از: دانشنامهی آریانا
شهر قندهار
فهرست مندرجات
[جغرافیای افغانستان] [شهرهای افغانستان]
قندهار (به پشتو: کندهار؛ به انگلیسی: Kandahar)، مرکز استان قندهار، و سومین شهر پُرجمعیت افغانستان است.[۱] این شهر، با مختصات جغرافیایی ۳۱ درجه و ۳٧ دقیقهٔ شمالی و ٦۵ درجه و ۴۲ دقیقهٔ شرقی[٢]، در جنوب افغانستان، بین رودهای ترنک و ارغنداب، گسترده شده است[٣] و طبق آمار رسمی سال ۲۰۰۹ میلادی، دفتر مرکزی سرشماری افغانستان، حدود ۴٦۸٬۳۰۰ نفر جمعیت دارد.[۴]
قندهار به‌شکل یک مربع مستطیل است و چون طبق نقشه ساخته شده بسیار منظم است شهر به چند محله تقسیم شده و هر محله متعلق به‌یک یا چند قوم و قبیله است و بیشتر اهالی آن را پشتون‌های - عمدتاً درانی - تشکیل می‌دهند[۵]. در اطراف قندهار باغ‌های میوه تاکستان‌ها و زیارتگاه‌های بسیاری وجود دارد و فرودگاه بین‌المللی قندهار در ۱٦ کیلومتری جنوب خاوری این شهر واقع شده است.[٦]
| نام‌های تاريخی | ▲ |
در مورد ریشه‌ی نام «قندهار» این گمان وجود دارد، که گویا برگرفته از نام «اسکندر» است و صورت پشتو شده‌ای واژه‌ی «اسکندریه» یا «الکساندریا» می‌باشد[٧] که در زمان تسلط یونانیان (حدود سال ۳۲۹ یا ۳۳۰ پیش از میلاد) به‌همین نام نامیده شد.[٨] کهن‌ترین نام خاص این شهر، در سنگ‌نبشته بیستون داریوش بزرگ، «هره‌هویتیش» (به لاتینی «آراخوزیا = Arachosia») یاد شده و در فهرست ساتراپی‌های هخامنشیان آمده است و وجه تسمیه‌ی آن این بود که در آبریز رودی قرار داشت که در اوستا «هره‌هوایتی» (یعنی رود ارغنداب امروزی) خوانده شده است[۹]. این شهر، در آثار جغرافیانویسان یونانی پس از هرودوت به‌نام یونانی «ارخوزیا» (اسم قومی ارخوتی = Arakhotoi) ضبط شده، اما در کتاب هرودوت نامی از «ارخوزیا» برده نشده است. در وصف هرودوت از آرایش جنگی نیروی اعزامی خشایارشا از مردم «ارخوزیا» با اسم قومی آنان، «پکتیه»ها، یاد می‌شود. ولی در فهرست مناطق مالیاتی هخامنشی هرودوت اسم وصفی «تمانیه» را برای آنان به‌کار می‌برد که مفهوم «مرزنشینان» را می‌رساند[۱٠]. پس از اسلام، قندهار که یکی از شهرهای خراسان بزرگ محسوب می‌شد، در آثار جغرافیانویسان عرب به‌نام «رُخَج» نامیده شده است.[۱۱]
| پیشینه‌ی تاريخی | ▲ |
برخی روایت کرده‌اند که شهر باستانی قندهار را لهراسپ شاه کیانی بنیاد نهاده است[۱٢]. این شهر، در دوره‌ای هخامنشیان٬ یکی از ساتراپی‌های هخامنشیان به‌شمار می‌رفت[۱٣]. م. م. دیاکونوف، یکی از خاورشناسان برجسته‌ی شوروی سابق می‌نویسد: «در سال‌های ۵۴۵-۵۴٠ پیش از میلاد، ایالات شرقی ایران به‌وسیلۀ کوروش فتح شده است. ایالات مزبور عبارتند از: درنگیان، آری، قندهار، ساتاگیدی و آراخوسی (افغانستان کنونی). البته در صورتی‌که قسمتی از این ایالات تا حدودی متعلق به کیاکزار نبوده باشد.»[۱۴]
در سال ٢٦ پیش از میلاد، «آشوکا»، پادشاه هند، که دین بودایی داشت، مبشرینی برای ترویج این دین به‌سوی بلخ و قندهار فرستاد. (ابن بطوطه، ج ۱، صص ٢۴٦-٢۴٧) اما اطلاعاتی دقیق در دست نیست که اهالی قندهار به آیین بودایی گرویدند یا نه. با این حال، مری بویس، می‌نویسد: «جالب است که یکی از سیاحان اروپایی سدۀ هفدهم در شهر قندهار افغانستان با تعدادی از زرتشتیان برخورد می‌کند که در نهایت فقر و تنگدستی می‌زیسته‌اند. قندهار شهری بود که سنت دین زرتشت در آن حتی از فارس نیز قدیم‌تر بود.»[مری بویس، چکیدۀ تاریخ کیش زرتشت، ترجمۀ همایون صنعتی‌زاده، ص ٢۴٦]
ویرانه‌های شهر آراخوزیا
| نگارخانه | ▲ |
[٨]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[▲] پيوست‌ها
پيوست ۱: هارون نجفی‌زاده، گزارشی از قندهار: زندگی در اطراف خانه ملا محمدعمر
پيوست ٢: کانديد اکادميسين محمداعظم سيستانی، نگاهی تاریخی به قندهار
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[▲] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[٢]-
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]- »Alexander the Great: his towns - Alexandria in Arachosia«. Livius.org.
[٨]-
[۹]- توین‌بی، آرنولد، جغرافیای اداری هخامنشیان، ص ٦٦
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]- م. م. دیکونوف، تاریخ ایران باستان، ترجمۀ روحی ارباب، ص ۱٠۵
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها: │ جغرافیای افغانستان │ شهرهای افغانستان