|
فرگشت و ژنتيک
پيشگفتار
آیا حقیقت دارد که یک سری سلولهای ریز بهخودی خود در دریا پدید آمدند و بعد تبدیل به ماهی، خزنده و در نهایت انسان شدند؟ مگر میشود انسان با باکتری و گیاه و پرنده فامیل باشد؟ آیا درست است که انسان و میمون و شامپانزه از یک خانوادهی مشترک هستند؟ این حرفها و ادعاها بر اساس چه مدارکی و اساساً برای چه هدف و منظوری بیان میشوند؟
پاسخ به این سوالات و نیز پرسشهای پیاپی که ذهن شنوندگان و خوانندگان نظریهی داروین را بهخود مشغول میدارد، نیاز به پیش زمینههایی دارد. ما در این کتاب تلاش کردهایم بهطور بسیار خلاصه به این موارد بپردازیم و گرچه ادعای کامل بودن نداریم، اما تلاش خود را کردهایم و امیدواریم کسانی که این پرسشها نیز در ذهن آنها وجود دارد، با خواندن این کتاب تا حدودی به جواب قانعکنندهای برسند.
پیش از آغاز بهتر است این جملهی کلیدی و مهم نظریه را بهخاطر بسپارید: طبیعت بههیچعنوان دنبال تکامل دادن موجودات نیست، بلکه تنها موجوداتی قادر به زنده ماندن و تکثیر هستند که همزیستی بیشتری با این تغییرات را کسب کرده باشند.
نظریهی تکامل یا صحی حتر بگوییم فرگشت، توضیح میدهد که چگونه نسل همهی موجودات از باکتری گرفته تا گیاه و انسان، همواره بهدلیل جهشهای ژنتیکی در حال تغییر و تحول هستند و این تغییرات گرچه بسیار جزئی و ناملموس هستند، اما در طول زمان طولانی)مثلاً دویست میلیون(، به تغییرات اساسی تبدیل میشوند و موجودی متفاوت را پدید میآورند. اشتباه بسیاری از منکران نظریهی فرگشت این است که تصور میکنند این نظریه ادعا میکند موجودات تکسلولی بر اثر اتفاقات عجیب تبدیل به ماهی شدهاند، بعد بالهی آنها تبدیل به دست و پا شده و حیوان از آب بیرون آمده و روی خشکی شروع به خزیدن یا راه رفتن کرده است!
اگر میخواهید جواب پرسشهای خود را در مورد نظریهی فرگشت بیابید، کتاب حاضر را از اول تا به آخر و بهطور کامل بخوانید. مطالب این کتاب در چهار فصل نوشته شدهاند. در فصل اول به سفرهای داروین و نظریهی انتخاب طبیعی او خواهیم پرداخت. اینکه او پایه و اساس نظریهی خود را چگونه بنیان گذاشت و جواب چه سوالاتی را توسط مخالفان مطرح شده بود، پاسخ داد و نیز گذشت زمان و اکتشافات دانشمندان به برخی دیگر از سوالات جواب دادند و به تقویت و تکمیل نظریهی داروین کمک کردند.
در فصل دوم چگونگی پیدایش کائنات و سیارهی زمین را از زمان انفجار بزرگ تا زمان حاضر به اختصار توضیح میدهیم. به چه شکل موجودات تکسلولی از اتمهای ساده بهوجود آمدند و چه زمان طولانی صرف شد تا آنها بهصورت موجودات کنونی درآیند. در بخش پایانی این فصل بهگونهی مختلف انسانها خواهیم پرداخت. نسل انسان چه تغییراتی یافت و چگونه انسانهای هوشمند کنونی از انساننماها و موجوداتی که با جد شامپانزهها مشترک بودند، بهوجود آمدند.
فصل سوم کتاب به بحث علم ژنتیک اختصاص دارد. در این فصل سفری خواهیم داشت به درون سلول و کارکرد اجزای آن را بررسی میکنیم. سپس به هستهی سلول و رمزهای مخفی شدهی درون آن میپردازیم. اینکه چگونه سلولها با ترجمهی این کدها و رمزها، ظاهر و عملکرد متفاوت از خود نشان میدهند و بر اساس آن اعضای مختلف جاندار بهوجود میآیند و کار میکنند. فهم اینکه با تغییر در این کدها چگونه میتوان به محصولات متفاوت سلولی دست یافت یا عملکرد سلول را تغییر داد و در نهایت موجودی با ویژگیهای عجیب تولید کرد. البته از آنجا که ژنتیک، علم نوپا و جدیدی است، دانشمندان و مهندسان این رشته هنوز در ابتدای راه هستند. درمان بیماریهای ژنتیکی نظیر سرطان و ساخت داروهای ژنتیکی، تولید محصولات کشاورزی اصلاح شدهی ژنتیکی، اصلاح ژنتیکی نسل حیوانات اهلی نظیر گاو و گوسفند و همانندسازی آنها، ساخت تجهیزات کشف و نیز تلاش برای زندهکردن نسل جاندارانی که منقرض شد هاند، تنها بخشی از موفقیتهای دانشمندان ژنتیک در سالیان اخیر بود ه است.
فصل چهارم و پایانی این کتاب نیز اختصاص دارد به پاسخ به سوالات و شبهاتی که در مورد نظریهی فرگشت مطرح شده است. اینکه مخالفان این نظریه چه بهانههایی را مطرح کرده و میکنند و به چه ابزار و دلایلی متوسل میشوند تا ادعای خود مبنی سست بودن نظریهی فرگشت را به اثبات برسانند و صد البته تاکنون موفق نشدهاند!
[▲] يادداشتها
[▲] پینوشتها
بانیان انگلیسی نظریهی تکامل، آن را Evolution Theory میگفتند. این عبارت چند دههی پیش بههنگام ترجمه به فارسی به اشتباه گفته شد: نظریهی تکامل. در حالی که تکامل ترجمهی درست و دقیق کلمهی Evolution نیست. ریشهی لغت تکامل از عربی است، ولی خود عربزبانان در این مورد از کلمهی تطوّر (به مفهوم تغییر و تحول) استفاده میکنند. شاید یکی از دلایل بدفهمی رایج فارسیزبانان نسبت به این نظریه همین واژهی اشتباه تکامل باشد. فرگشت، عبارت صحیح و درستتری است که برای ترجمهی این عبارت ارائه گردیده است. این کلمه از ترکیب دو جزء فر (پیشوند رو به جلو) + گشت (گردیدن و دگرگون شدن) تشکیل شده است. ما نیز از این واژه حمایت کرده و در سراسر کتاب از عبارت فرگشت بهجای تکامل استفاده نمودهایم.
[▲] جُستارهای وابسته
□
[▲] سرچشمهها
□ محمدپناه، بهنام، فرگشت و ژنتيک، تهران: آمه، ۱٣٨۹، صص ۵-٦