[حقوق بشر] [جنگ در افغانستان]
قربانیان جنگ در افغانستان (به انگلیسی: War Victims in Afghanistan)، به کسانی اطلاق می‌شود که در این کشور، از کودتای هفتم ثور ۱٣۵٧ خورشیدی تاکنون، در اثر جنگ‌ها جان باخته یا اعضای بدن خود را از دست داده و یا بی‌خانمان شده‌اند.
[↑] دید کلی
تاریخ خونبار افغانستان، در مسیر کسب قدرت، انحصارطلبی و تمامیت‌خواهی زورمندان، همواره شاهد کشتارهای فردی و جمعی بوده و به‌ویژه در این بیش از سی سال گذشته که کودتای هفتم ثور ۱٣۵٧، نقطۀ آغازین آن بود.
نشر فهرست ۵۰۰۰ قربانی توسط روزنامه هشت صبح[۱]، فقط جنایات ضد بشری توسط یک گروه خاص سیاسی را در یک برهه‌ای از تاریخ معاصر افغانستان بازگو می‌کند. پس از اشغال نظامی افغانستان، در ٦ جدی ۱٣۵٨، توسط نیروهای ارتش سرخ شوروی تا سقوط رژیم دکتر نجیب‌الله، به گزارش ریانووستی (خبرگزاری روسيه) در سال ٢٠٠۹ میلادی، تعداد کل قربانيان جنگ افغانستان بين ۱ تا ٢ ميليون نفر برآورد می‌شود[٢]. این جنگ همچنین حدود پنج میلیون آواره‌ی افغان از خود به‌جا گذاشت.
به‌دنبال انتشار فهرست پنج هزار نفری قربانیان اواخر سال ۱۳۵۷، تعداد زیادی از اعضای خانواده‌های قربانیان جنگ‌های بیش از سی سال گذشته و جریان‌های سیاسی و نهادهای مدنی به خیابان‌های کابل ریختند. این راهپیمایی را که در آن زنان هم شرکت کردند، «حزب همبستگی افغانستان» سازماندهی کرده بود[٣].
خانواده‌های قربانیانی که در اواخر دهه پنجاه در افغانستان توسط آگسا، سازمان اطلاعاتی حکومت وقت، کشته شده‌اند، در این راهپیمایی با قوانینی که برای عفو عمومی تصویب شده مخالفت کردند. آنان می‌گویند که عاملان کشتار افغان‌ها در بیش از سی سال گذشته باید مجازات شوند و آنان تأکید کردند که عامل کشتار وابستگان خود را هیچ‌وقتی نمی‌بخشند. خواست اصلی معترضان که آدمک‌های شماری از رهبران حکومت‌های سی سال گذشته افغانستان را با خود حمل می‌کردند و علیه آن‌ها شعار سر می‌دادند، به دادگاه کشاندن عاملان کشتار افغان‌ها در بیش از سی سال گذشته و مجازات آن‌ها است[۴].
حکومت افغانستان هم به‌یاد قربانیان جنگ‌های بیش از سی سال گذشته و به‌ویژه کسانی که توسط اگسا یا سازمان اطلاعاتی رژیم کمونیستی در میان سال‌های ۱۳۵۷ و ۱۳۵۸ خورشیدی کشته شده‌اند، برای یک روز عزای عمومی گرفت و به مدت دو روز (۲۲ و ۲۳ سپتامبر ٢٠۱۳) پرچم خود را در حالت نیمه افراشته قرار داد و در تمامی نقاط کشور مراسم فاتحه‌خوانی برگزار کرد[۵].
صبغت‌الله مجددی نخستین رئیس جمهوری دوره مجاهدین افغانستان، که در هشتم ثور ۱۳۷۱ پس از فروپاشی دولت دکتر نجیب‌الله به قدرت رسید و برای دو ماه ریاست حکومت مجاهدین را به‌عهده داشت، در مراسم فاتحه‌خوانی برای قربانیان جنگ‌های بیش از سی سال گذشته که در مسجد «شیرشاه سوری» در کابل برگزار شده بود، می‌گوید «هنگامی که به‌قدرت رسید با شماری از سران جهادی و چهره‌های پُر نفوذ تصمیمی اعلام عفو عمومی گرفتند و این تصمیم را عملی کردند. اگر عفو عمومی اعلام نمی‌کردند تا حالا هزاران نفر دیگر کشته می‌شد.»[٦]
با این حال، در جنگ‌های داخلی مجاهدین، پس از هشتم ثور ۱۳۷۱، تا روی‌کار آمدن امارت اسلامی طالبان، کابل کاملاً ویران شد و تنها حدود ٦۵٠٠٠ هزار انسان در این شهر جان باختند[*]. از این روی، بسیاری از بازماندگان قربانیان جنگ‌های بیش از سی سال گذشته در افغانستان با قوانینی که از عفو عمومی حمایت می‌کند، مخالفت نشان داده و از دولت و جامعه جهانی خواسته‌اند که عاملان کشتارهای جمعی در سال‌های نبرد در افغانستان را به دادگاه بکشاند[٧].
کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان هم برای مستندسازی واقعات جنگی برای اجرای عدالت انتقالی در ده سال گذشته گزارشی تهیه کرده که تاکنون منتشر نشده است[٨].
انتشار این گزارش، به افغانستان کمک خواهد کرد تا از یک سو به درد و رنج قربانیان خشونت‌ها اذعان کند و از سوی دیگر، گره‌های از پیچیدگی‌های پروندۀ جنایات جنگی بگشاید و نقشه راه بهتری برای آینده خود ترسیم کند[۹].
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- فهرست قربانیان رژیم خلقی، دانشنامۀ آریانا به نقل از: روزنامۀ ۸صبح
[٢]- روزنگار جنگ (شوروی) در افغانستان، دانشنامۀ آریانا به نقل از: ریانووستی (خبرگزاری روسيه): سال ٢٠٠۹
[٣]- وحید پیکان، راهپیمایی برای مجازات عاملان کشتارهای سی سال گذشته در افغانستان، وب‌سایت فارسی بی بی سی (بخش افغانستان): دوشنبه ٣٠ سپتامبر ٢٠۱٣ - ٠٨ مهر ۱٣۹٢
[۴]- همان‌جا
[۵]- تابش فروغ، آیا فهرست قربانیان دیگر نیز منتشر خواهد شد؟، وب‌سایت فارسی بی بی سی (بخش افغانستان): دوشنبه ٣٠ سپتامبر ٢٠۱٣ - ٠٨ مهر ۱٣۹٢
[٦]- افغانستان برای قربانیان جنگ‌های سه دهه گذشته مراسم فاتحه عمومی برگزار کرد، وب‌سایت فارسی بی بی سی (بخش افغانستان): دوشنبه ٣٠ سپتامبر ٢٠۱٣ - ٠٨ مهر ۱٣۹٢
[٧]- همان‌جا
[٨]- همان‌جا
[۹]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]