 |
|
عروسی
فهرست مندرجات
◉ واژهشناسی
◉ پیشینهی تاریخی
◉ رسوم مشترک جهانی
◉ رسوم دینی
◉ عروسی گروهی
◉ عروسی در افغانستان
◉ عروسی در سایر کشورها
◉ يادداشتها
◉ پيوستها
◉ پینوشتها
◉ جُستارهای وابسته
◉ سرچشمهها
◉ پيوند به بيرون
انسانشناسی آیینها
عروسی یا سور یا بیوگانی (به انگلیسی: Wedding، با تلفظ آمریکایی: Wedding)، مراسمی سنتی یا آیینی است که طی آن آغاز یک ازدواج (Marriage) و زندگی مشترک یک زوج جشن گرفته میشود. این مراسم در کشورها و فرهنگها، ادیان و مذاهب، گروههای قومی و حتی طبقات اجتماعی گوناگون، به اشکال مختلفی برگزار میگردد.
| ▲ | واژهشناسی |
واژهی «عروسی» (به فارسی سره: «اروسی»؛ به زبان انگلیسی: Wedding؛ به زبان آلمانی: Hochzeit؛ به فرانسوی: Noces، به اسپانیایی: Boda؛ به ترکی «نکاح») همریشه با واژهی «عروس» است. در زبان عربی، عَرُوس (جمع آن: عَرَائِس)، مرد و يا زن بههنگام ازدواج كه در جمع به آنها «هُم عُرسٌ و هنَّ عَرائِس»: گويند و نيز زن را (العَرُوسَة) نامند. اما در عرف اطلاق این واژه بیشتر بر زن است و در زبان فارسی مرد را «داماد» گویند. در فرهنگ فارسی معین، «عروسی» مترادف «بیوگانی» و بهمعنای «همسری دختر یا زنی با مردی» بیان شده، که در سایر فرهنگنامههای فارسی و فارسی-عربی بهمعنای «زفاف»، «تزوج»، «زواج»، «مزاوجت»، «مواصلت»، «ولیمه»، «سور»، «زناشویی» و ... نیز آمده است.
جشن عروسی، واژهی مرکب و ترکیب اضافی است، که به آن «جشن زفاف»، «جشن شب زفاف» و «جشن زناشویی» نیز گویند.
| ▲ | پیشینهی تاریخی |
 |
گرچه برگزاری جشن برای عروسی ریشه در پیش از تاریخ دارد. اما استفاده از حلقه که نماد ابدیت عشق زن و مرد است در مصر باستان شروع شد. آنها کنف یا علفی را دور انگشت انگشتری دست چپ میپیچیدند و معتقد بودند رگ این انگشت مستقیماً بهقلب که مرکز احساسات است میرسد. لباس و تور عروسی بهعنوان حجاب عروس در روم باستان برای اولینبار استفاده شد. این حجاب در آنزمان برای در امانبودن عروس از ارواح شیطانی بوده است. ساقدوشهای هم عروس و داماد را از حسودان حفظ میکردند. جشن عروسی در میان قوم یهود هم از روزگار باستان رواج داشته است؛ چنانکه در انجیل از معجزه عیسی در یک مراسم جشن عروسی در روستای قانا به تفصیل سخن گفته شده است.
در قرون اوسطا، عروسها دسته گل خود را برای دختران پرتاب میکردند تا از نیروی خیر پیوند ازدواج بهرهمند شوند. در این قرون، شوالیهها شیئی کوچک بهرنگ تزیینات جشن عروسیشان را بهسینه میزدند تا عشق خود را به همسرشان بیان کنند.
عروسی در قرون اوسطا
در دورهی رنسانس، استفاده از حلقه مزین به الماس از زمان آرشیدوک ماکسیمیلیان باب شد. او در سال ۱۴۷۷ به مری بورگاندی یک حلقه نامزدی الماس داد. در قرن ۱۶ میلادی اولین شروط بین عروس و داماد رد و بدل شد. در قرن ۱۷ هم اشراف اروپایی خوردن شیرینی را عروسیهایشان مُد کردند.
 |
با اینحال، جشن عروسی بهشکل امروزی آن بیشتر از دوران ملکه ویکتوریا (Queen Victoria) متداول شد و نیز بسیاری از رسوم عروسی دوران مدرن، در زمان این ملکهی پادشاهی متحد بریتانیای کبیر و ایرلند شکل گرفت از جمله پوشیدن لباس عروسی سفید.
گرچه ماری یکم اسکاتلند (Mary, Queen of Scots)، نخستین فردی بود که هنگام ازدواج، در سال ۱۵۵۹ میلادی، لباس سفید بر تن کرد، زیرا رنگ سفید، رنگ مورد علاقهای او بود، اما، از زمان ازواج ملکه ویکتوریا با پرنس آلبرت (Prince Albert)، در سال ۱۸۴۰، پوشیدن لباس عروسی بهزنگ سفید مُد شد. او همچنین استفاده از گلهای تازه را هم بهعنوان دستهگل مرسوم ساخت تا قبل از این دوران عروسها گیاهان دارویی و معطر را بهدست میگرفتند تا ارواح شیطانی از آنها دور شوند.
جشن عروسی ملکه ویکتوریا با پرنس آلبرت، نقاشی از جورج هایتر (George Hayter)
در مراسم ازدواج دختر ملکه ویکتوریا که با فردریک سوم ازدواج کرد، قطعهای از موسیقی پخش شد و از آن بهبعد دیگر در هر کشوری یک نوای موسیقی بهخصوص هنگام عروسی پخش میشود. گفته میشود که کیک عروسی بهسبک غربی هم در کشور بریتانیا بهوجود آمد و ملکه ویکتوریا در مراسم عروسی خود کیکی ابداع کرد که چند طبقه بود. همچنین، دوک آلبانی پرنس لئوپولد (Prince Leopold، پسر هشتم و جوانترین پسر ملکه ویکتوریا) در عروسیاش نوعی شیرینی چندطبقه که امروز آنرا کیک عروسی مینامند سرو کرد.
پیشیهی کیک عروسی به زمان امپراتوری روم در حدود ۴۰۰ سال پیش از میلاد مسیح باز میگردد. در ابتدا در مراسم عروسی نوعی نان تهیه میشد که به مرور زمان به شیرینی آن افزوده شد. در ۱۰۰ سال پیش از میلاد، ابتدا یک تکهی سفت نان شیرین یا کیکمیوه توسط داماد خورده میشد و باقیماندهی آنخوردشده، بر سر عروس ریخته میشد. این رسم امروزه بهصورت بریدن کیک و در دهان گذاشتن آن توسط عروس و داماد تبدیل شده است. کیک عروسی بهسبک غربی در کشور بریتانیا بهوجود آمد و در قرن نوزدهم ملکه ویکتوریا در مراسم عروسی خود کیکی ابداع کرد که چند طبقه بود.
در آغاز قرن ۲۰، بهویژه عروسهای دهههای ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰، لباس عروسهای طرحدار سفارش میدادند. با گسترش هنر در دنیا، پارچهها طراحهای مختلف و جذابی داشتند و بهرنگهای مختلفی عرضه میشدند و عروسها میتوانستند از تور، گیپور، طرحهای براق و نقرهای هم در لباسشان استفاده کنند.
بعد از جنگ جهانی دوم، در سالهای ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ کم کم استفاده از دوربینهای قابل حمل، عکسبرداری و تهیه آلبوم عروسی باب شد و بهرهبرداری از معادن الماس برای مراسم عروسی رونقی ویژه گرفت.
اما در دههی ۷۰ قرن بیستم میلادی دیگر تجملات دههی ۵۰ برچیده شد. عروس و دامادها دوست داشتند بهجای برپاکردن جشنی شلوغ و اشرافی عروسیهای ساده و خودمانی بگیرند. با وجود این، بهدنبال ازدواج پرنسس دیانا در ۲۹ ژوئن ۱۹۸۱ لباس عروسهایی با آستین و دامن پفی رواج یافت. در این عصر استفاده از رنگها، افکتها، پارچهها، خوراکیها و نوشیدنیها بهکمک پیشرفت علم و هنر بسیار متنوع شدهاند و این روزها اینهمه رسم و رسومی که در طی قرنها، در اروپا شکل گرفت، الزاماً رعایت نمیشوند و عروس و دامادها بیشتر به سلیقه و راحتی خود توجه میکنند.
| ▲ | رسوم مشترک جهانی |
از آنجاییکه پیشینهی برخی از رسوم در جشن عروسی، به پیش از تاریخ میرسد، اینگونه از رسوم، در فرهنگ بسیاری از ملل جهان مشترک است. تبادل حلقه ازدواج، تبادل پول (مهریه و شیربها و مانند آن)، هدیهدادن گل، میهمانی در شب عروسی (ولیمه)، موسیقی، شعرخوانی، دعا و خواندن کتابهای مقدس (مانند آیاتی از تورات، انجیل یا قرآن) در فرهنگ ملل گوناگون بهشکلهای مختلف و با جزئیاتی متفاوت وجود دارد. برخی دیگر از رسوم دیگر، مانند رقص عروس و داماد یا بریدن کیک، اگرچه در برخی از فرهنگها مشابهند، ولی در تمامی فرهنگها وجود ندارند.
| ▲ | رسوم دینی |
[▲] يادداشتها
[▲] پيوستها
...
[▲] پینوشتها
...
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمهها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
ردهها │ ...