 |
|
فرگشت
فهرست مندرجات
- واژه‌شناسی
- پیشینه‌ی تاریخی اندیشهٔ تکاملی
- وراثت
- تنوع
- سازوکارها
- پیامدها
- تاریخ تکاملی حیات
- کاربردها
- واکنش‌های فرهنگی و اجتماعی
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
زیست‌شناسی تیوری تکامل
تکامل یا فرگشت یا برآیش (به انگلیسی: ، با تلفظ آمریکایی: )، یا به‌گونهٔ ویژه‌تر تکامل زیستی، یک تیوری علمی است که در زیست‌شناسی مطرح شده است. این تیوری توضیح می‌دهد که چگونه حیوانات و گیاهان طی زمانی طولانی تغییر یافتند و چگونه به‌صورتی که امروزه هستند، رسیدند. به سخن دیگر، عبارت است از دگرگونی در یک یا چند ویژگی فنوتیپ وراثتی که در گذر زمان در جمعیت‌های افراد رخ می‌دهد.
| ▲ | واژه‌شناسی |
واژه عربی تکامل به‌معنای «ترقی» و «کامل شدن» می‌باشد. لغت‌نامه دهخدا معنای آن را «تمام شدن» ذکر می‌کند. این واژه نخستین‌بار توسط مترجمان ایرانی دورهٔ قاجار به‌عنوان برابر فارسی «» استعمال شد.
بهنام محمدپناه، نویسنده‌ی کتاب «فرگشت و ژنتیک» می‌نویسد: «بانیان انگلیسی نظریه‌ی تکامل، آن را «» می‌گفتند. هنگامی که این عبارت به فارسی برگردان شد، به اشتباه «نظریه‌ی تکامل» گفته شد. در حالی که تکامل ترجمه‌ی درست و دقیق واژه‌ی «» نیست. ریشه‌ی لغت «تکامل» از عربی است، ولی خود عرب‌زبانان در این مورد از کلمه‌ی «تطّور» (به‌مفهوم تغییر و تحول) استفاده می‌کنند. شاید یکی از دلایل بدفهمی رایج پارسی‌زبانان نسبت به این نظریه، همین واژه‌ی اشتباه تکامل باشد. «فرگشت»، عبارت صحیح و درست‌تری است که برای ترجمه‌ی «» ارائه شده است.»
این واژه، از برساخته‌های فرهنگستان دوم است که نخستین‌بار توسط داریوش آشوری در سال ۱۳۷۴ پیشنهاد شد و پس از آن، در آثار نویسندگان پارسی‌زبان به‌کار رفت. بعدها برابرهای دیگری نیز از سوی پژوهشگران پارسی‌زبان برای پیشنهاد شد؛ از آن جمله واژه «برآیش» که توسط ابراهیم هرندی، روان‌زیست‌شناس، پیشنهاد شد. اما تاکنون کاربرد وسیع نیافته است.
| ▲ | پیشینه‌ی تاریخی اندیشهٔ تکاملی |
...
| ▲ | وراثت |
| ▲ | تنوع |
| ▲ | سازوکارها |
| ▲ | پیامدها |
| ▲ | تاریخ تکاملی حیات |
| ▲ | کاربردها |
| ▲ | واکنش‌های فرهنگی و اجتماعی |
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
فرگشت، از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
مایر، اِرنست، تکامل چیست؟، دانشگاه هاروارد، ۲۰۰۱ م.
Futuyma, Douglas J. (2005). Evolution. Sunderland, Massachusetts: Sinauer Associates, Inc. ISBN 0-87893-187-2 (help).لغت‌نامه دهخدا، ذیل کلمۀ «تکامل»
فرگشت، از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محمدپناه، بهنام، فرگشت و ژنتیک، پاورقی ص ۵
آشوری، داریوش، تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ، ص ۱۵۳.
آشوری، داریوش، فرهنگ علوم انسانی (انگلیسی - فارسـی)، تهران، ۱۳۷۴.
هرندی، ابراهیم، برآيش هستی از ديدگاه داروين، بی‌بی‌سی
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□ آشوری، داریوش، تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ، تهران: نشر آگه، ویرایش ۳، چاپ ۵، سال ۱۳۹۳؛ شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۲۹۰-۱۲-۲.
□ محمدپناه، بهنام، فرگشت و ژنتیک، تهران: انتشارات آمه، چاپ ۱۳٨۹؛ شابک ۹۷۸-۹۶۴-٦٠٦۱-٧٠-۵
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها: │ زیست‌شناسی │ نگرش‌های زیست‌شناسی