- تاریخچه
- کاوش‌های باستانشناسی
- گاه‌شمار فعالیت‌های دافا
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[باستانشناسی] [باستانشناسی در افغانستان]
هیأت باستانشناسی فرانسه در افغانستان (به فرانسوی: Délégation Archéologique Française en Afghanistan) یا به اختصار دافا (DAFA)، بیست و هفتمین موسسۀ باستانشناسی فرانسوی در خارج از این کشور است، که در سال ۱۹۲۲ میلادی به‌درخواست دولت افغانستان به‌منظور پیشبرد مطالعات و حفاری‌های باستانشناسی در افغانستان ایجاد شد[۱].
[↑] تاریخچه
موسسۀ باستانشناسی فرانسوی دافا در سال ۱۹۲۲ میلادی به منزلۀ یک تشکیلات سازمان‌یافته باستانشناسی فرانسوی تأسیس گردید و امتیاز انحصاری حفاری در تمام افغانستان به آن واگذار شد.
مجلۀ آریانا از آغاز فعالیت‌های باستانشناسی این موسسه و حفاری‌های آن در افغانستان چنین گزارش می‌دهد:
- «در اثر امضای امتیازنامۀ حفریات بین حکومت افغانستان و فرانسه در سال ۱۹۲۲ موسیو «آلفرد فوشه» اقدام به کاوش و تجسسات باستانشناسی در افغانستان نمود و بدین‌وسیله دانشمند فرانسوی موصوف که بیشتر در شناسایی هند معرفت داشت، توانست دنبالۀ تحقیقات خود را در افغانستان ادامه دهد. برای مدقق مذکور که آثار دیانت بودیزم را خارج خاک هند تجسس می‌کرد ناحیۀ پشاور یا گندهارای قدیم نقطۀ حرکتی خوبی بود و با مسافرت خود به‌طرف کابل و کاپیسای قدیم و باختر ضمناً به کشف آثار و شواهد یونانی هم موفق شد. بین سال‌های ۱۹۲۲ و ۱۹٣٦ اعضای هیأت اعزامی حفریات فرانسه تحت مراقبت وزارت معارف افغانستان به حفریات در نقاط مختلف موفق شده و شواهد آیین بودایی زیادی به‌دست آمده است. در این آثار طوری که ملاحظه می‌شود، عواملی به‌نظر می‌خورد که از صنایع شأم (صعنت یونانی و گریک بودین) و هند و ایران اتخاذ گردیده است.
چون فعالیت‌های هیأت اعزامی باستانشناسی فرانسه محض در مقامات بودایی محدود مانده [بود]، نمی‌توانست به‌جانب غرب و جنوب غرب افغانستان هم گردش و تجسساتی به‌عمل آید.»[٢]
این نهاد بین سال‌های ۱۹۲۳-۱۹۲۵ میلادی، مطالعات و کاوش‌های باستانشناسی را در باختر آغاز کرد.
به‌دنبال یک وقفۀ کاری در زمان جنگ جهانی دوم، فعالیت‌های این موسسه بار دیگر در سال‌های ۱۹۴۶ تا ۱۹۴۷ از سرگرفته شد و تا زمان تعطیلی آن از طرف دولت طرفدار شوروی در افغانستان در سال ۱۹۸۲ به فعالیت ادامه داد.
در سال ۲۰۰۳ میلادی، براساس توافق با مقامات افغان، وزارت امور خارجه فرانسه تصمیم به بازگشایی و از سرگیری فعالیت‌های موسسۀ دافا در افغانستان گرفت. سپس، با امضای موافقتنامۀ ۱۶ فبروری سال ۲۰۰۴ در راستای همکاری فرانسه و افغانستان در زمینۀ حفظ میراث فرهنگی، باستانشناسی و معماری افغانستان، عملاً این بازگشایی انجام شد.
دافا امروزه ده‌ها پروژه را در سراسر افغانستان سرپرستی می‌کند: کاوشگری و شرکت در تدارک نقشه باستانشناسی افغانستان، حفریات باستانشناسی در باختر، هرات، بامیان، ال‌غته ولایت وردک، مرمت میراث فرهنگی منقول و غیر منقول (دافا مخصوصا در مرمت مسجد حاجی پیاده در شمال افغانستان کار می‌کند)، آموزش متخصصین افغان در زمینۀ حفظ میراث باستانی، گشایش موزیمی (موزه) در مزار شریف، همکاری با موزیم ملی افغانستان در کابل و غیره.
دافا ضمناً کتابخانه‌ای با غنای استثنایی در حدود ۱۰۰۰۰ جلد اثر و ۳۰۰۰ مجله ادواری در مورد باستانشناسی و تاریخ منطقه را دارا است.
[↑] کاوش‌های باستانشناسی
[↑] گاه‌شمار فعالیت‌های دافا
گاه‌شمار فعالیت‌های پژوهشی و کاوش‌های باستانشناسی دافا، از سال ۱۹۲۲ میلادی بدین‌سو، به‌شرح زیر است:
| زمان | شرح فعالیت‌ها |
|---|---|
| ۱۹۲۲ | ایجاد موسسه دافا |
| ۱۳۲۵ - ۱۹۲۳ | مطالعات و کاوش‌ها در باختر |
| ۱۹۲۴ | کاوش در پایتاوه |
| ۱۹۲٦ | تفحص و مطالعه ساحات باختر و آغاز نخستین مطالعات و کاوش در ساحه هده |
| ۱۹۲۸ - ۱۹۲۷ | کاوش‌ها در ساحه هده |
| ۱۹۲۹ | کار در بامیان |
| ۱۹۳۳ | کاوش در تپه مرنجان |
| ۱۹۳۴ | کاوش در ساحۀ خیرخانه |
| ۱۹۳٦ | کار در سیستان |
| ۱۹۳٦ - ۱۹۳۷ | کاوش در بگرام |
| ۱۹۳۷ | کاوش‌های ساحه باستانی فندقستان |
| ۱۹۳۷ | کاوش‌های ساحۀ باستانی شترک |
| ۱۹۴۷ | کار در باختر توسط شلومبرژه |
| ۱۹۵۱ - ۱۹۴۹ | کاوش‌های لشکر بازار |
| ۱۹۵۹ - ۱۹۵۱ | کاوش ساحۀ پیش از تاریخ مُندیگک |
| ۱۹۵۲ - ۱۹٦۱ | کاوش ساحۀ سرخ‌کوتل |
| ۱۹۵۷ | کشف ساحۀ باستانی منار جام |
| ۱۹۵۷ | کار در دره فولادی |
| ۱۹٦۳ | کار در کهنه مسجد |
| ۱۹٦۳ - ۱۹٦۵ | کاوش نیاشگاه بودایی گلدره |
| ۱۹٦۳ | کاوش ساحۀ باستانی شاخ‌تپه |
| ۱۹٦۴ | تفحص و مطالعۀ آی‌خانم |
| ۱۹٦۵ - ۱۹۷۸ | کاوش‌های ساحۀ باستانی آی‌خانم |
| ۱۹۷۴ - ۱۹۷٦ | تفحص و مطالعۀ دشت آی‌خانم |
| ۱۹۷٦ - ۱۹۷۸ | تفحص و مطالعۀ تخارستان علیا |
| ۱۹۷٦ - ۱۹۷۸ | کاوش‌های ساحۀ باستانی شورتوغی |
| ۱۹۸۲ | مسدود شدن دافا |
| ۲۰۰۳ | بازگشایی دافا |
| ۲۰۰۴ به بعد | کاوش‌ها در باختر |
| ۲۰۰۵ به بعد | کاوش‌ها در الغتا (ال‌غته) |
| ۲۰۰۵ | کار مشترک هیأت باستانشناسی فرانسوی و آلمانی در هرات |
| ۲۰۰۵ به بعد | کار بر روی مسجد حاجی پیاده |
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- تارنمای فارسی هیأت نمایندگی باستانشناسی فرانسه در افغانستان (دافا)
[٢]- کهزاد، محمدنبی، چهار دوره حفریات در افغانستان، مجلۀ آریانا، سال اول، شماره چهارم، اول ثور ۱٣۴۴، ص ۴٣
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]