- گیاه‌شناسی
- تاریخچه
- ترکیبات شیمیایی
- ارزش غذایی
- خواص درمانی
- کاشت و برداشت
- تولید نارگیل
- فرآورده‌های موز
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[میوه‌جات] [...]
نارگیل (واژۀ پهلوی است که به‌هندی: آن را ناریل و به‌عربی: نارجیل یا جوز الهند می‌گویند؛ به زبان دری افغانستان ناریال و در فارسی: بادنج و بارنج هم گفته شده است[۱]؛ به انگلیسی: Coconut؛ به آلمانی: die Kokosnuß)، به میوه نخل نارگیل اشاره دارد[٢]. این میوه، بيضی شکل و سبز رنگ است که با يک پوسته‌ی سخت قهوه‌ای پوشيده شده است. گوشت نارگیل، سفيد رنگ و چرب است و درون آن با يک شيره يا مايع شيرين پر شده است[٣]. در قاعده‌ی این ميوه، سه سوراخ وجود دارد که چشم‌های نارگيل ناميده می‌شوند[۴]. برای استفاده از مایع داخل نارگیل (شیره نارگیل) بايد سوراخ‌ها را با جسم نوک تیزی باز نمود و آن را بیرون آورد[۵].
این میوه، در هندوستان و سایر ممالک گرمسیر به‌دست می‌آید. درخت آن شبیه به‌درخت خرما است و بلندیش تا ٢٠ متر می‌رسد[٦].
[↑] گیاه‌شناسی
نخل نارگیل با (نام علمی: Cocos nucifera)، از فرمانروی گیاهان (Plantae) و دسته‌ی گیاهان گلدار است که در رده‌ی تک‌لپه‌ای‌ها (Monocots)، راسته‌ی آرکالس (Arecales)، تیره‌ی نخلیان (آراکاسیا = Arecaceae) و گونه‌ی «Cocos nucifera» طبقه‌بندی می‌گردد[٧]. در زبان سـانسـکریت نخـل نارگیـل را «kalpa vriksha» می‌نامنـد که به‌صـورت «درختـی که تمامـی مایحتـاج زندگـی را تامیـن می‌کنـد» ترجمـه می‌شـود[٨].
درخت نخل نارگیل، یکی از زیباترین و مفیدترین درختان جهان می‌باشد که دارای تنه بلند و باریک، ساقه یکنواخت، تاج انبوه، برگ‌های زیاد و خوشه‌های میوه می‌باشد. این درخت به‌طور قائم رشد می‌كند و ارتفاع آن تا سی متر و قطر تنه آن تا یک متر می‌رسد. برگ‌های این درخت دراز و به‌طول ۴ تا ۵ متر و مرکب از چند برگچه‌ی باریک و دراز (حدود یک متر) و به‌رنگ سبز روشن است. میوه این درخت مانند خوشه و شامل چندین نارگیل به اندازه‌های مختلف است. میوه آن کروی شکل و شامل قسمت‌های زیر می‌باشد: ۱- شیره نارگیل، ٢- مغز یا گوشت میوه، ٣- پوست داخلی، ۴- غلاف یا پوست خارجی میوه که ضخیم، سفت و متشکل از الیاف نباتی می‌باشد[۹].
درخت نارگیل هر سال حدود ۵٠ عدد نارگیل می‌دهد. نارگیل هنگامی که نارس است، مقدار بیشتری شیره دارد، ولی به‌تدریج که میوه می‌رسد، مقدار شیره‌ی آن کمتر می‌شود[۱٠].
مغز نارگیل به بخش گوشتی میوه نارگیل گفته می‌شود بویژه پس از خشک‌شدن. در بسیاری از زبان‌ها مغز نارگیل خشک‌شده با نام «کوپرا» (Copra) معروف است که از واژه مالایالامی (കൊപ്ര) (از زبان‌های جنوب هند) گرفته شده است[۱۱].
این گیاه به‌سمت آب خم می‌شود و هر چه بیشتر رشد می‌کند، بیشتر خم می‌شود در نتیجه، خشک شده و میوه آن توسط آب دریا به اطراف پراکنده می‌شود. پوست سبک این میوه باعث می‌شود روی سطح آب شناور گردد. وقتی میوه‌ی نارگیل به‌وسیله آب دریا به ساحل برده شد، در طی یک تا دو ماه شروع به سبز کردن برگ کرده، سپس تعداد زیادی ریشه بلند در می‌آورد. این ریشـه‌های بلنـد محکـم به درخـت‌های در حال رشـد می‌چسـبنـد و در مقـابل باد تنـد سـاحلی مقـاومت می‌کننـد[۱٢].
[↑] تاریخچه
خاستگاه این گیاه، یکی از موضوعات مورد بحث است. بعضی از کارشناسان معتقدند نارگیل یکی از گیاهان بومی شبه جزیرۀ جنوب شرقی آسیا است؛ درحالی‌که برخی دیگر، شمال شرقی آمریکای جنوبی را خاستگاه این گیاه می‌دانند. فسیل‌های به‌دست آمده در نیوزیلند نشان می‌دهد در حدود ۱۵ میلیون سال پیش گیاهان کوچکی شبیه نارگیل در این ناحیه رویش می‌کردند. حتی سنگواره‌های قدیمی‌تر که در راجستان در هند کشف شده‌اند، علی‌رغم خاستگاه نارگیل‌ها، در بیشتر این مناطق گرمسیری به‌خصوص در طول خطوط ساحلی استوایی پراکنده هستند[۱٣].
از آن‌جایی که میوه‌ی نارگیل سبک و شناور است، این گیاه به آسانی توسط جریانات دریایی تا مسافت‌های طولانی حمل می‌شود. نخل نارگیل در خاک‌های ماسه‌ای و نمکدار و در مناطق دارای نور خورشید فراوان و بارندگی‌های منظم (سالانه ۱۰۰-۷۵ سانتی‌متر) رشد می‌کنند؛ بنابراین، علت تجمع این گیاه در نواحی کرانه‌ای تا حدی مشخص می‌شود. میوه‌هایی که از دریا در نواحی شمالی مثل نروژ جمع‌آوری شده‌اند، بسیار زیستا بوده و سپس تحت شرایط مناسب مذکور رشد نموده‌اند. ازاین‌رو، نارگیل در جزائر هاوایی یک پلی‌نزی وارداتی قلمداد می‌شود که ابتدا دریانوردان پلی‌نزیایی آن‌ها را از سرزمین‌های مادری‌شان در اقیانوس آرام جنوبی به این جزایر آوردند[۱۴].
با این حال، درخت نارگیل، از حدود سه هزار سال پیش، در جنوب آسیا کشت می‌شده و در حال حاضر، در تمام مناطق استوایی وجود دارد[۱۵].
[↑] ترکیبات شیمیایی
در ۱٠٠ گرم نارگیل تازه و خشک، ترکیبات شیمیایی زیر موجود است: انرژی ٣۵٨ کالری، آب ۴۵ گرم، چربی ٣٦ گرم، پروتئین ۴ گرم، قند ۴/٨ گرم، فیبر غذایی ۹ گرم، پتاسیم ٣٨٠ میلی‌گرم، کلسیم ٢٠ میلی‌گرم، منیزیم ٣۹ میلی‌گرم، ویتامین ث (C) ٢ میلی‌گرم و سِلِنیوم ٨۱٠ میلی‌گرم[۱٦]. افرون بر این، در هر صد گرم نارگیل، ۹ گرم مواد نشاسته‌ای، ۲۵ میلی‌گرم سدیم، ۹۵ میلی‌گرم فسفر، ۰/۰۵ میلی‌گرم ویتامین ب ۱، ۰/۰۲ میلی‌گرم ویتامین ب ۲، و ۰/۵ میلی‌گرم ویتامین ب ۳ وجود دارد[۱٧].
روغن نارگیل، نوعی چربی اشباع شده است که از میوه درخت نارگیل به‌دست می‌آید[۱٨]. این روغن حاوی مخلوطی از گلیسریدها است كه تركیبات كاملاً اشباع شده آن در حدود ٨۵ درصد می‌باشد. اسیدهای موجود در روغن نارگیل به نسبت‌های تقریبی زیر وجود دارند: لوریك (۵۰ درصد)، استئاریك (٣ درصد)، روغن نارگیل ممكن است دارای بوی نامطبوعی باشد كه مربوط به وجود مقدار كمی‌اسید كاپریلیك آزاد در آن است[۱۹].
[↑] ارزش غذایی
ارزش غذایی نارگیل بیشتر در میوه‌ی آن نهفته می‌باشد. گوشت نارگيل دارای آنزيم‌های مختلف مانند انورتين، اكسيداز و كاتالاز می‌باشد[٢٠]. هم‌چنین در شیر نارگیل اسیدهای آمینه مختلفی از جمله هیستيدين، آرژینین، پرولین، لوسین و آلانین موجود می‌باشد[٢۱].
مردم اقیانس آرام نارگیل را به‌عنوان یک غذای اصلی مصرف می‌کنند و از تمام قسمت‌های این درخت استفاده می‌برند[٢٢]. بخش سفید و گوشت‌دار دانه‌ی آن خوراکی است که در آشپزی به‌صورت تازه یا خشک شده مصرف می‌شود. مایعی که حفره‌ای داخلی نارگیل را پُر کرده است، حاوی شکر می‌باشد که به‌عنوان یک نوشیدنی گوارا مورد استفاده قرار می‌گیرد. شیره‌ای که از شکافتن سنبلۀ گل‌های نارگیل به‌دست می‌آید، یک نوشیدنی به‌نام تادی تولید می‌کند که در فیلیپین توبا نامیده می‌شود. شکوفه‌های نوک گیاهان بالغ، خوراکی بوده و به‌عنوان «کلم نخل» معروفند؛ اما کندن آن موجب از بین رفتن درخت می‌شود. هم‌چنین، بخش درونی و در حال رشد نوک درخت که «قلب نخل» نامیده می‌شود، خوراکی بوده و در سالادهایی که بعضی اوقات «سالاد پولدارها» نامیده می‌شود، مصرف می‌گردد. البته کندن این قسمت هم باعث مرگ نخل می‌شود.
[↑] خواص درمانی
از نظر طب سنتی، گوشت سفید (میوه‌ی) نارگیل گرم و خشک است و شیر نارگیل کمی گرم و مرطوب می‌باشد.
نارگیل به‌دلیل داشتن چربی زیاد و مواد مغذی چاق‌کننده است و حرارت داخلی بدن را افزایش می‌دهد. هم‌چنین برای خوشبو کردن دهان نیز مفید است. این میوه ضعف کبد را درمان می‌کند، ادرار را زیاد کرده، درد مثانه را رفع می‌کند و مداوا کننده‌ی زخم‌های بدن است. هم‌چنین، نارگیل محرك مراكز عصبی دستگاه تناسلی است و زیادكننده‌ی حرارت غریزی و افزایش‌دهنده‌ی اسپرم است[*].
ریشه درخت نارگیل برای ناراحتی‌های کبدی همانند یرقان مفید است و دم کرده آن اسهال خونی را برطرف می‌سازد.
این میوه دیر هضم است و در بدن تولید خلط می‌کند. بنابراین، بهتر است با شکر خورده شود. این میوه به دلیل گرم بودن ممکن است در گرم‌مزاجان اشکالاتی تولید کند. از این نظر، این‌گونه افراد باید آن را با میوه‌های ترش، لیمو و یا هندوانه بخورند، خوردن آن برای سردمزاجان و سالمندان بسیار مفید است و اشکالی تولید نمی‌کند.
شیر نارگیل سنگ کلیه را دفع می‌کند و برای پایین آوردن تب بسیار مفید است. این شیر، ضد سم است و برای برطرف کردن آب‌آوردگی نیز از آن استفاده می‌شود. هم‌چنین برای معالجه پوستی مفید است.
روغن نارگیل، شيرين، ضدعفونی‌کننده، دافع حشرات، هضم‌کننده، مقوی، اشتهاآور و تقويت‌کننده موی سر است. در مناطق شرجی، مالیدن روغن نارگیل به مو از ریزش آن جلوگیری می‌كند و نیز این روغن را می‌توان برای مرطوب كردن پوست به‌كار برد؛ چون، پوست را نرم و لطیف می‌نماید.
از این گذشته، روغن نارگیل که از تقطیر گوشت سفید آن به‌دست می‌آید حافظه و هوش را تقویت می‌کند و در درمان کمر درد نیز موثر است و نیز، این روغن، به سیستم ایمنی كمك می‌کند و بدن را در برابر باكتری‌های بیماری‌زا، ویروس‌ها، مخمرها، قارچ‌ها و انگل‌ها ایمن می‌سازد. این روغن
به‌علاوه، برخی متخصصان تغذیه عقیده دارند که روغن نارگیل، سرعت سوخت‌وساز بدن را بالا می‌برد و بنابراین، از وزن افرادی که از این روغن استفاده می‌کنند کاسته می‌گردد. برخی پژوهش‌ها هم نشان داده‌اند که مصرف روغن نارگیل، خطر ابتلا به سرطان سینه را در خانم‌ها کاهش می‌دهد. با وجود این، برخی از پژوهشگران باور دارند که روغن نارگیل در هر حال، نوعی چربی اشباع شده است و حتی مصرف مقدار کمی از آن، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد. هم‌چنین طی آزمایشی که بر روی موش‌ها انجام شده، مشخص شده است که آسیب‌های جدی به پوست وارد می‌آورد[*].
[↑] کاشت و برداشت
[↑] تولید نارگیل
[↑] فرآورده‌های نارگیل
مغز یا گوشت میوه‌ی نارگیل به‌شکل‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد، از جمله تهیه پودر و آرد نارگیل از مغز گوشت تازه نارگیل که در صنایع غذایی و شیرینی‌سازی کاربرد دارد. مغز خشک نارگیل نیز غنی‌ترین منبع روغن گیاهی با ٦٠ تا ٦٧ درصد چربی می‌باشد که مصرف خوراکی و دارویی داشته و در ساخت صابون، پاک کننده‌ها، شامپوها و ... نیز کاربرد دارد.
شیر نارگیل، که دارای تقریباً ۱٧ درصد چربی است، از به‌عمل آوردن نارگیل رنده‌شده با آب گرم که روغن و ترکیبات معطر استخراج می‌کند، تهیه می‌شود.
نارگیل خشک منبع روغن نارگیل محسوب می‌شود[*]. از این روغن در تهیهٔ مواد آرایشی بهداشتی و هم‌چنین در غذاها استفاده می‌شود.
روغن نارگیل سرشار از لوریک اسید (نوعی اسید چرب با زنجیره متوسط) می‌باشد. روغن نارگیل‌های هیدروژنه‌نشده، معمولاً بین دمای ۲۲ تا ۲۴ درجه سانتی‌گراد ذوب می‌شوند. روغن نارگیل بین دیگر انواع روغن از همه پایدارتر است و بین روغن‌های مخصوص سرخ کردن، حرارت لازم برای سوختن روغن نارگیل از همه روغن‌ها بالاتر است. بنابراین، حتی در دماهای بالا هم این روغن نمی‌سوزد و دود از آن بلند نمی‌شود[*].
بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ روغن نارگیل در جهان، کشور فیلیپین است که صادرات این روغن، ۷ درصد از کل درآمد صادراتی این کشور را تشکیل می‌دهد[*].
از تنه درختان نارگیل الوار ساختمانی تولید می‌گردد. مردم اهل هاوایی تنه آن‌ها را خالی می‌کنند و با آن طبل، ظروف یا حتی بلم می‌سازند. از برگ آن‌ها موادی برای گالی‌پوش کردن بام (پوشش بام) و ساخت سبد تهیه می‌شود. پوسته و سخت‌پوست آن را می‌توان به‌عنوان سوخت به‌کار برد و منبع بسیار خوبی برای زغال چوب محسوب می‌شوند.
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا به‌همت دانیال مهدی و الهام مهدی (محمدی) و زیر نظر مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، ج ٢، ص ۱٨٨٧
[٢]- نارگیل، از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد؛ برگرفته از: مقاله «نارگیل»، از دانشنامۀ رشد.
[٣]- آشنایی با خواص نارگیل، همشهری آنلاین متعلق به موسسه همشهری
[۴]- همان‌جا
[۵]- خبازی آرانی، مسعود، ارزش غذایی نارگیل، ماهنامه دنيای تغذيه، سال هشتم، شماره ۹٣، بهمن ۱۹٨٨، صص ٦٠-٦٢
[٦]- عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، ج ٢، ص ۱٨٨٧
[٧]-
[٨]- نارگیل، دانشنامۀ رشد.
[۹]- خبازی آرانی، مسعود، پیشین
[۱٠]- همان‌جا
[۱۱]- «Kokospalme», von Wikipedia, der freie Enzyklopädie
[۱٢]-
[۱٣]- نارگیل، دانشنامۀ رشد
[۱۴]- همان‌جا
[۱۵]-
[۱٦]- «Kokospalme», von Wikipedia, der freie Enzyklopädie
[۱٧]-
[۱٨]- روغن نارگیل، از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[۱۹]- مواد اولیه (طبیعی): نارگیل، سایت رسمی متعلق به شرکت شامپو سدر صحت
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]