 |
|
خاطرات کریم خرم
آمریکایی‌ها قصد کشتن حامد کرزی را داشتند
فهرست مندرجات
◉ چهل سال در طوفان
◉ ..
◉ يادداشت‌ها
◉ پی‌نوشت‌ها
◉ جُستارهای وابسته
◉ سرچشمه‌ها
.
چهل سال در طوفان
عبدالکریم خرم، در سال ١٣۴٢ در کابل به‌‌دنیا آمد. آموزش ابتدایی و متوسطه را در کابل به‌پایان برد و در سال ١٣٦١ وارد انستیتوی پولی تخنیک کابل شد، اما به‌سبب فعالیت‌های ضد رژیم کمونیستی حاکم دستگیر و به‌مدت سه‌سال زندانی شد. زمانی که از زندان آزاد شد، در سال ١٣٦۵ به پیشاور پاکستان مهاجر گردید و به فعالیت‌های فرهنگی دست زد. او در سال ١٣٧٠ به‌‌منظور ادامه‌ی تحصیل عازم فرانسه شد و سند فوق‌لیسانس را در رشته‌ی حقوق بین‌المللی و دیپلماسی از دانشگاه مطالعات روابط بین‌المللی پاریس به‌دست آورد. همچنان او سند مافوق ماستری در بخش حقوق صادرات از دانشگاه رنه دکارت گرفت و مدتی بهعنوان استاد در انستیتوی زبان و ادبیات شرقی در پاریس خدمت کرد.
خرم در اوایل سال ١٣٨۵ بهعنوان تحلیل‌گر ریاست‌جمهوری و اندکی بعد بهعنوان مشاور مطبوعاتی رییس‌جمهور انجام‌وظیفه کرد. حامد کرزی، رییس‌جمهوری دولت اسلامی افغانستان در ماه اسد همان‌سال عبدالکریم خرم را بهعنوان وزیر اطلاعات و فرهنگ تعیین کرد که تا پایان دوره‌ی اول ریاست‌جمهوری کرزی در این مقام باقی ماند.
اولین چالش دوره کاری او مجادله با نحیب روشن، رئیس وقت رادیو تلویزیون ملی افغانستان بود که به استعفای روشن انجامید.
در چهارم خرداد سال ۱۳۸۸، عبدالکریم خرم دستور داد تا بیش از هزار جلد کتابی که از ایران به افغانستان به‌شکل غیرقانونی قاچاق می‌شد - مانند: کتاب‌های شناسنامه افغانستان، گل سرخ دل‌افگار، هزاره‌ها و ... - را به دریاچه‌ی هیرمند بریزند. این واقعه با واکنش فرهنگیان و نویسندگان افغانستانی هوادار ایران مواجه شد. در این راستا، کانون نویسندگان افغانستان، انجمن فرهنگی دانشجویان افغانستان، کانون وبلاگ‌نویسان افغانستان و چندین مجمع دیگر این اقدام را محکوم کرده و خواستار کناره‌گیری عبدالکریم خرم از وزارت فرهنگ شدند. سرویس خبری آریانانت در این مورد می‌نویسد: «اقدام تبعیضانه و ناشییانه آقای عبداکریم خرم وزیر اطلاعات و فرهنگ افغانستان و دشمنی‌اش با زبان فارسی دری حتی برای ارگان‌های بلندرتبه‌ی دولتی و تعداد کثیری از فرهنگیان افغانستان قابل تحمل نبوده از در این مورد ار وی فاصله گرفته‌اند».
ولی خرم که به‌زبان‌های دری، پشتو و فرانسوی روان صحبت می‌کند، برخلاف ظاهرش که نشان نمی‌دهد، آدم بانفوذی است که می‌تواند در هر پست و مقامی جای خودش را باز کند. او در دور دوم ریاست‌جمهوری حامد کرزی بهعنوان رییس دفتر رییس‌جمهور منصوب گردید و گفته می‌شود در واقع همه‌کاره‌ی حامد کرزی بود.
عبدالکریم خرم، رئیس دفتر حامد کرزی، رئیس‌جمهوری پیشین و وزیر پیشین اطلاعات و فرهنگ افغانستان که به گفته‌ی خودش از همه امور ارگ ریاست جمهوری گرفته تا مسئولیت مذاکرات کرزی با کاخ سفید را به‌عهده داشت، در کتاب خاطراتش که تازه چاپ شده در مورد رابطه افغانستان و آمریکا و جنجال‌های میان حامد کرزی و کاخ سفید داستان‌های جالبی نقل کرده است.
«چهل سال در طوفان»، خاطرات عبدالکریم خرم را از فراز و نشیب زندگی، خانواده، جهاد و روند آموزشش روایت می‌کند و تصویری از مسئولیت‌هایش در وزارت اطلاعات و فرهنگ و بعداً در مرکز قدرت افغانستان، ارگ، ارائه می‌کند.
دوره دوم ریاست جمهوری حامد کرزی، از دوره‌های جنجالی در روابط میان افغانستان و آمریکا به‌شمار می‌رود.
فراز و نشیب روابط افغانستان و آمریکا، دیدگاه چهره‌های دخیل در سیاست افغانستان، روابط با پاکستان، چگونگی جنگ علیه تروریسم، موافقتنامه امنیتی آمریکا و افغانستان، تلفات غیرنظامیان، زندان بگرام و جنجال‌ها بر سر انتقال زندانیان متهم به تروریسم، دفتر طالبان در قطر، جدال لفظی مقامات آمریکایی با کرزی، انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۱۴ و انتقال قدرت به رئیس‌جمهور اشرف غنی بخشی از محتوای این کتاب را تشکیل می‌دهد.
«چهل سال در طوفان» کتاب خاطرات زندگی سیاسی عبدالکریم خرم اخیراً به زبان‌های پشتو و فارسی در کابل منتشر شده است
«چهل سال در طوفان»، از نارضایتی دوستان و کابینه حامد کرزی از او و از برخوردهای لفظی و گفت‌وگوهای تند او با مقامات آمریکایی حکایت دارد.
کریم خرم در این کتاب می‌نویسد که در ماه آگست سال ۲۰۱۲ روابط آمریکا و دولت افغانستان بر سر انتقال زندانیان بگرام پر تنش شد. حامد کرزی تاکید داشت که این زندانیان فوراً به حکومت افغانستان تسلیم داده شوند. اما ژنرال جان آلن، فرمانده‌ی عمومی نیروهای آمریکایی و ناتو در افغانستان در آن‌زمان خواهان توقیف و نگهداری زندانیان از سوی نیروهای آمریکایی در افغانستان بود. صحبت‌ها میان دو طرف در ارگ ریاست جمهوری تند شد:
کرزی به مقام‌های آمریکایی گفت که «بحث زندان به‌پایان رسیده». ژنرال آلن با صدای بلند گفت: «شما ناکام مانده‌اید».
کرزی گفت: «خارجی‌ها دیگر اجازه زندانی کردن ندارند.» آلن به رایان کراکر، سفیر آمریکا در افغانستان گفت: «جناب سفیر این گفت‌وگو دیگر نتیجه نمی‌دهد.»
کرزی گفت: «اشغال افغانستان باید به پایان برسد.» ژنرال آلن در حالی‌که از جایش بلند شده بود، گفت: «از وقت‌تان تشکر.»
خرم در کتاب خاطراتش نوشته که پس از این گفت‌وگو کرزی مرا خواست و ایمیلی را که نمایندگی افغانستان در نیویورک برایش فرستاده بود، به من نشان داد. به‌گفته‌ی خرم در این ایمیل آمده بود که براساس معلومات به‌دست آمده، ژنرال آلن می‌خواهد کرزی را از طریق یکی از محافظانش «ترور» کند.
در این کتاب از برخورد لفظی حامد کرزی و ژنرال آلن صحبت شده است
| ▲ | بی‌اعتنایی وزرا به کرزی |
خرم که دست راست رئیس‌جمهور حامد کرزی و چهره‌ی تعیین‌کننده در سیاست‌ها و موضع‌گیری‌های او بود، در کتابش می‌گوید آمریکایی‌ها ارزش زیادی به زندان بگرام قایل بودند اما کرزی مخالف زندان‌های خارجی، زندانی‌شدن افغان‌ها توسط نیروهای خارجی و عملیات شبانه این نیروها بود. به باور او، این‌ها موجب شعله‌ورشدن و طولانی‌شدن بیش‌تر جنگ در افغانستان می‌شد.
خرم می‌نویسد که کرزی تنها با آمریکایی‌ها دست و گریبان نبود بلکه در این زمینه‌ها در داخل کابینه هم حمایت زیادی نداشت. به باور او بسیاری از اعضای کابینه‌ی کرزی در مورد بحث تلفات غیرنظامی، زندان بگرام و موافقتنامه امنیتی با آمریکا او را تنها گذاشته بودند.
به‌نوشته‌ی خرم، رنگین دادفر اسپنتا مشاور امنیت ملی کرزی از او خواسته بود تا در اعلامیه‌های مربوط به انتقال زندانیان از آمریکایی‌های به افغان‌ها زبان شدید استفاده نکند. کرزی در جوابش گفت: «من رئیس‌جمهوری نه بلکه رئیس یک حکومت مزدور هستم، مه رئیس‌جمهوری نه بلکه نماینده‌ی مزدوران هستم.»
خرم نوشته که سپنتا از کرزی می‌خواست از زبان شدیدالحن در برخورد با خارجی‌های استفاده نکند
خرم نوشته که بسم‌الله محمدی، وزیر دفاع آن‌زمان در دادن رتبه‌ی سپهبدی (دگرجنرالی) به غلام‌فاروق بارکزی، مسئول انتقال زندانیان بگرام تعلل می‌کرد. فرمانده زندان بگرام براساس اصول نظامی افغانستان باید رتبه سپهبد داشته باشد.
به باور خرم، آن‌هایی که به‌دلایل مختلف از آمریکا حمایت می‌کردند و نمی‌خواستند ژنرالان آمریکایی را ناراحت بسازند، کرزی را بسیار عصبانی می‌ساختند. باری اشرف غنی که در آن‌زمان مسئول روند انتقال بود، به کرزی گفت: «من نگران هستم و معلومات دارم که اگر در مورد مساله بگرام با آمریکایی‌ها بسیار جدی برخورد کنی، علیه‌ات کودتا می‌شود. این کودتا را ژنرالان نه بلکه افسران پایین‌رتبه‌تر انجام خواهند داد که رتبه‌های دگرمنی (سرهنگ دوم)، دگروالی (سرهنگ) و پایین‌تر از آن دارند.»
باری بسم‌الله محمدی گفت: «رئیس صاحب حوصله داشته باشید، خدا کسی را محتاج نکند، چه کار کنم محتاج هستیم.» مشاور امنیت ملی هم باری به کرزی گفت: «من با عملیات شبانه موافق هستم و وزیر دفاع هم نیستم که به‌خاطر کرسی، حرف‌های سخت شما را تحمل کنم.»
در کتاب در مورد کابینه حامد کرزی و نظرات او در مورد کابینه‌اش هم توضیح داده شده است.
| ▲ | برخورد خشن مقامات آمریکایی |
حامد کرزی در برخورد شدید با مقامات آمریکایی شهرت دارد. آمریکایی‌ها او را فرد «توهم‌زده» و «زودرنج» می‌دانند، اما به باور خرم یکی از دلایل اصلی تنش‌ها میان دو طرف نبود اعتماد در مورد صداقت آمریکایی‌ها بود.
آمریکایی‌ها هم در نشست‌های خود با کرزی از رفتارهای خشن و تهدید کار می‌گرفتند. خرم در کتاب خاطراتش از چهره‌هایی چون سوزان رایس، مشاور امنیت ملی باراک اوباما، جان کری، وزیر خارجه پیشین آمریکا، ریچارد هولبروک و جان آلن نام می‌برد که در نشست‌ها با کرزی به او خیره می‌شدند و حرکات خشن از خود نشان می‌دادند.
کریم خرم در کتاب خود نوشته که سوزان رایس و شماری دیگر از مقامات آمریکایی با کرزی برخورد مناسبی نداشتند
در این کتاب آمده که آمریکایی‌ها می‌دانستند که خرم به کرزی نزدیک است و رئیس‌جمهوری حرف‌های او را می‌پذیرد و ژنرال آلن می‌خواست از طریق یک ژنرال فرانسوی با او تماس برقرار کند. به‌گفته‌ی او پس از آن‌که این تلاش ژنرال آلن نتیجه نداد، او به پیر سید احمد گیلانی، یکی از رهبران جهادی گفته بود: «به خرم نصیحت کنید که در موضوع زندان بگرام یک دندگی نکند.» در ادامه آمده که گیلانی به خرم گفته «ژنرال آلن می‌گوید جای خرم ریاست دفتر نه، بلکه جای او آن‌جاست که مردم لباس زرد به تن دارند.» منظور از آن بازداشتگاه گوانتانومو است که زندانیان «متهم به اعمال تروریستی» به آن‌جا منتقل می‌شدند و لباس زرد به تن آن‌ها بوده است.
| ▲ | کیانی جلو آزادی ملا برادر را گرفت |
کتاب «چهل سال در طوفان» در مورد دفتر افتتاح دفتر سیاسی طالبان در قطر و نگرانی‌های کرزی در مورد آن نیز روشنی می‌اندازد. کریم خرم می‌گوید در آوریل سال ۲۰۱۳ سفیر آمریکا در ناتو، نشست سه‌جانبه‌ای را در خانه خود در بلژیک برگزار کرد. در این نشست حامد کرزی، جان کری و اشفاق کیانی، رئیس ستاد ارتش پاکستان شرکت داشتند.
حامد کرزی خواهان آزادی ملا برادر بود ولی پاکستان با آزادی او مخالفت می‌کرد
کرزی در این نشست خواهان آزادی ملا عبدالغنی برادر، معاون سیاسی گروه طالبان از پاکستان شد؛ ولی ژنرال کیانی گفت که شورای کویته طیب آغا را بهعنوان رئیس دفتر طالبان در قطر تعیین کرده و نیازی به ملا برادر نیست. خرم نوشته که ژنرال کیانی استدلال می‌کرد که رفتن ملا برادر به قطر جنجال ایجاد می‌کند. او می‌گفت ملا برادر اعتبار خود را از دست داده و آن‌ها به این دلیل او را بازداشت کرده و در زندان انداخته‌اند که از میدان جنگ دور باشد.
در این کتاب روی انتخابات جنجالی ۲۰۱۴ هم تمرکز شده است. نویسنده می‌نویسد که یک روز از کرزی پرسیدم که از احتمال نامزدی اشرف غنی حمایت می‌کند؟
کرزی در جواب گفت: «بد نیست که رئیس‌جمهور شود. یکی این‌که اگر سندی برایش داده شود، می‌تواند آن‌را درک کند. دوم این‌که اگر بخواهد می‌تواند از منافع کشور دفاع کند.»
خرم می‌گوید که کرزی فکر می‌کرد اشرف غنی برای ریاست جمهوری افغانستان فرد مناسبی است
خرم می‌گوید اشرف غنی پس از به‌قدرت رسیدن در اولین اقدام موافقت‌نامه‌ی امنیتی با آمریکا را امضا کرد و به برکناری کارمندان ارگ شروع کرد. خرم در ادامه کتابش آورده است: «کسانی را که کرزی ممنوع‌الدخول ساخته بود، اجازه ورود به افغانستان داد.»[۱]
[▲] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانش‌نامه‌ی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[▲] پی‌نوشت‌ها
[۱]- حمید ناصری، خاطرات کریم خرم: «آمریکایی‌ها قصد کشتن حامد کرزی را داشتند»، بی‌بی‌سی، ۲ اوت ۲۰۱۹ - ۱۱ مرداد ۱۳۹۸.
[▲] جُستارهای وابسته
□
[▲] سرچشمه‌ها
□ وب‌سایت بی‌بی‌سی