به منظور آزمون و اصلاح نظريات‌شان درباره عملكرد واقعی اقتصاد ملی و نيز از اين طريق بهبود درك سياستگذاران از پيامدهای سياست‌های‌شان فراهم می‌كند.
اگرچه شاخص‌های توليد ناخالص ملی و توليد ناخالص داخلی از جامع ترين شيوه‌ها برای ارزيابی كل توليد در اقتصاد ملی است اما اين شاخص‌ها (به ويژه موقعی كه تبديل به سرانه می‌شوند) حتی از لحاظ نظری شيوه خوبی برای نشان دادن رفاه كلی اقتصادی نيست. اين شاخص‌ها در بهترين وضعيت تنها ابزاری برای نشان دادن سطوح كنونی نرخ فعاليت‌های توليدی است، در حالی كه رفاه كلی اجتماعی يك مفهوم گسترده تر از رفاه اقتصادی است كه به‌طور دقيق نمی‌توان آن را با توليد ناخالص ملی يا توليد ناخالص داخلی ارزيابی كرد.
برای محاسبه توليد ناخالص ملی و توليد ناخالص داخلی يك كشور سه شيوه مختلف وجود دارد. اول محاسبه به روش هزينه است كه در آن توليد ناخالص ملی عبارت است از مجموع ارزش پولی هزينه‌هايی كه برای خريد كالاها و خدمات نهايی توسط خانوارها (مصرف)، شركت‌ها (سرمايه گذاري)، دولت (خريدهای دولتي) و ساير كشورها (خالص صادرات) می‌پردازند. دوم محاسبه به روش درآمد است كه توليد ناخالص ملی از مجموع ارزش پولی درآمدهای مختلفی - شامل حقوق و دستمزد، سود، اجاره - كه مردم از توليد همان كالاها و خدمات نهايی به‌دست می‌آورند.
سوم محاسبه به‌شيوه بازده است كه در آن توليد ناخالص ملی ارزش پولی مجموع كالاها و خدمات نهايی است كه توسط توليد كنندگان مختلف توليد می‌شود؛ منهای هزينه پرداختی آنها برای مواد اوليه و نيز كسر كردن استهلاك و انجام تعديل‌های لازم. اگرچه در هر سه شيوه رقم توليد ناخالص داخلی بايد يكسان باشد اما در عمل ممكن است تفاوت‌هايی وجود داشته باشد.[۱]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای همشهري آنلاين توسط دکتر علی صباغیان برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- صباغیان، علی، توليد ناخالص ملی چيست؟، همشهری آنلاين
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ همشهري آنلاين
[برگشت به بالا] [گفت و گو و نظر کاربران در بارهٔ مقاله]