فهرست مندرجاتدوران زندگی پیامبران بزرگ
روایات دینی
- بر اساس روایات کتاب مقدس
- بر اساس روایات اسلامی
- نتیجه‌گیری
- يادداشت‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
[قبل] [بعد]
به گفتۀ هنری لوکاس، دانستن این که انسان برای نخستین‌بار کی و کجا پیدا شده است، برای تاریخدان فرهنگ ممکن نیست، اما به‌یقین می‌توان گفت که انسان در دوران چهارم، در آخرین دورۀ عصر نوزیوی وجود داشته است[۱]. استخوان‌های بخش بالایی جمجمه، یک استخوان ران و دو دندان که ایوگن دوبوا، جراع هلندی، در ۱٨۹۱، در ناحیۀ ترینال واقع در جاوه کشف کرد، بازماندۀ انسان جاوه بود که در اوایل دورۀ پلئیستوسن[٢] می‌زیست[٣]. مدارک به‌دست آمده از دی‌ان‌ای نشان‌دهندهٔ آن است که انسان‌های امروزی نزدیک به ۲۰۰٫۰۰۰ سال پیش از آفریقا سرچشمه گرفتند، انسان‌هایی که دارای هوش تکامل یافتهٔ بالا، توانا در تجزیه‌وتحلیل، زبان سخن گفتن، درون‌گرایی و احساسات بودند. این استعداد روحی همراه با یک بدنِ راست‌قامت با توانایی راه رفتن و بازوان آزاد برای گرفتن اشیا، انسان‌ها را قادر به رفتن به سفرهای طولانی و استفاده از هرنوع ابزاری کرد که خود می‌ساخت[*]. با این حال، باید دید که ادیان بزرگ از پیدایش آدم (نخستین انسان) تا خاتم چه نظر دارند.
[↑] بر اساس روایات کتاب مقدس
در باب پنجم کتاب پیدایش، نسب نامۀ آدم تا نوح ثبت شده است. هنری هَلی در راهنمای کتاب مقدس بر اساس این باب، سن پیامبران قوم یهود را چنین بر می‌شمارد: «آدم ۹٣٠ سال، شيث ۹۱٢ سال، انوش ۹٠۵ سال، قينان ۹۱٠ سال، مَهللئيل ٨۹۵ سال، يارد ۹٦٢ سال، خنوخ ٣٦۵ سال، متوشالح ۹٦۹ سال، لمك ٧٧٧ سال، نوح ۹۵٠ سال»[هنری هَلی، راهنمای کتاب مقدس، ص ۴٣]. سپس او، در همان کتاب[همان‌جا، ص ۵٧]، جدولی ارائه کرده است که بر طبق باب ۵ کتاب پیدایش، سن افراد را از آدم تا طوفان، و مطابق باب ۱۱ کتاب پیدایش، از طوفان تا ابراهیم را نشان می‌دهد.
| نام پیامبر | سن به هنگام تولد پسرش | جمع |
| آدم | ۱٣٠ | ۹٣٠ |
| شیث | ۱٠۵ | ۹۱٢ |
| انوش | ۹٠ | ۹٠۵ |
| قینان | ٧٠ | ۹۱٠ |
| مهللئیل | ٦۵ | ٨۹۵ |
| یازد | ۱٦٢ | ۹٦٢ |
| خنوخ | ٦۵ | ٣٦۵ |
| متوشالح | ۱٨٧ | ۹٦۹ |
| لَمک | ۱٨٢ | ٧٧٧ |
| نوح، به هنگام طوفان | ٦٠٠ | ۹۵٠ |
| ==== | ||
| ۱٦۵٦ | ||
| ارفکشاد، تولد پس از طوفان | ٢ | |
| ارفکشاد | ٣۵ | ۴٣٨ |
| شالح | ٣٠ | ۴٣٣ |
| عابر | ٣۴ | ۴٦۴ |
| رَعو | ٣٢ | ٢٣۹ |
| سروج | ٣٠ | ٢٣٠ |
| ناحور | ٢۹ | ۱۴٨ |
| تارَح | ۱٣٠ | ٢٠۵ |
| ابراهیم، وارد کنعان شد | ٧۵ | |
| ==== | ||
| ۴٢٧ |
بر اساس گاه‌شماری کتاب مقدس در این جدول، بین آدم و طوفان نوح ۱٦۵٦ سال فاصله بود، و بین طوفان نوح و ابراهیم ۴٢٧ سال[همان‌جا، ص ۵٨]. بنابر این، ابراهیم ٢٠٨٣ سال پس از آدم می‌زیست. به‌نظر می‌رسد طبق کتاب مقدس، طوفان نوح پس از ٢۴٠٠ پیش از میلاد مسیح رخ داده باشد[همان‌جا، ص ٦۴].
از سوی دیگر، از آیات ٢٦ و ٣٢ باب ۱۱ و آیۀ ۴ باب ۱٢ کتاب پیدایش و آیات ٢-۴ باب ٧ اعمال رسولان، چنین به‌نظر می‌آید که ابراهیم زمانی به‌دنیا آمد که پدرش ۱٣٠ داشت، و بر خلاف آنچه از آیۀ ٢٦ باب ۱۱ کتاب پیدایش بر می‌آید، نخست‌زاده نبود. هنگامی که وارد کنعان شد، ٧٦ سال داشت. بههنگام نجات دادن لوط و ملاقات با ملکیصدیق ٨٠ ساله، و در موقع تولد اسماعیل ٨٦ ساله بود. بههنگام نابودی سدوم ۹۹ سال، و موقع تولد اسحاق ۱٠٠ سال و زمان درگذشت سارا ۱٣٧ سال داشت. وقتی که یعقوب به‌دنیا آمد، ۱٦٠ سال از عمر ابراهیم گذشته بود. او در ۱٧۵ سالگی، یعنی ۱۱۵ سال پیش از مهاجرت یعقوب به مصر، درگذشت.[همان‌جا، ص ٦٧]
طبق باب ٢٦ کتاب پیدایش، «اسحق موقعی به‌دنيا آمد كه ابراهيم ۱٠٠ ساله و سارا ۹٠ ساله بودند. وقتی كه سارا فوت كرد، اسحق ٣٧ سال، و بههنگام ازدواج ۴٠ سال داشت. ٦٠ ساله بود كه يعقوب به‌دنيا آمد، و ٧۵ ساله بود كه ابراهيم درگذشت. احتمالاً هنگام فرار يعقوب ۱٣٧ ساله و موقع بازگشت او، ۱۵٧ ساله بود. هنگامی كه يوسف را فروختند، ۱٦٧ سال داشت. و در سن ۱٨٠ سالگی، يعنی در سالی كه يوسف در مصر فرمانروا شد، درگذشت. ابراهيم ۱٧۵ سال، اسحق ۱٨٠ سال، يعقوب ۱۴٧ سال، و يوسف ۱۱٠ سال زيستند.»[همان‌جا، ص ٧٦]
بر اساس باب ٣۹ کتاب پیدایش، «یوسف ٧۵ سال پس از مرگ ابراهيم، ٣٠ سال پيش از مرگ اسحق، در ۹٠ سالگی يعقوب، و ٨ سال پيش از بازگشت خانواده‌اش به كنعان، به‌دنيا آمد. در ۱٧ سالگی به مصر فروخته شد. ۱٣ سال را در منزل فوطيفار و در زندان گذرانيد. در ٣٠ سالگی حاكم مصر شد. و در ۱۱٠ سالگی درگذشت.»[همان‌جا، ص ٨٠]
هنری هَلی می‌نویسد: «ميان دو كتاب پيدايش و خروج فاصله‌ای زمانی در حدود ٣٠٠ سال، يعنی از مرگ يوسف تا تولد موسی، يا در مجموع ۴٣٠ سال از مهاجرت يعقوب به مصر تا خروج از مصر (خروج ۱٢: ۴٠ و ۴۱) وجود دارد... پس از مرگ يوسف، تغيير سلسلۀ فراعنه موجب شد كه بنی‌اسرائيل به بردگی كشيده شوند... قوم يهود از بدو پيدايش خود، ۴٠٠ سال در مصر زندگی كرد.»[همان‌جا، ص ٨٣]
موسی نجات‌دهندۀ قوم یهود از اسارت فرعون، از سبط لاوی و پسر خواندۀ یکی از ملکه‌های مصر بود. به گفتۀ هنری هَلی «دختر فرعون كه موسی را به فرزندی پذيرفت، به احتمال قوی ملكۀ مشهور «هت شپ سوت» (دختر توتمس اول) است.»[همان‌جا، ص ۹۱] موسی هنگام مرگ صد و بيست سال داشت.[تثنیه، باب ٣٨، آیۀ ٧]
[↑] بر اساس روایات اسلامی
در روایات اسلامی، فاصله زمانی میان پیامبران به اختلاف زیاد گزارش شده است. آنچه که در کتاب‌های تاریخ آمده است: «عمر حضرت آدم ۱٠٠٠ سال بوده است. فاصله میان مرگ او و طوفان نوح، هزار و دویست و چهل و دو سال بود و فاصله میان طوفان نوح و مرگ او سیصد و پنجاه سال و میان نوح و ابراهیم دو هزار و دویست سال. و میان ابراهیم و موسی نهصد سال و میان موسی و داود پانصد سال و میان داود و عیسی هزار و دویست سال پس بین موسی و عیسی هزار و هفتصد سال، و میان عیسی و حضرت محمد ششصد و بیست سال. پس بدین گونه از روزگار آدم تا محمد هفت هزار و هشتصد سال بوده است.»[المقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، ترجمۀ شفیعی کدکنی، محمدرضا، تهران: چاپ اول، ۱٣٧۴ ش، ج ۱، ص ٢٣٨]
اما گزارش «الطبقات الکبری» به‌نحوی دیگر است: «بین آدم و نوح ده قرن فاصله وجود داشته است... و میان نوح و ابراهیم هم ده قرن فاصله بوده است. و میان ابراهیم و موسی نیز ده قرن فاصله بوده است... و فاصله میان موسی بن عمران و عیسی بن مریم هزار و نهصد سال بوده است... و فاصله میان میلاد عیسی و بعثت محمد، پیامبر اسلام، پانصد و شصت و نه سال بوده است.»[بن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ترجمه، مهدوی دامغانی، محمود، تهران: انتشارات فرهنگ و اندیشه، ۱٣٧۴ ش، ج ۱، ص ۴۱.]
با وجود این، در روایات دینی و تاریخی اسلامی مواردی پراکنده، در این خصوص، نیز به‌چشم می‌خورد. به‌طور مثال: در روایتی آمده است که امام صادق گفت: «بین حضرت نوح و ابراهیم خلیل هزار سال فاصله بود.»[مجلسی محمدباقر، بحارالانوار، ج ۷۶، ص ۹۱] یا به روايت حمزۀ اصفهانى: «از هنگام طوفان نوح تا روز پادشاهى يزدگرد شهريار (٦٣٢ ميلادی) ٣٧٣۵ سال و ۱٠ ماه و ٢٢ روز است.»[تاريخ پيامبران و شاهان، ص ۹].
با این حال، در میان مورخان اسلامی محمد بن جریر طبری در کتاب «تاریخ الرسل و الملوک» به نقل از روایات مختلف روی طول عمر پیامبران بحث مفصل‌تر کرده است. علی‌رغم پاره‌ای اختلافات، اکثر روایات طبری در مورد عمر پیامبران سامی همخوان با کتاب تورات است. وی می‌نویسد:
- «در مدت عمر آدم و این که بههنگام مرگ چند ساله بود اختلاف است»[ج ۱، ص ۱٠۱]. «به پندار اهل تورات عمر آدم نهصد و سی سال بود. از ابن عباس آورده‌اند که عمر آدم نهصد و سی و شش سال بود و در اخبار منقول از پیامبر اسلام آمده: عمر آدم یک هزار سال بود و از آن پس که چهل سال عمر خویش به داوود بخشید، خداوند عمر او را چنان‌که از پیش بود کامل کرد؛ شاید آنچه از عمر آدم به داوود بخشیده شده در تورات به‌حساب عمر وی نیامده و گفته‌اند عمر وی نهصد و سی سال بود.
اگر کسی گوید: اگر چنین باشد آدم از عمر خویش چهل سال به داوود بخشید و می‌باید در تورات عمر وی نهصد و شصت سال آمده باشد تا با اخبار منقول از پیامبر اسلام منطبق شود.
گوییم: در روایت ابوهریره بود که آدم از عمر خویش شصت سال به داوود بخشید و اگر چنین باشد، آنچه در تورات دربارۀ عمر آدم آمده موافق روایت منقول از پیامبر اسلام است.»[تاریخ الرسل و الملوک، ج ۱، ص ۱٠۱]
به گفتۀ طبری، شیث که پس از درگذشت آدم جانشین وی بود[همان‌جا، ج ۱، ص ۱٠٦]، به‌سال دویست و سی و سوم زندگانی آدم تولد یافته بود و در نهصد و دوازده سالگی بمرد. همو می‌افزاید: «به‌گفتۀ اهل تورات سیصد و پنج ساله بود که انوش تولد یافت.»[همان‌جا، ج ۱، ص ۱٠٧] در حالی که این گفتۀ او با روایت تورات اختلاف ژرف دارد. در تورات آمده، وقتی انوش زاده شد، شیث ۱٠۵ سال داشت نه ٣٠۵ سال.[رجوع شود به پیدایش، باب ۵، آیۀ ٦: «و شیث صد و پنج سال بزیست، و انوش را آورد.»]
از ابن عباس روایت کرده‌اند که انوش از خواهر خود نعمه دختر شیث قینان را آورد، بههنگام تولد وی نود ساله بود و سیصد و بیست و پنج سال از عمر آدم گذشته بود.
[↑] نتیجه‌گیری
[۵]
[٦]
[٧]
[٨]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- هنری لوکاس، تاریخ تمدن، ج ۱، صص ۱٠ و ۱٢
[٢]- پلیستوسن (Pleistocene) یکی از دورهای زمین‌شناسی است که از ۱٫۸ میلیون سال پیش تا ۱۰ هزار سال پیش را پوشش می‌دهد. نخستین انسان تکامل یافته (هوموساپینس)، در پلیستوسن پدید آمد. رجوع شود به:Wall, J.D. and Przeworski, M. (2000) »When did the human population start increasing?«, Genetics 155: pp. 1865–1874[٣]- هنری لوکاس، پیشین، ج ۱، ص ۱٢
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ 1 2 3 4 5 6 7
□
□
□