بازو

از: دانشنامه‌ی آریانا

فهرست مندرجات

• تعریف بازو
  
• استخوان‌بندی
  
• عضلات
  
• اعصاب
  
• رگ‌ها (عروق)
  
• رادیوگرافی
  
• عملکرد
  
• يادداشت‌ها
  
• پيوست‌ها
  
• پی‌نوشت‌ها
  
• جُستارهای وابسته
  
• سرچشمه‌ها
  
• پيوند به بيرون
  
  

[کالبدشناسی انسان]

[کالبدشناسی اندام بالاتنه]

بازو (به انگلیسی: Arm؛ به آلمانی: Arm؛ به فرانسوی: Bras؛ به پشتو: مټ؛ به عربی: ذراع)، به بخشی از اندام فوقانی گفته می‌شود که میان شانه و آرنج قرار گرفته‌ است. استخوان آن هومروس (استخوان بازو) است که با کتف مفصل شده و مفصل شانه را می‌سازد[۱].


[↑] تعریف بازو

بازو (جمع آن: بازوان) واژۀ پهلوی است که به آن باهو نیز می‌گویند، و به قسمت بالای دست از شانه تا آرنج گفته می‌شود[٢]. در حالی‌که بخش بین آرنج و مچ دست، «ساعد» است. با این حال، گاهی در ادبیات عامیانه، بازو اشاره به کل اندام فوقانی از شانه تا مچ دست دارد[٣].

به‌هر حال، در حیوانات دیگر، نیز می‌تواند واژۀ بازو برای دو جفت پای جلوی چهارپایان یا اندام‌های مشابه اطلاق شود[۴].

در نخستی‌ها (پریمات‌ها)، بازوان با کمک ساعد و مچ دست، این امکان را فراهم می‌آورد تا آنان ابزار یا اشیأ را در دست نگهدارند[۵].


[↑] استخوان‌بندی

«هومروس» (humerus)،استخوان بازو است که در قسمت پروکزیمال با کتف (یا «اسکاپولا» Scapula) مفصل شده و مفصل شانه را می‌سازد. در قسمت انتها این استخوان با استخوان‌های زند زبرین (یا «رادیوس» Radius) و زند زیرین («اولنا» Ulna) مفصل آرنج را می‌سازد. این استخوان بزرگ‌ترین استخوان اندام فوقانی است و در وسط عضلات بازو قرار گرفته است[٦].

قسمت بالایی استخوان بازو به‌شکل یک برجستگی کروی است که به آن «سر استخوان بازو» (Humeral head) می‌گویند. در کنار سر استخوان بازو دو برجستگی به‌نام‌های «توبروزیته بزرگ» یا «توبرکل بزرگ» (Greater tuberosity) و «توبروزیته کوچک» یا «توبرکل کوچک» (Lesser tuberosity) وجود دارد. توبروزیته بزرگ در قسمت خارجی محل اتصال سر استخوان بازو به تنه بوده و توبروزیته کوچک در جلو یا قدام محل اتصال سر استخوان بازو به تنه است.

بین توبروزیته کوچک و بزرگ یک شیار به‌نام «شیار یا ناودان بی‌سیپیتال» (Bicipital groove) وجود دارد. روی این شیار یک بافت لیفی محک قرار دارد که به آن «لیگامان عرضی بازو» (Transverse humeral ligament) می‌گویند. به این‌صورت، ناودان و لیگامان یک تونل می‌سازند که سر بلند تاندون عضله دوسر از درون آن عبور می‌کند.

سر استخوان بازو حدودا یک سوم سطح یک کره کامل است و به‌توسط غضروف مفصلی پوشیده شده است. سر استخوان بازو با «حفره گلنویید» (Glenoid fossa) استخوان کتف یا اسکاپولا مفصل می‌شود. جایی را که سر استخوان بازو به تنه آن می‌چسبد، «گردن استخوان بازو» (Humeral neck) می‌گویند. قسمت وسط استخوان بازو را تنه Humeral shaft آن می‌گویند. تنه استخوان بازو در قسمت‌های بالایی شکل استوانه‌ای دارد، اما در قسمت پایین پهن می‌شود.

در وسط تنه استخوان بازو، استخوان کمی برجسته است. این برجستگی را که در سطح خارجی و قدامی استخوان دیده می‌شود، «توبروزیته دلتویید» (Deltoid tuberosity) می‌گویند و محل اتصال عضله دلتویید به استخوان بازو است.

شکل استوانه‌ای استخوان بازو که در قسمت‌های وسط سطح مقطع دایره‌ای دارد در قسمت‌های پایینی سطح مقطع مثلثی پیدا کرده و در قسمت‌های پایین‌تر تقریبا تخت و مسطح می‌شود. در پایین‌تر از این قسمت تخت استخوان برجسته شده و شکل فضایی خاصی پیدا می‌کند. قسمت خارجی این برجستگی را «کندیل خارجی» (Lateral condyle) و قسمت داخلی آن «کندیل داخلی» (Medial condyle) نامیده می‌شود. چسبیده به قسمت داخلی کندیل داخلی یک برجستگی وجود دارد که به آن «اپی‌کندیل داخلی» (Medial epicondyle) می‌گویند

بین کندیل خارجی و داخلی، شکل استخوان تغییر کرده و به‌شکل یک قرقره درمی‌آید. این ساختمان را «قرقره» یا «تروکلئا» (Troclea) می‌گویند. سطح قدام (جلو) و زیر و خلف (پشت) قرقره پوشیده از غضروف مفصلی است و با قسمت بالایی استخوان زند زیرین یا اولنا مفصل می‌شود. قسمتی از استخوان اولنا که با تروکلئا مفصل می‌شود را «فرورفتگی» یا «ناچ سمی‌لونار» (Semilunar notch) می‌نامند.

سطح جلویی و پایینی کندیل خارجی کمی برجسته‌تر بوده و پوشیده از غضروف است. این قسمت را «کاپیتلوم» (Capitulum) می‌گویند و با سر استخوان رادیوس مفصل می‌شود. بالای کاپیتلوم در سمت جلو، یک فرورفتگی به‌نام «حفره رادیال» یا «رادیال فوسا» (Radial fossa) وجود دارد که وقتی مفصل آرنج کاملا خم می‌شود سر استخوان رادیوس در آن قرار می‌گیرد. در بالای تروکلئا در سمت جلو یک فرورفتگی به‌نام «کورونویید فوسا» (Coronoid fossa) وجود دارد که وقتی مفصل آرنج کاملا خم می‌شود «زائده کورونویید» (Coronoid process) در آن قرار می‌گیرد. در بالای تروکلئا در سمت پشت یک فرورفتگی عمیق به‌نام «فوسای اولکرانون» (Olecranon fossa) وجود دارد که وقتی آرنج کاملا صاف می‌شود «زائده اولکرانون» (Olecranon process) در آن قرار می‌گیرد[٧].

استخوان بازو به‌راحتی شکسته نمی‌شود و قدرت آن، به دستان اجازه می‌دهد تا حدود ۱۴٠ کیلوگرم بار را تحمل کند[٨].


[↑] عضلات

عضلات بازو به دو قسمت، بخش می‌شود: نخست، عضله قسمت پشت یا خلف بازو که به آن عضله «سه‌سر» یا «تری‌سپس» (Triceps brachii) می‌گویند؛ دوم، سه عضله در جلو یا قدام بازو که عبارتند از: «عضله بی‌سپس» (Biceps Brachii)، «عضله براکیالیس» (Brachialis) و «عضله کوراکوبراکیالیس» (Coracobrachialis).

عضله «سه‌سر بازویی» یا «تری‌سپس براکی» (Triceps brachii)، در پشت بازو قرار گرفته و در بالا سه‌سر تاندونی دارد. سر بلند آن از زیر حفره گلنویید شروع می‌شود. سر خارجی و داخلی آن به‌سطح بالایی و پشتی استخوان بازو در خارج و داخل آن می‌چسبد. این عضله در پایین به زائده اولکرانون استخوان زند زیرین یا اولنا می‌چسبد. انقباض این عضله موجب صاف و مستقیم شدن مفصل آرنج می‌شود. این عضله همچنین می‌تواند بازو را به پشت برده و به تنه نزدیک کند.

عضلۀ «دوسر بازویی» یا «بی‌سپس براکی» (Biceps brachii)، در جلوی استخوان بازو قرار گرفته و در بالا دو سر دارد. سر بلند عضله که در واقع تاندون بلند آن است از لبه بالایی حفرۀ گلنویید شروع می‌شود و سپس از جلوی مفصل عبور کرده و از درون ناودان بازویی که بین توبروزیته‌های بزرگ و کوچک استخوان بازو هستند عبور می‌کند. در حین عبور از این ناودان رباط عرضی بازویی آن را در درون ناودان مهار می‌کند.

سر کوتاه تاندون عضله دو سر هم از بالا از نوک زائده کوراکوئید شروع شده و به پایین می‌آید. این دو سر در پایین‌تر به عضله دو سر بازویی متصل می‌شوند. عضله دو سر بازویی در پایین تبدیل به یک تاندون می‌شود که به قسمت بالایی استخوان زند زبرین یا رادیوس می‌چسبد. انقباض عضله دوسر بازویی موجب خم شدن ساعد بر روی بازو و همچنین چرخش خارجی ساعد می‌شود.

عضله براکیالیس (Brachialis)، در زیر عضله بی‌سپس و در واقع در بین بی‌سپس و استخوان بازو قرار دارد. عضله براکیالیس به‌سطح جلویی استخوان بازو می‌چسبد و سپس به‌طرف پایین آمده و در زیر مفصل آرنج به‌قسمت بالایی و جلویی استخوان زند زیرین یا اولنا درست در محل زائده کورونویید می‌چسبد. عضله براکیالیس موجب فلکشن یا خم‌شدن مفصل آرنج می‌شود.

عضله کوراکوبراکیالیس (Coracobrachialis)، که از دو عضله قبلی کوچک‌تر است در بالا به زائده کوراکویید استخوان کتف می‌چسبد سپس در قسمت داخلی بازو به پایین آمده و به لبه داخلی تنه استخوان بازو می‌چسبد. وظیفه این عضله به‌جلو بردن بازو و نزدیک کردن آن به تنه است. کوراکوبراکیالیس می‌شود و در پایین‌تر از بازو حس قسمتی از پوست ساعد را تامین می‌کند[۹].


[↑] اعصاب

چهار عصب عمده اندام فوقانی عبارتند از: عصب مدیان، عصب رادیال، عصب اولنار و عصب موسکولوکوتانه. این چهار عصب از شبکه بازویی منشعب می‌شوند. شبکه بازویی یک شبکه متشکل از اعصابی است که به‌هم متصل می‌شوند. منشا این شبکه از ریشه‌های عصبی است که عمدتا از بین مهره‌های گردن خارج می‌شوند و خروجی این شبکه هم اعصابی است که چهار عصب ذکر شده مهم‌ترین آن‌ها هستند.

عصب موسکولوکوتانه از تنه خارجی شبکه بازویی منشعب می‌شود. این عصب در بازو موجب فعالیت سه عضله بی‌سپس و براکیالیس و کوراکوبراکیالیس می‌شود و در پایین‌تر از بازو حس قسمتی از پوست ساعد را تامین می‌کند.

عصب رادیال از تنه خلفی یا پشتی شبکه بازویی خارج شده و در بازو موجب فعالیت عضله سه سر بازویی می‌شود. این عصب در قسمت‌های بالایی بازو در سمت داخل بازو قرار دارد. سپس هر چه پایین‌تر می‌آید به‌سمت پشت استخوان بازو می‌رود. چسبیده به استخوان کم کم استخوان را دور زده و در قسمت‌های پایین‌تر در سمت خارجی آرنج قرار می‌گیرد. این عصب در پایین‌تر از آرنج موجب حرکت تعدادی از عضلات ساعد و موجب حس قسمتی از دست می‌شود.

عصب‌های مدیان و اولنار بعد از خروج از شبکه بازویی در سمت داخلی بازو به سمت پایین میایند. این اعصاب در بازو کار خاصی انجام نداده و صرفا از بازو عبور کرده و به ساعد و دست می‌رسند. در ساعد و دست موجب حس و حرکت می‌شوند[۱٠].


[↑] رگ‌ها (عروق)

شریان اصلی بازو شریان بازویی یا براکیال (Brachial artery) است. این شریان در واقع همان ادامه شریان آگزیلری است که در ناحیه شانه قرار دارد. در موقع اندازه‌گیری فشار خون در هنگامی که بازوبند در دور بازو بسته می‌شود در واقع فشار خونی که در شریان بازویی قرار دارد اندازه‌گیری می‌شود.

همراه با شریان بازویی و در کنار آن ورید بازویی یا براکیال هم وجود دارد. دو ورید مهم دیگر بازو وریدهای سطحی سفالیک و بازیلیک هستند[۱۱].


[↑] رادیوگرافی

یکی از مهم‌ترین ابزارهای تشخیصی که برای بررسی ضایعات استخوان بازو از آن استفاده می‌شود رادیوگرافی ساده است. وقتی پزشک تصمیم به‌تصویربرداری از بازو می‌گیرد اولین روش مورد استفاده رادیوگرافی ساده است و قبل از هر روش پیچیده‌تر تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا ام آر آی باید رادیوگرافی ساده انجام شود. بسیاری اطلاعات ممکن است در یک رادیوگرافی ساده دیده شود که در سی تی اسکن یا ام آر آی دیده نمی‌شود. از مزایای دیگر این روش تصویربرداری کم بوده هزینه و راحتی تهیه آن است.

در رادیوگرافی طبیعی بالا، رخ استخوان بازو دیده می‌شود

رادیوگرافی ساده استخوان بازو در دو نمای رخ و نیمرخ تهیه می‌شود. برای تهیه رادیوگرافی رخ معمولاً اشعه ایکس را از جلو به استخوان میتابانند و کاست رادیوگرافی را در پشت بازو قرار می‌دهند. به این تصویر به‌دست آمده تصویر رخ بازو یا «Anteroposterior» یا به اختصار «AP» می‌گویند. نمای دیگر نیمرخ یا «Lateral» است که در آن اشعه از کنار به بازو تابیده می‌شود[۱٢].


[↑] عملکرد

بازو از دیرباز در فرهنگ همه ملل نشانه و علامت توانایی و قدرت بوده است. بازو دست را در موقعیت دلخواه قرار می‌دهد و می‌تواند با استفاده از عضلات پرقدرت خود توانایی جابه‌جایی اشیأ سنگین را به انسان بدهد.[۱٣]


[↑] يادداشت‌ها

يادداشت ۱: اين مقاله برای دانش‌نامه‌ی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.

[↑] پيوست‌ها

پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:

[↑] پی‌نوشت‌ها

[۱]- بازو، از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد؛ برگرفته از: بهرام الهی، «اول»، در آناتومی اندام فوقانی، تحتانی، مفاصل، تهران: جیحون، ویرایش ۴، چاپ ۱۲، ۱۳۷۷، ۱، شابک: ۹٦۴٧٠٨٨٠٢۴.
[٢]- عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، ج ۱، صص ٣٠٢-٣٠٣

[٣]- »Arm«, From Wikipedia, the free encyclopedia

[۴]- همان‌جا
[۵]-
[٦]-
[٧]- دکتر مهرداد منصوری، آناتومی بازو - استخوان، وب‌سایت ایران ارتوپد
[٨]-
[۹]- دکتر مهرداد منصوری، آناتومی بازو - عضلات، وب‌سایت ایران ارتوپد
[۱٠]- دکتر مهرداد منصوری، آناتومی بازو - اعصاب، وب‌سایت ایران ارتوپد
[۱۱]- دکتر مهرداد منصوری، آناتومی بازو - عروق، وب‌سایت ایران ارتوپد
[۱٢]- دکتر مهرداد منصوری، آناتومی بازو - رادیوگرافی، وب‌سایت ایران ارتوپد
[۱٣]-

[↑] جُستارهای وابسته

□
□
□

[↑] سرچشمه‌ها

□
□
□
□

[↑] پيوند به بیرون

□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]