[ورزش‌های المپیک] [ورزش‌های رزمی]
مشت‌زنی یا بوکس (به انگلیسی: Boxing؛ به آلمانی: Boxen)، یکی از رشته‌های ورزش رزمی است که در آن دو نفر با ضربات مشت با یکدیگر مبارزه می‌کنند[۱].
[↑] تاریخچه
مسابقه ورزش بوکس به‌طور رسمی در ٦٧٧ سال پیش از میلاد مسیح در بیست‌وسومین بازی المپیک در «هاین» که اولین نبرد این ورزش است، آغاز گردید و «ابراستوس» اهل سمیرنا در این مسابقه فاتح و قهرمان شناخته شد.
این‌که قدیمیترین نبرد بوکس به چه نوع صورت گرفت و چگونه با یکدیگر می‌جنگیدند معلوم نیست. ظاهراً بوکس در بازی‌های المپیک باستان تقریباً مانند ورزش مشت‌زنی امروز بوده است و به‌طوری‌که از شواهد و مدارک پیداست، مشت‌زنی امروزی چیز تازه‌ای نسبت به مشت‌زنی آن روزگاران ندارد. تنها تفاوت در این بود که در آن روزگار محدودیت زمانی برای این بازی وجود نداشت. چنان‌که در تواریخ روم ذکر شده است که طرفین مشت‌های خود را به چرم‌های خامی محکم بسته و سعی می‌کردند که با ضربات محکمی از این مشت‌های سخت و سنگین حریف را از پای در آورند. البته این مسابقات بدون رعایت وزن بدن انجام می‌شد.
ملائکوماس که پدرش نیز چهل‌وپنج سال پس از میلاد، فاتح بوکس و قهرمان المپیک گردیده بود عموم رقیب‌های خود را تنها با فن (نه با زور و قدرت) مغلوب می‌ساخت. مسابقه‌هایی که بدین صورت وقوع می‌یافت بدون انقطاع بود و دائماّ در میدان‌های مسابقه یک ورزشکار با قهرمانان آماده به‌نبرد بوده و هرکس که از بین تماشاچیان داوطلب مسابقه بود دست خود را بلند می‌کرد. ملائکوماس، قهرمان رومی که در اکثر نبردها ورزشی بدین نوع فاتح می‌گردید، بالاخره در یک مسابقه که حریف او کشته شد اشتهاری بسزا یافت.
با این وجود، چند تفاوت اساسی میان بوکس آن دوران و بوکس امروزی دیده می‌شود. در آن زمان مسابقات مشت‌زنی بدون رعایت وزن انجام می‌گرفت، مقرراتی برای مسابقه و استراحت مشت‌زنان وجود نداشت و مسابقه آن‌قدر ادامه می‌یافت تا یکی از طرفین ناک‌اوت یا تسلیم شود. البته در صورتی‌که هر دو بوکسور نمی‌توانستند به مبارزه ادامه دهند، مسابقه پایان می‌یافت. البته یونانی‌ها مقررات غیرعادلانه‌ای هم داشتند، به‌عنوان مثال، اگر پس از ساعت‌ها مبارزه هر دو بوکسور از فزونی خستگی قادر به ادامه مسابقه نبودند، برای تعیین برنده به هر یک از آن دو یک شانس داده می‌شد تا یک ضربه بدون دفاع به حریف وارد آورد و برای اینکار قرعه می‌کشیدند و تردیدی نبود مشت‌زنی که قرعه به نامش می‌افتاد با همان نخستین ضربه، حریفش نقش زمین می‌شد و مجالی برای جبران نداشت.
اگرچه مشت‌زنی یک ورزش مهم به‌شمار می‌آمد، اما در نخستین دوره بازی‌های المپیک باستان در سال ۷۷۶ قبل از میلاد جزو رشته‌های این بازی‌ها نبود و در بیست‌وسومین دوره المپیک باستان جزو رشته‌های رسمی در‌آمد. تاریخ بازی‌های مزبور ۶۸۸ قبل از میلاد بود و یک یونانی به‌نام «اونوماسیتوس» اولین تاج قهرمانی را بر سر نهاد و چندی بعد مقررات رسمی مشت‌زنی المپیک را نوشت.
المپیادهای باستان (۷۷۶ پیش از میلاد تا ۳۹۳ بعد از میلاد) به پیشرفت تکنیک‌های این ورزش بیش از هر عامل دیگری کمک کرد.
قهرمانان دوره امپراتوری روم، در این مسابقه‌ها، دست‌های خود را با آلتی شبیه به دستکش که روی آن میخ‌های محکم فولادی کوفته شده بود مجهز می‌کردند و نیز یک نوع دستکش مخصوص دیگر که از چرم‌های سخت و محکم در دست می‌گرفتند و به مسابقه می‌پرداختند. با کار برد این دستکش‌های عجیب که اسلحه‌ای کشنده بود، در هر مسابقه یکی از دو طرف حتماً سخت مجروح یا کشته می‌شد. در نتیجه مسابقه‌های مشت‌زنی به سبک رومی‌ها منسوخ شد. در واقع بازی بوکس با از بین رفتن مسابقه‌های المپیک توأم گردیده و در سال ۴۰۰ بعد از میلاد قهرمانان ورزش‌های مختلف بوکس را به‌کلی فراموش کردند. در همان عصر یا چند قرن بعد ورزش کشتی‌گیری که مخاطرات آن کمتر از این‌گونه بوکس‌ها نبود متداول شد و از ورزش‌های عمومی گردید.
مقارن با آغاز قرن هیجدهم، مجدداَ بازی بوکس و کشتی‌گیری که هر دو از بین رفته بودند شروع شد. در سال ۱۲۰۱ کشیش جوان ایتالیایی به‌نام «سن برناردین» که از طرز مشت‌زنی وحشیانه، سخت ناراحت بود و گاه می‌دید که مردم با شمشیر با یکدیگر دوئل می‌کنند، طرز حمله و دفاع در ورزش مشت‌زنی (فن بوکس) را به جوانان عصر خود آموخت و منظورش این بود که دوئل (مبارزه با شمشیر) را که پیوسته به مرگ یکی از دو حریف پایان می‌یافت، منسوخ نماید و به‌جای آن نبرد با مشت را که خطر آن کمتر است، متداول کند. «برناردین» رواج این فن را یک نوع احسان و نیکوکاری می‌دانست و حتی تا زمانی‌که حیات داشت خود به‌عنوان مربی و داور مسابقه حاضر می‌شد. از این‌رو او را پدر بوکس نامیده‌اند.
در قرن هجدهم ورزش مشت‌زنی در انگلستان کاملاً رواج یافته بود. در سال ۱۷۱۹ میلادی، یکی از استادان شمشیربازی به‌نام «جیمز فیگ» (James Figg)، یک مدرسه مشت‌زنی در تاتنهام بنا نهاد و ورزش مشت‌زنی را از کشتی که سال‌ها با آن توأم بود جدا ساخت. وی، در این مدرسه، گذشته از تعلیم شمشیربازی و نیزه‌پرانی و غیره، فنون بوکس را نیز به شاگردان خود می‌آموخت و خود تا ۳۴ سالگی در مسابقه مشت‌زنی شرکت می‌جست.
جمیز فیگ، برای مشت‌زنی قواعد و قوانین مخصوصی وضع نکرد بلکه مثل امروز محوطه‌ای که اطراف آن با طناب محصور است ایجاد کرد و به شاگردان خود چنین اجازه داد که در حین بوکس حق دارند یکدیگر را گرفته و به‌شکل کشتی به زمین زنند. در این کشتی‌گیری هر کس که بر زمین نمی‌خورد فاتح محسوب می‌شد. برای این چنین مسابقه‌ها چنان‌که ذکر شد قواعد خاصی وضع نشده بود؛ از این لحاظ، بسیار خطرناک می‌شد و داوطلبان بوکس پس از محاربه مشت و گلاویز شدن با یکدیگر گاهی هر دو به زمین می‌خوردند و در نتیجه تعیین و معرفی فاتح بسیار مشکل می‌شد.
با این وجود، تا سال ۱۷۴۹ میلادی در مسابقه‌های مشت‌زنی استراحت در حین مسابقه وجود نداشت اما فردی به‌نام «جک بروتون» (Jack Broughton)، در این سال، قانونی برای مسابقه‌های مشت‌زنی در هفت ماده برای نخستین‌بار تدوین کرد که در مفاد آن از استراحت میان راندها و داشتن سه داور برای قضاوت مسابقه یاد شده است. اما هنوز این بازی به‌طور رسمی معمول نبود و در هر جا که مشت‌زن‌ها مسابقه می‌دادند، پلیس آن‌ها را متفرق می‌ساخت.
در قرن هیجدهم، با این‌که انواع ورزش‌ها در انگلستان به‌حد اعلائی ترقی خود رسید و قهرمانان بسیاری دیده می‌شد، به این دلیل که ورزش بوکس را ورزشی خطرناک می‌دانستند، زیرا تصور می‌شد که یکی از داوطلبان حتماً بایستی کشته یا سخت مجروح گردد، هیچ اهمیتی به آن نمی‌دادند.
«جون جاکسون» یکی از استادان بوکس، نخستین کسی بود که به‌تدریج، بوکس را رسمی کرد و چون خود استاد بی‌نظیری بود، در هر مسابقه مبالغ هنگفتی عاید او می‌گردید؛ زیرا از همان موقع جوائز سنگینی برای قهرمانان این فن معین شده بود. این شخص اولین مشت‌زن و قهرمان عصر خود بود و توانسته بود این ورزش را در دنیا رواج دهد.
در سال ۱۸۳۵، «جمیز پورله»، ورزشکار انگلیسی ورزش بوکس را به آمریکا برد. آمریکایی‌ها به اندازه‌ای به این ورزش راغب شدند، که سبب پیشرفت سریع آن در آمریکا شد. چنان‌که در سال ۱۸۶۰ یعنی ۲۵ سال پس از ورود این ورزش به آمریکا، «جون سن هیز» آمریکایی توانست در سرزمین انگلستان که این بازی در آن وضع شده بود و قرن‌ها قهرمانان دنیا از آن کشور بودند، فاتح گردد و در تمام جهان بی‌رقیب باشد.
ورزش بوکس با وضعیت کنونی از سال ۱۸۹۰، یعنی پس از آن‌که «مارکیز کوئین‌زبری» (Marquess Queensberry) قواعد جدیدتری وضع کرد و کاربرد دستکش بوکس را رسمی ساخت، آغاز شد.
با آن‌که جک بروتون مدت‌ها بود که دستکش مخصوص بوکس را اختراع کرده بود، ولی بیش از یکی دو مورد به‌کار نرفته بود، و در اکثر مسابقه‌ها مشت‌زنان با مشت گره‌شده و بدون دستکش با یکدیگر می‌جنگیدند. از این جهت، مدت مسابقه خیلی طول می‌کشید. طویل‌ترین مبارزه‌ای بوکس که در ۲۳ ژوئیه سال ۱۸۲۴، بین قهرمانان آمریکایی «میکه مادن» و «بیل هایس» انگلیسی در انبرگ انگلستان انجام شد، جمعاَ شش ساعت و سه دقیقه به‌طول انجامید. آخرین مسابقه مشت‌زنی بدون دستکش در سال ۱۸۸۹ میان «جون سولیوان» و «گیل‌وین» انجام یافت.
همچنین «مارکیز کوئین‌زبری»، مدت هر دوره بوکس را سه دقیقه و فواصل بین دورها را یک دقیقه معین کرد و چون این دستور می‌توانست نتیجه نیکویی برای ورزیدن و رفع خستگی بشود از طرف عموم ورزشکاران دنیا قبول شد و طریقه‌ای که او معین کرده بود متداول و مرسوم گردید.
برای اولین‌بار، مسابقه با وضع جدید، در هفتم سپتامبر سال ۱۸۹۲، در ارولئون بین «جون سولیوان» آخرین قهرمان مشت‌زن بدون دستکش که قهرمان تمام آمریکا بود و جوانی بیست‌وشش ساله به‌نام «جمیز می‌کوربت» که او نیز آمریکایی و از رقیب خود دو سال کوچک‌تر بود، انجام شد. در این مسابقه، پس از ۲۱ دوره (راند) مبارزه قهرمان قدیم دنیا که بدون دستکش عنوان و مقام عجیبی پیدا کرده بود شکست خورد و قهرمانی از آن «می‌کوربت» شد که بوکس را با دستکش آموخته بود.
در المپیک ۱۸۹۶ یعنی نخستین المپیک نوین، مسابقه بوکس انجام پذیرفت اما چون تنها انگلیس و آمریکا شرکت داشتند، در برنامه‌ی بازی‌های ۱۹۰۰ قرار نگرفت تا چهار سال بعد دوباره به برنامه بازی‌ها بازگشت و در سال ۱۹۰۸، در لندن، این مسابقات در پنج وزن برگزار شد[٢].
مسابقات جهانی بوکس آماتور، مسابقاتی دو سالانه‌است که توسط فدراسیون جهانی بوکس برگزار می‌شود. نخستین دوره مسابقات جهانی بوکس آماتور مردان در سال ۱۹۷۴ میلادی در کوبا، و نخستین دوره مسابقات جهانی بوکس آماتور زنان در سال ۲۰۰۱ میلادی در آمریکا برگزار گردید.
پانزدهمین دوره مسابقات جهانی بوکس آماتور مردان در مجموعه ورزشی مدیولانیوم شهر میلان ایتالیا در سال ٢٠٠۹ میلادی برگزار گردید. در این مسابقات که بزرگترین مسابقات جهانی بوکس آماتور در تمام ادوار برگزاری آن بود، تیم ملی بوکس روسیه به مقام قهرمانی رسید.
شانزدهمین دوره مسابقات جهانی بوکس آماتور مردان در مجموعه ورزشی حیدرعلی اف باکو در جمهوری آذربایجان، در سال ٢٠۱۱ برگزار گردید. این مسابقات که با حضور ٦٨۵ بوکسور از ۱٢٧ کشور جهان برگزار شد در حکم انتخابی المپیک ٢٠۱٢ لندن نیز بود.
[↑] قوانین بازی
[٣]
[۴]
[۵]
[٦]
[٧]
[٨]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط دانیال مهدی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- بوکس، از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[٢]- تاریخچه ورزش بوکس، سایت تحلیلی خبری عصر ایران
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]