سعادتملوك تابش (زادۀ ۱٣٣٠ خ - درگذشتۀ ۱٣٨۹ خ)، شاعر، پژوهشگر و نویسنده، نقاش، مدرس علوم ادبی و روشنفکر دینی افغان بود که از پیشکسوتان شعر نو در افغانستان به‌شمار می‌رود.
[↑] زندگی‌نامه
سعادتملوك تابش در سال ۱٣٣٠ خورشيدی در شهر هرات به زاده شد[۱] و تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در دبیرستان (ليسۀ) جامی و سلطان به‌پایان رساند.[٢] سپس ادامه تحصیلات عالی خود را در دانشگاه کابل پی گرفت و در سال ۱٣۵٣ از دانشگاه كابل در رشته ادبیات و علوم انسانی دانشنامۀ ليسانس گرفت.[٣] مدتی در دبیرستان حبیبیه کابل تدریس کرد و زمانی نیز به‌عنوان مدیر انجمن‌های علوم دینی و اجتماعی، فلسفه و زبان بود.[۴]
تابش در سال ۱٣۵٧ و مدتی پس از کودتایی هفتم ثور دستگیر شد و بعد از آزادی از زندان به ایران مهاجرت کرد و در اين كشور به فعاليت‌های ادبی و مبارزاتی پرداخت.[۵] او در سال ۱٣۵٨ به "حزب اسلامی رعد افغانستان" پیوست و مدتی به‌عنوان مسئول فرهنگی این حزب بود و سپس رهبر سیاسی آن شد.[٦]
تابش در این حزب فراز و نشیب‌های فروانی را با دیگر سران حزب تجربه کرد که منجر به اختلافات زیادی بین اعضای حزب شد.[٧]
در سال ۱٣٦٧، با پیوستن حزب رعد به شورای چهارگانه که در نهایت به تشکیل حزب وحدت اسلامی افغانستان منتج شد[٨]، تابش از فعاليت‌های سياسی به‌تمام كناره گرفت و به‌تحقيق، پژوهش و آموزش در موضوعات عرفانی، دینی و ادبی روی آورد[۹] و آثار درخور تأملی در زمینه‌های تاریخ، جامعه‌شناسی، ادبیات، سیاست و روان‌شناسی اجتماعی از خود بر جای گذاشت.[۱٠]
تابش سال‌های متمادی را در مشهد ساکن بود و در این شهر خلوت گزیده بود و به‌گفته خودش "به تماشای آفاق معرفت" مشغول بود در جلسات هفتگی که در منـزل او تشــکیل می‌شــد برای دوســتان و شــاگـردان خـود درس‌های معرفتـی می‌داد.[۱۱] گفته می‌شود که وی در این جلساتی که چندین سال روزهای جمعه در شهر "مشهد " تشکیل می‌شد "صحیفه سجادیه " را تفسیر می‌کرد.[۱٢]
بعد از تحولات جدید در افغانستان تابش به‌زادگاه خود برگشت و در آنجا نیز دست به‌هیچ‌گونه فعالیت عملی و یا سیاسی نزد و فقط حلقه‌های درس خصوصی با شاگردان و دوستانش در منزل خود بر گزار می‌کرد[۱٣] که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به بحث "انسان‌شناسی در مثنوی مولوی" و "بیدل‌شناسی" اشاره کرد.[۱۴]
تابش تا پایان عمر خود ازدواج نکرد و مدت چند سال بود که از بیماری قلبی رنج می‌برد و روز ششم مهرماه دچار سکته قلبی شد که به‌سرعت او را به هندوستان منتقل کردند ولی تلاش‌ها ثمر ندادند و صبح روز چهارشنبه هفتم میزان (مهر ماه) ۱٣٨۹ خورشیدی در یکی از بیمارستان‌های هند درگذشت.[۱۵]
[↑] پیشکسوت شعر نو
سعادتملوک تابش از پیشکسوتان شعر نو در افغانستان بود که دهه پنجاه دوره شکوفایی شعر او بود و نام او را در میان شاعران افغانستان پر آوازه ساخت. تابش در شعر خود تفکرات فلسفی را با احساسات شاعرانه در آمیخته بود و در این دوره چند مجموعه شعر او که در قالب‌های کلاسیک و نیمایی سروده بود در ایران منتشر شد.
تابش شخصیتی جامع‌الاطراف بود و افزون بر شعر، به‌هنر نقاشی نيز آراسته بود و نيز آگاهی‌های بسياری از علوم مختلف اسلامی همچون عرفان، كلام و فلسفه داشت.[۱٦]
[↑] آثار
بیشتر آثار این نویسنده افغان در دهه شصت در ایران منتشر شد، "جامعه‌شناسی سیاسی افغانستان"، "نمودهای وابستگی"، "استعمار شوروی در رابطه با افغانستان"، "نگرشی بر رویداد هفتم ثور"، "تهاجم شوروی به افغانستان"، "لحظه‌های طلوع"، "حماسه انتظار"، "سرودهای مهاجر" و "دوراهی" از جمله آثار وی هستند.[۱٧]
در این میان، "سروده‌های مهاجر"، "لحظه‌های طلوع"، "حماسه انتظار"، "دو راهی" و "طور خونین" از جمله دفترهای مجموعه اشعار اوست که تاکنون منتشر شده‌اند.[۱٨]
از تابش آثار منتشره نشده زیادی نیز در زمینه‌های دینی، جامعه‌شناسی و ادبیات بر جا مانده است که مهم‌ترین آن‌ها را می‌توان "اسلام و روان‌شناسی کاربردی"، "فلسفه شعر و شاعری"، "ریشه‌ها و پیامده‌های روان‌پریشی"، "دریچه‌ای بر تمدن معنی‌دار"، "قرآن و دیدگاه‌های زیباشناسی"، "سلسله درس‌های صحیفه سجادیه" در بیست جلد و چندین مجموعه شعر نام برد.[۱۹]
در نشریه خط سوم که در ایران منتشر می‌شود از برخی از آثار چاپ نشده تابش چنین نام برده شده است:
- "هدف‌داری و هدف‌گریزی"، "دریچه‌ای به تمدن معنی‌دار"، "هویت‌ستیزی"، "ریشه‌ها و پیامدهای روان‌پریشی"، "افغانستان و تهدید غرب" و نیز چند دفتر شعر "بلور عیار"، "غزل‌های قلابی، "بی‌تابی اشراق"، "طور خونین"، "کاروان ناله"، "برکه ذکر"، "شعر آفرینش"، و "نیایشهای مردود" نام برد."[٢٠]
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- سعادتملوک تابش از پیشکسوتان شعر نو افغانستان درگذشت، بخش فارسی بی‌بی‌سی: چهارشنبه ٢۹ سپتامبر ٢٠۱٠ - ٠٧ مهر ۱۳۸۹؛ محمدكاظم كاظمی، استاد سعادتملوك تابش درگذشت، وب سایت مؤسسۀ فرهنگی در دری
[۲]- همان‌جا، بخش فارسی بی‌بی‌سی
[۳]- همان‌جا، بخش فارسی بی‌بی‌سی و در دری
[۴]- همان‌جا، بخش فارسی بی‌بی‌سی
[۵]- همان‌جا
[۶]- همان‌جا
[٧]- همان‌جا
[۸]- همان‌جا
[۹]- محمدكاظم كاظمی، در دری
[۱٠]- سعادت ملوک تابش محقق و شاعر افغان درگذشت، پایگاه فرهنگ و هنر ایران
[۱۱]- بخش فارسی بی‌بی‌سی
[۱۲]- "سعادت ملوك تابش" محقق و شاعر افغان درگذشت، خبرگزاری فارس: چهارشنبه ٠٧ مهر ۱۳۸۹، شماره خبر: ۸۹٠٧٠٧٠۶۲۸
[۱۳]- بخش فارسی بی‌بی‌سی
[۱۴]- خبرگزاری فارس
[۱۵]- بخش فارسی بی‌بی‌سی و در دری و خبرگزاری فارس
[۱۶]- بخش فارسی بی‌بی‌سی
[۱٧]- خبرگزاری فارس
[۱۸]- برگرفته از بخش فارسی بی‌بی‌سی
[۱۹]- خبرگزاری فارس
[٢٠]- بخش فارسی بی‌بی‌سی و در دری
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
□
□
[برگشت به بالا] [گفت و گو و نظر کاربران در بارهٔ مقاله]