در مسايل سياسی، اجتماعی و تاريخ
نـوشـــته: مهـديــزاده کابـلـــی
(استاد پيشين دانشگاه کابل)
محمدنصير مهرين فرزند عبدالوهاب بهادری، در سال ۱۳۳۱ خورشيدی در شهر کابل زاده شد. پدر وی از افسران نظامی دورۀ سلطنت محمدظاهر شاه بود.
مهرين، تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مدرسه مسعود سعد سلمان و دبيرستان نادريه به پایان رسانيد. او مدتی به عنوان کارمند در "د افغانستان بانک" اشتغال ورزيد و پس از آن کارشناسی خود را (در سال ۱۳۵۵) در رشتهٔ تاريخ و علوم بشری (انسانی) از دانشکده زبان و ادبیات دانشگاه کابل دریافت کرد.[۱]
او پس از فراغت از دانشگاه به تدريس تاريخ و زبان فارسی دری در دبیرستان‌های شکردره و تخنيکم کابل پرداخت.[۲] گذشته از آموزگاری، مهرين، در جوانی از فعالان سياسی دهه پنجاه افغانستان بود. بنابراين، خاطرات سياسی او در مورد جريان‌های سياسی اين دورۀ از تاريخ معاصر افغانستان بسيار ارزشمند است.
نصير مهرين، پس از کودتای هفت ثور، در اواخر سال ۱۳۵٧ خورشيدی، شغل رسمی را ترک گفت و به زندگی مخفی روی آورد. بعد از اشغال نظامی افغانستان توسط نيروهای ارتش سرخ شوروی سابق، در بهار سال ۱۳۵٩ خورشيدی از افغانستان خارج شد. چندی در ايران اقامت گزيد و سرانجام (در همان سال) به جمهوری فدرال آلمان پناهنده شد[۳] و اکنون با خانم و سه فرزند خود در شهر هامبورگ اقامت دارد.
مهرين، يکی از معدود فرهنگيان سرشناس و پرکار خارج از کشور است که آثار گرانسنگ فرهنگی و ادبی فراوان از خود به نشر رسانيده است.[۴] مســـايل ســـياسی، اجتماعی و تاریخ از رشـــته‌های پژوهشـــی مورد مطالعه اوســـت.[۵]
(اکتبر ٢۰۰۶ تورنتو – کانادا)
دانشنامۀ ادب فارسی (ادب فارسی در افغانستان)، که نصير مهرين را نويسنده و شاعر معاصر افغانستانی معرفی کرده است[۶]، در مورد او چنين می‌نويسد:
- "مهرين از نويسندگان داستان کوتاه است. وی در سال‌های درگيری جنگ خانگی در افغانستان به آلمان کوچيد. در اين سال‌ها مقاله‌هايی نيز از وی در نشريه‌های گوناگون، مانند مردم‌نامۀ باختر، زرنگار، فصل‌نامۀ رنگين به چاپ رسيده است."[٧]
آثار مهرين
نصیر مهرین از انگشت شمار نویسندگان و محققانی است که با دید انتقادی مسایل اجتماعی را به بررسی گرفته و در هر مساله‌ای، مصالح علیای توده مردم در محراق اندیشیدن و قلمزدنش قرار داشته است.
موضوعات مقالات و کتابهای آقای مهرین همه تازه و بدیع بوده‌اند و خبر از ذوق سلیم و حسن انتخاب نویسنده گزینه‌نویس می‌دهد.[۸]
● در پيشاور برف نمی‌بارد، که مجموعۀ چهار داستان کوتاه با درون‌مايه‌هايی دربارۀ مسايل اجتماعی افغانستان و مشکلات مهاجرت است (آلمان ۱۳٧۵ ش)
● کتاب افغانستان در مسیر تاریخ و اشتباهات رشتیا
● کورسازی در تاریخ ایران و افغانستان
● سوگندها در تاریخ افغانستان
● قتل‌های سیاسی در تاریخ افغانستان معاصر؛ (قسمت اول)
● شب رفت و سحر نشد؛ مجموعۀ هيجده نبشته در زمینه فرهنگ، ادب، تاریخ و اوضاع سیاسی افغانستان
● یادی از انیس
● دو چهره از امیر عبدالرحمان‌خان
● کمپنی هند شرقی و مرگ وزیر محمداکبرخان
● اندکی از رنجهای زنان و دختران افغانستان
● عوامل سیاسی چند همسری در تاریخ افغانستان و پیامدهای آن
● بوسه بر شمشیر خونین، که در بارۀ مسايل ادبی و اجتماعی اين روزگار افغانستان و بررسی زمينه‌ها و عوامل رشد فرهنگ بيگانه پروری در کشور و بازتاب آن در اشعار برخی شاعران همروزگار است (هامبورگ، ۱۳٧۶ ش)
● افغانستان جامعه رشوت‌زده
چندین اثر مهرين، از جمله: کودتاها در تاریخ افغانستان و سیر تجدد در افغانستان آماده انتشار هستند.
افزون بر اين، او در کار بازنگری و ویراستاری برخی از کتاب‌ها نیز اهتمام داشته است. در اين ميان می‌توان از آثار زير نام برد:
● خاطراتم؛ خاطرات ایام زندان آقای خالد صدیق چرخی.
● دیوان اشعار شادروان پورغنی
● حکمرانان هرات
نصير مهرین در بسياری از کنفرانس‌ها و سمینارهای که در ارتباط با تاريخ و اوضاع سياسی و فرهنگی افغانستان برگزار شده‌اند، حضور داشته است. از اين گذشته، او ضمن همکاری با برخی از وب سايت‌ها و نشريات داخل و خارج از کشور که در آن مقالات‌اش بدست نشر سپرده شده‌اند، هم اکنون، سرپرستی سایت خوشه را نیز بر عهده دارد.[۹]
يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامۀ آريانا توسط مهديزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.پيوست‌ها
پيوست ۱: رهين، عبدالرسول، محمدنصير مهرين (اين مقالۀ آقای پروفسور رهين، در جلد دوم کتاب "کی کيست در فرهنگ برون مرزی افغانستان" نيز به نشر رسيده است)
پيوست ٢: محمدنصير مهرين به روايت دانشنامه ادب فارسی
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
پی‌نوشت‌ها
[۲]- همانجا
[۳]- مهدیزاده کابلی، چهره‌های سياسی و فرهنگی معاصر افغانستان، سرواژۀ نصير مهرين، بر اساس کتاب ارزشمند پروفسور عبدالرسول رهين، کی کيست در فرهنگ برون مرزی افغانستان، سويد: انتشارات شورای فرهنگی افغانستان، چاپ حمل ۱۳٨۶ خورشيدی، جلد دوم، ص ٢٩۶
[۴]- رهين، همانجا، جلد دوم، ص ٢٩۶
[۵]- مهدیزاده کابلی، همانجا
[۶]- اينکه دانشنامۀ ادب فارسی (جلد سوم: ادب فارسی در افغانستان)، آقای نصير مهرين را شاعر ناميده است، ظاهراً دليل اين اشتباه از آنجا ناشی شده که آقای مهرين گهگاهی نظم‌واره‌های برای تصنيف آهنگ‌ها، مانند:
. . .
بذر سرخ سینه‌ام آتش گرفته ست مهرین
مـرغ عــزمی چون سمندر لانه می‌آيد مرا"
[٧]- دانشنامه ادب فارسی (ادب فارسی در افغانستان)، به سرپرستی حسن انوشه، تهران: سازمان چاپ و انتشارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، ۱۳٧٨ خورشيدی، جلد سوم، صفحه ۱۰۰٩؛ به نقل از: يزدانی، در پيشاور برف نمی‌بارد، رستاخيز، سال يکم، شمارۀ ٢ و ۳، قوس و جدی ۱۳٧۶ ش، ص ۱۰
يادآوری: شوربختانه، اطلاعات دانشنامۀ ادب فارسی دربارۀ زمان مهاجرت آقای نصير مهرين به کشور آلمان نيز اشتباه است؛ زيرا که آقای مهرين در دوران اشغال افغانستان توسط نيروهای ارتش سرخ شوروی سابق، کشور را ترک کرد و پس از چندی به آلمان پناهنده شد؛ نه در زمان جنگهای داخلی که پس از حاکميت مجاهدين بر افغانستان آغاز گرديد.
[۸]- معرفی کتاب "افغانستان جامعه رشوت‌زده" در سايت فردا
[۹]- زندگينامۀ نصير مهرين (براساس دست‌نوشته‌های خود او)
جُستارهای وابسته
□ زندگينامۀ نصير مهرين (براساس دست‌نوشته‌های خود او)
□ مهدیزاده کابلی، چهره‌های سياسی و فرهنگی معاصر افغانستان، (چاپ نشده)
□ دانشنامه ادب فارسی (جلد سوم)، ادب فارسی در افغانستان، تهران: سازمان چاپ و انتشارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، ۱۳٧٨ خورشيدی
□ سايت اينترنتی فردا (نشريۀ کلوپ قلم افغان‌ها)
پيوند به بیرون
<برگشت به بالا><گفت و گو و نظر کاربران در بارهٔ مقاله>
