 |
|
برژینسکی پدر معنوی جهاد در افغانستان
عملیات سری کمک به مجاهدین یک ایده عالی بود
فهرست مندرجات
.
زبیگنیف برژینسکی
زبیگنیف برژینسکی (Zbigniew Brzezinski) (زاده‌ی ۲۸ مارس ۱۹۲۸ م – درگذشته‌ی ۲۶ مه ۲۰۱۷ م)، ژئواستراتژیست، سیاست‌مدار لهستانی-آمریکایی و مشاور امنیت ملی کاخ سفید در دوران ریاست جمهوری جیمی کارتر بود. او با تاریخ چهار دهه‌ی اخیر افغانستان پیوند ناگسستنی دارد.
برژینسکی اولین مقام آمریکایی بود که طرح حمایت از چریک‌های اسلامگرای افغانستان را روی میز جیمی کارتر، رییس جمهور آمریکا در سال ۱۹۷۹ گذاشت و به او توصیه کرد افغانستان را به ویتنام شوروی تبدیل کند. باید افغانستان به جنگی تبدیل می‌شد که خروج از آن ممکن نبوده و باعث سرافکندگی شوروی می‌شد و البته این برنامه تحقق یافت. در نهایت، زیبگنیف برژینسکی روز ۲۶ ماه مه ۲۰۱۷ در سن ۸۹ سالگی درگذشت.
برژینسکی: عملیات سری کمک‌رسانی به مجاهدین یک ایده‌ی عالی بود و این تأثیر را داشت که شوروی را با پای خودش به تله افغانستان بیاندازد.
نوول ابسرواتور[۱]: مدیر سابق سیا، رابرت گیتس در کتاب خاطراتش «در سایه‌ها» می‌نویسد که سرویس‌های جاسوسی آمریکا کمک به مجاهدین افغانی را از ۶ ماه قبل از این‌که شوروی اقدام به دخالت در افغانستان نماید، آغاز کرده بودند. در آن مقطع زمانی شما مشاور امنیت ملی پرزیدنت جیمی کارتر بودید، بنابراین قاعدتاً می‌بایستی که در آن برنامه نقش داشته باشید، این‌طور نیست؟
زبیگنیو برژینسکی: بله... بنا بر روایت رسمی جریان این‌طور بوده است: «سیا کمک به مجاهدین افغانی را از دهه ۱۹۸۰ شروع کرد». این چیزی است که گفته می‌شود: «یعنی بعد از این‌که ارتش شوروی افغانستان را در ۲۴ دسامبر ۱۹۷۹ اشغال کرد». اما واقعیت و آن چیزی که تا به امروز محفوظ نگاه داشته است، کاملاً متفاوت است. یعنی در واقع در سوم جولای ۱۹۷۹ بود که پرزیدنت کارتر اولین کمک مستقیم و مخفیانه را برای مخالفین رژیم هوادار شوروی در کابل ارسال داشت. در آن‌روز من طی یادداشتی به پرزیدنت نوشتم که این کمک‌ها به مجاهدین افغان، ارتش شوروی را به دخالت تحریک می‌کند.
برژینسکی: عملیات سری کمک‌رسانی به مجاهدین یک ایده‌ی عالی بود. این ایده ما این تأثیر را داشت که شوروی را با پای خودش به تله افغانستان بیاندازد و آن‌وقت شما می‌خواهید که من از این بابت متاسف باشم! روزی که روس‌ها به‌طور رسمی از مرز گذشتند، من به پرزیدنت کارتر نوشتم که ما هم اکنون این فرصت را داریم که به روس‌ها «جنگ ویتنام‌شان» را عرضه کنیم. واقعاً این‌طور بود، برای مدت ده سال، مسکو مجبور بود در جنگی وارد شود که حکومتش توانایی پیشبرد آن‌را نداشت، جنگی که روحیه‌ی ناامیدی و یأس را برای آنان به‌بار آورد و در نهایت باعث فروپاشی امپراطوری شوروی شد.
نوول ابسرواتور: شما حتی از این‌که از بنیادگراهای اسلامی حمایت و پشتیبانی به‌عمل آوردید، متاسف نیستید؟
متاسف نیستید که آن‌ها را آموزش دادید و مسلح کردید تا به تروریست‌های امروز تبدیل شوند؟
برژینسکی: چه چیزی در تاریخ مهم‌تر است؟ وجود طالبان یا فروپاشی شوروی؟ وجود یک تعداد مسلمان‌های به هیجان آمده یا آزادی اروپای مرکزی و پایان جنگ سرد؟
برژینسکی: بی‌معنی است! گفته می‌شود که غرب یک سیاست جهانی در خصوص اسلام دارد. این احمقانه است، چون چیزی به اسم اسلام جهانی وجود ندارد. به اسلامی که در حالت منطقی و به‌دور از رفتارهای هوچی‌گرانه و احساساتی است، نگاهی بیاندازید. این دین با بیش از ۱،۵ میلیارد پیروان از همه ادیان بزرگ‌تر است، اما چه چیزی میان بنیادگراهای عربستان سعودی، میانه‌روهای مراکشی، میلیتاریسم پاکستانی، اسلامی‌های طرفدار غرب مصری یا سکولاریسم کشورهای آسیای مرکزی مشترک است؟ هیچ‌چی، چیزی بیش‌تر از آن‌چه که کشورهای مسیحی را با هم متحد می‌سازد، در مورد آن‌ها وجود ندارد.
به‌کار گرفتن حربه حقوق بشر به‌منظور تضعیف نفوذ اتحاد جماهیر شوروی در این منطقه و حمایت از مجاهدین افغانستان و تأمین مالی آن‌ها را نام برد.
برژینسکی در سال ۱۹۷۹ تلاش‌های جدی را در جهت حمایت از گروه مجاهدین در پاکستان و افغانستان آغاز کرد؛ این تلاش‌ها توسط سرویس‌های امنیتی پاکستان و حمایت‌های مالی آژانس مرکزی اطلاعات (سی‌آی‌اِی) آمریکا و ام‌آی۶ انگلستان جامه عمل به‌خود گرفت. بخشی از برنامه‌های سی‌آی‌اِی توسط کارشناسان بخش فعالیت‌های ویژه صورت می‌گرفت که شامل تجهیز، آموزش و راهنمایی مجاهدین افغان می‌شد.
هدف از این سیاست اساساً توانمندسازی گروه‌های رادیکال و نیروهای ضدکمونیست بود تا از این طریق حزب دموکراتیک خلق افغانستان که سکولار کمونیست و حاکم بر افغانستان بود، سرنگون گردد.
که در این راستا به توصیه برژینسکی کمک‌های نظامی سیا به مجاهدین افغانستان یکی از پرهزینه‌ترین و طولانی‌ترین عملیات‌های مخفی این سازمان به شمار می‌رود.
سیا کمک‌های خود را از طریق سرویس مخفی پاکستان، یعنی سرویس اطلاعات داخلی به دست مجاهدین بنیادگرای افغانستان می‌رساند. این عملیات، «عملیات سیکلون» نام گرفت. رقمی بین ۳ تا ۲۰ میلیارد دلار آمریکا برای تجهیز و آموزش این نیروها هزینه شد. گفته می‌شود اسامه بن‌لادن نیز میان کسانی بود که از کمک‌های آمریکا بهره‌مند شد.
شکل‌گیری القاعده را می‌توان تا حدودی به‌دلیل تجهیزات و کمک‌های مالی میلیاردی آمریکا در حمایت از مجاهدین افغانستان برای بیرون‌راندن نیروهای شوروی از افغانستان نسبت داد.
از مرگ وی به‌عنوان درگذشتِ «پدر اشرار افغانستان» نیز حزب دموکراتیک خلق یاد می‌نمایند. حزب دموکراتیک حلق در دهه‌ی هشتاد مجاهدین و تنظیم‌های اسلامی و جهادی را «اشرار» می‌گفتند.
حمایت برژینسکی از اشرار که به مجاهدین معروف شدند و تنظیم‌های اسلامی و جهادی را تشکیل دادند، سبب شد که پس از رفتن شوروی از خاک افغانستان، مجاهدین برای تصاحب قدرت و موقعیت به جنگ‌های داخلی بپردازند و سال‌ها کشور درگیر جنگ داخلی برای تصاحب قدرت شود.
برژینسکی گروه‌های مجاهدین در جنگ علیه حکومت حزب دموکراتیک خلق پیش از ورود قوای شوروی ایجاد و تحریص کرد و با کمک تسلیحاتی و مالی وارد جنگ ساخت و اگر برژینسکی نمی‌بود، مجاهدین و جنگی علیه انقلاب کبیر ثور و دولت انقلابی حزب دموکراتیک خلق شکل نمی‌گرفت.
برژینسکی یکی از چهره‌های معروف و سرسخت ضد کمونیزم و ضد شوری در دستگاه قدرت ایالات متحده امریکا بود.
وی در دهه‌ی ۶۰ سده بیستم مشاوریت را در حکومت‌های جان اف کندی و لیندون جانسن روسای جمهور ایالات متحده به‌دست آورد، در همین دوره به داشتن نظریات و موضع‌گیری‌های شدید ضد کمونیزم و ضد شوروی معروف شد.
وی سپس در سال ۱۹۷۶ مشاور امنیت ملی در اداره رئیس جمهور جیمز کارتر توظیف گردید و نقش عمده‌ای را در سیاست خارجی ایالات متحده در این دوره به‌خصوص در مورد افغانستان بازی کرد. پیشنهاد می‌نمود که در جلوگیری از پیشروی‌های بیش‌تر شوروی به‌سوی آب‌های گرم و ذخایر انرژی شرق میانه، شوروی را در افغانستان تحت فشار قرار باید داد.
عقد قرار داد دوستی پنجم دسامبر ۱۹۷۸ میان کابل و مسکو که به‌نحوی مداخله نظامی شوروی را مجاز می‌دانست زمینه را برای جایگزینی دیدگاه برژینسکی به‌جای سیاست وزارت خارجه آماده ساخت.
یک‌ماه بعد از این قرار داد که رژیم شاهی طرفدار آمریکا در ایران سرنگون گردید، نگرانی واشنگتن در دسترسی شوروی به منابع نفت شرق میانه و آب‌های گرم افزایش یافت. قتل سفیر ایالات متحده در فبروری ۱۹۷۹ و توضیح شک‌برانگیز و غیرقابل قبول در این مورد حادثه دیگری بود که زمینه را بیش‌تر از بیش برای پذیرش نظریات برژینسکی در قصر سفید و تغیر سیاست ایالات متحده مساعد کرد.
برژینسکی در جنگ مجاهدین علیه حاکمیت حزب دموکراتیک خلق و تجاوز شوروی بهره‌گیری فراوانی در افغانستان برد، می‌توان گفت با تجهیز و پشتیبانی مجاهدین در مقابل حزب دموکراتیک خلق انتقام ویتنام را از شوروی گرفتند.[٢]
[▲] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانش‌نامه‌ی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[▲] پی‌نوشت‌ها
[۱]- مجله‌ی نوول اُبسرواتور (Le Nouvel Observateur، كه اغلب به‌صورت مخفف Le Nouvel Obs نوشته می‌شود)، یكی از مجلههای خبری كشور فرانسه است كه به‌صورت هفتگی منتشر می‌شود. این مجله از صاحب‌نام‌ترین مجلههای اطلاع‌رسانی در فرانسه و از مهم‌ترین مجلههای این كشور از نظر تعداد خواننده و میزان شمارگان (۵۳۱۵۰۰ نسخه در هفته در سال ۲۰۰۹ ميلادی) به‌شمار می‌آید. دفتر مركزی آن در شهر پاریس قرار دارد و قيمت اين مجله ۳،۵۰ يورو است.
این مجله برای اولین‌بار در سال ۱۹۵۰، با نام نوول اُبسرواتور سياسی، اقتصادی و ادبی L'Observateur politique, économique et littéraire تأسیس شد و از سال ۱۹۵۳ تا ۱۹۵۴ به‌طور مخفف Observateur d'aujourd'hui خوانده می‌شد. هم‌چنین از سال ۱۹۵۴ تا ۱۹۶۴ با عنوان France-Observateur منتشر می‌شد و از سال ۱۹۶۴ تاكنون نیز با نام فعلی خود و شیوه‌ای جدید توسط ژان دانیل و كلود پردیل تاسیس شد و به انتشار خود ادامه داد. این مجله نقش مهمی در پوشش خبری مسائل سیاسی، اقتصادی و فرهنگی اروپا، خاورمیانه و آفریقا دارد. مهم‌ترین حوزه‌های مورد توجه این مجله موضوعات سیاسی و ادبی است و به‌خاطر توجه عمیق و دقیق به مسائل اصلی روز معروف شده است. مجله‌ی نوول اُبسرواتور را «مجله روشنفكران فرانسوی» توصیف كرده‌اند. این مجله از نظر موضع‌گیری سیاسی سوسیال دموكراتیك است و در زمان تاسیس، بسیاری از اعضای هیات تحریریه آن به حزب سوسیالیست فرانسه تعلق داشتند.در چهلمین سالگرد تأسیس این مجله، در ژوئن ۲۰۰۴ ميلادی، اساسنامه‌ی جدید آن به تصویب رسید. این اساسنامه اصول كلی این نشریه را چنین بیان می‌كند: «... نوول اُبسرواتور یك هفته‌نامه‌ی فرهنگی و سیاسی است كه از نظر جهت‌گیری متعلق به جنبش سراسری سوسیال دموكراتیك است. نهضتی كه همواره خواستار آزادی و عدالت اجتماعی بوده است.»نوول اُبسرواتور دارای چندین نشریه‌ی وابسته است. این مجله، ضمیمه‌ای با نام پاریس‌اُبس (ParisObs)را به‌صورت هفتگی منتشر می‌سازد كه درباره‌ی مسائل داخلی شهر پاریس و منطقه ایل‌دوفرانس است. ضمیمه‌ی دیگر این مجله تله‌سینه‌اُبس (TéléCinéObs) نام دارد كه شامل مقالاتی درباره‌ی تلویزیون و دنیای سینما است. هم‌چنین مجله‌ی چالنجز (Challenges) كه یك مجله‌ی تجاری بین‌المللی است، در سال ۱۹۸۲ به‌وسیله‌ی نوول اُبسرواتور تأسیس شد. این مجله كه هر دو هفته یك‌بار منتشر می‌شود، شامل اطلاعاتی درباره‌ی شركت‌های سراسر جهان و مدیران اجرایی آن‌ها است. (مطلب از: محمدحسین نعیمی، دانش‌آموخته زبان فرانسه)[٢]- رحیمه هزاره‌ای، برژینسکی پدر معنوی جهاد در افغانستان: عملیات سری کمک به مجاهدین یک ایده‌ی عالی بود، شفقناافغانستان: یک‌شنبه ۷ جوزا ۱۳۹۶.
[▲] جُستارهای وابسته
□
[▲] سرچشمه‌ها
□ وب‌سایت شفقناافغانستان