[...] [...]
مثنوی قالبی از شعر فارسی دری است که دارای ابیات زیادی بوده و برای سرودن داستان‌ها و مطالب طولانی کاربرد دارد. در این قالب هر بیت دارای قافیه‌ای جداگانه است و به‌همین دلیل به آن مثنوی (دو تا دو تا) گفته می‌شود. کلیله و دمنه رودکی و آفرین‌نامه ابوشکور بلخی از اولین نمونه‌های مثنوی است. از جمله سرایندگانی که از این قالب استفاده کرده‌اند می‌توان از مولانا جلال‌الدین بلخی نام برد که مطالب عرفانی خود را در قالب مثنوی سروده است. جامی و نظامی نیز از دیگر شاعران بزرگ این قالب اند. این قالب شعری خاص زبان فارسی دری است.[۱]
[↑] ریشه‌شناسی
واژه‌ی مثنوی از کلمه‌ی "مثنی" به‌معنی دوتایی گرفته شده است. زیرا در هر بیت دو قافیه آمده است که با قافیه بیت بعد فرق می‌کند.
از آنجا که مثنوی به لحاظ قافیه محدودیت ندارد بیشتر برای موضوعات طولانی به‌کار می‌رود.
خصوصیات مثنوی باعث شده است که داستان‌ها اغلب در قالب مثنوی سروده شوند. افزون بر داستان‌سرایی، برای هر موضوعی که طولانی باشد هم از مثنوی استفاده می‌شود. مثلاً در ادبیات آموزشی مثل آموزه‌های صوفیان، هم از قالب مثنوی بهره می‌برده‌اند.
[↑] پیشینه
سرودن مثنوی از قرن سوم و چهارم هجری آغاز شده است که از بهترین مثنوی‌ها می‌توان به شاهنامه فردوسی، حدیقه سنایی، خمسه نظامی و مثنوی مولوی اشاره کرد.
قدیمی‌ترین مثنوی سروده شده - که اکنون به‌جز چند بیت چیزی از آن در دست نیست - مربوط به رودکی است که متن کلیله و دمنه را در قالب مثنوی به نظم در آورده بود.
[٢]
[٣]
[۴]
[۵]
[٦]
[٧]
[٨]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط … برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- آرایه‌های ادبی (قالب‌های شعر، بیان و بدیع).
[٢]-
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
□
□