 |
|
اسکیزوفرنی
فهرست مندرجات
- واژه‌شناسی
- پیشینه‌ی تاریخی
- ویژگی‌های بیماری
- تشخیص و درمان
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[بیماری‌های روانی] [روان‌گسیختگی]
اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی (به انگلیسی با تلفظ انگلیسی: Schizophrenia، با تلفظ آمریکایی: Schizophrenia) به‌معنای روان‌گسیختگی یک بیماری روانی با منشأ نامشخّص و علایم متغیّر است. ویژگی بیماری اسکیزوفرنی، عدم توانایی درک و یا بیان واقعیت است. این بیماری دارای عوارضی همچون عدم ارتباط منطقی در رفتار و گفتار، انزوا و گوشه‌نشینی بیش از حد و هذیان و توهم است و تشخیص آن، در مصاحبه با بیمار و مشاهده رفتار او میسر می‌شود و در حال حاضر هیچ آزمایش تشخیصی برای این بیماری وجود ندارد[۱]. در جهان ۲۴ میلیون نفر به اسکیزوفرنی مبتلا هستند و نیمی از مبتلایان به اسکیزوفرنی در دنیا از مراقبت لازم برخوردار نیستند[۲].
| ▲ | واژه‌شناسی |
اصطلاح «اسکیزوفرنی» توسط یوجین بلویلرپاول یوجین بلویلر (به انگلیسی: Paul Eugen Bleuler) (زاده ۳۰ آوریل ۱۸۵۷، درگذشته ۱۵ ژوئیه ۱۹۳۹)، از مهم‌ترین روان‌پزشکان عصر خود بود. شهرتش بیشتر به دلیل نقش او در درک بیماری‌های روانی و ابداع واژه‌های «اسکیزوفرنی»، «اوتیسم» و «دوسوگرایی» است.، روان‌پزشک سوئیسی، از ترکیب دو واژهٔ یونانی «shizein» (دو نیم کردن، گسستن: σχίζειν) و «phrenos» (فکر، اندیشه: φρήν) وضع شده است[٣].
اسکیزوفرنی، در واقع همان روان‌گسیختگی است که در گذشته به آن «جنون جوانی» می‌گفتند، اما امروزه، این اصطلاح، چندان مورد پسند روان‌پزشکان و روان‌شناسان نیست.[۴] پیشینیان می‌گفتند دیوانه کسی است که دیو را می‌بیند و مجنون کسی است که جن را می‌بیند.[۵]
روان‌گسیختگی نوعی از بیمار روانی است که بیمار موجودی را می‌بیند که دیگران نمی‌بینند و مردم به این دلیل که آن موجود مورد ادعا را نمی‌بینند به فردی که آن موجود را می‌بیند مجنون یا دیوانه می‌گویند. فارسی‌زبانان، در قدیم، به این بیماری «دیوانگی» یا «جن‌زدگی» یا «آل‌زدگی» می‌گفتند[٦] و امروزه نیز، روان‌پریشی‌ها در اصطلاح عامه دیوانگی و در اصطلاح فقهی و حقوقی جزو انواع جنون خوانده می‌شوند.[٧]
در قرن نوزدهم پزشکان این بیماری را به‌عنوان جنون و دیوانگی محض می‌انگاشتند و در اوسط همین قرن، بندیکت اوگوستن مورل، برای اولین‌بار به توصیف آن در کتاب خود پرداخت و از آن به‌عنوان «توقف ناگهانی تمام قوای روحی» یاد کرد. این بیماری در آن‌زمان اغلب در دسته هیستریاختلال تبدیلی که در گذشته هیستری (به انگلیسی: Hysteria) نامیده می‌شد، اختلال نسبتاً شایع روانپزشکی است که بازتابی از تعارضات ناخودآگاه بوده و در عین حال که وجود یک اختلال طبی دیگر را به ذهن می‌آورد، ناشی از عوامل روان‌شناختی است. واژهٔ «هیستری» به طب یونان باستان باز می‌گردد و کاربرد آن، بازتاب یک اعتقاد قدیمی است که هیستری منحصراً یک بیماری زنانه و معلول ناراحتی‌های اندام زنانه است. در اصطلاح عامه، هیستری به معنای حالتی از برانگیختی‌های هیجانی افراطی است. در کاربرد روانپزشکی منظور از هیستری، حالتی در فرد است که اضطراب را به نشانه‌های بیماری تبدیل کند که آن نشانه‌ها بعداً کم‌وبیش از بقیه شخصیت فرد هیستریک منتقل می‌شوند. (به انگلیسی: Hysteria) به‌شمار می‌رفت و به آن «هیستری گیج و منگ» می‌گفتند.[٨]
در اواخر قرن نونزدهم، امیل کرپلینامیل کرپلین (به انگلیسی: Hysteria) (۱۵ فوریه ۱۸۵۶ – ۷ اکتبر ۱۹۲۶)، روان‌پزشک آلمانی بود. دانشنامهی روان‌شناسی ایزنک، او را بنیان‌گذار روانپزشکی مدرن و علمی و هم‌چنین روان‌داروشناسی و ژنتیک روانپزشکی خوانده است. کریپلین باور داشت که منشا اصلی بیماری‌های روانی اختلالات زیست‌شناختی و وراثتی است. نظریات او در روانپزشکی آغاز قرن بیستم غالب بودند و با وجود تأثیرات پسین نظریات روان‌پویشی زیگموند فروید و شاگردانش، در اواخر سدهٔ بیستم احیا شدند.، روان‌پزشک آلمانی، روان‌گسیختگی را «جنون زودرس» نامید که به فراگیری این بیماری نزد جوانان و نوجوانان باز می‌گشت. در نهایت یوجین بلویلرپاول یوجین بلویلر (به انگلیسی: Paul Eugen Bleuler) (زاده ۳۰ آوریل ۱۸۵۷، درگذشته ۱۵ ژوئیه ۱۹۳۹)، از مهم‌ترین روان‌پزشکان عصر خود بود. شهرتش بیشتر به دلیل نقش او در درک بیماری‌های روانی و ابداع واژه‌های «اسکیزوفرنی»، «اوتیسم» و «دوسوگرایی» است.، واژه‌ی «اسکیزوفرنی» را در جهت دفاع از روان‌کاوی فروید ابداع کرد و به تعریف عوارض این بیماری پرداخت. فروید لفظ «پارافرنی» را برای این بیماری مناسب‌تر می‌دانست.[۹]
| ▲ | پیشینه‌ی تاریخی |
اسکیزوفرنی یک بیماری روانی بسیار قدیمی است که پیشینه‌ی آن به قدمت تاریخ بشر است[۱٠]. علایم این بیماری در گذشته‌های دور نیز شناخته شده بود؛ اما، پیشینیان تعبیرهای اسطوره‌ای برای آن داشتند.[۱۱]
در کتاب‌های قدیمی مانند ذخیره خوارزمشاهی اسماعیل جرجانی از بیماری اسکیزوفرنی به‌عنوان «قُتْرب» نام برده شده و حتی ابن سینا نیز به این بیماری اشاره کرده است؛ اما از حدود ۱۰۰ سال قبل نگاه‌ها نسبت به بیماری اسکیزوفرنی علمی‌تر شد.[۱۲]
بدین ترتیب، فقط از اواخر قرن نوزدهم، بیماری اسکیزوفرنی، به‌عنوان یک اختلال متمایز شناخته شده است. اولین‌بار این بیماری در سال ۱٨۹٦ میلادی، هنگامی که امیل کرپلین، از نظر معیارهای تشخیصی، روان‌گسیختگی را مورد بررسی قرار داد و پیشنهاد کرد که سه نوع اصلی روان‌پریشی وجود دارد، شناسایی شد. کرپلین اعتقاد داشت که این بیماری معمولاً در نوجوانی شروع می‌شود و موجب یک تباهی غیر قابل برگشت می‌گردد. در سال ۱۹۱۱، بلویلر، که مشخصه‌های این بیماری را بیان کرد، اعلام داشت که این اختلال همیشه «پیشرس» نبوده است و اغلب تا تباهی کامل نمی‌رود.[۱۲]
با این حال، امروزه هم‌چنان در مورد بیماری اسکیزوفرنی، نادانسته‌ها و ناشناخته‌ها بسیارند. علل بیماری هنوز به‌درستی شناخته نیست و حتی در تعریف علایم آن نیز وحدت نظر کاملی وجود ندارد. «برداشت تحریف شده از واقعیت، انزوای عاطفی»، از علایمی هستند که اسکیزوفرنی معمولاً با آن‌ها مشخص می‌شود.[۱٣]
| ▲ | ویژگی‌های بیماری |
| ▲ | تشخیص و درمان |
داروهای مختلف زیادی وجود دارند که می‌توانند بدون ایجاد حس کسالت و خواب‌آلودگی بیش از حد، به بیمار کمک کنند تا احساس آرامش بیش‌تری داشته باشد. برای دریافت این داروها باید به متخصص بیماری مراجعه شود.
[▲] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[▲] پيوست‌ها
پيوست ۱: اسکیزوفرنی، بیماری روان‌گسیختگی
پيوست ۲: ...
[▲] پی‌نوشت‌ها
[۱]- اسکیزوفرنی، از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[۲]- هشتاد ژن اسکیزوفرنی شناسایی شد، وب‌سایت فارسی بی‌بی‌سی (بخش دانش و فن): سه شنبه ٢٢ ژوئيه ٢٠۱۴ - ٣۱ تیر ۱٣۹٣
[٣]- پیشین، از ویکی‌پدیا، دانشنامهی آزاد؛ فرشته مؤمنی و شهلا رقیب‌دوست در مورد تعریف اسکیزوفرنی می‌نویسند: «اصطلاح اسکیزوفرنی برگرفته از دو واژه‌ی «اسکیزو» به‌معنای «شکاف» و «فرنو» به‌معنای «ذهن، مغز و جمجمه» است که در ترکیب واژه‌ی اسکیزوفرنی از مفهوم «ذهن» آن استفاده شده و این اصطلاح معنی «روان ازهم‌گسیخته» را پیدا کرده است.» (فرشته مؤمنی و شهلا رقیب‌دوست، «رابطه‌ی زبان و تفکر در توهم شنیداری کلامی و گفتار هذیانی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی از دیدگاه فلسفه‌ی تحلیلی»، دوفصل‌نامه‌ی «زبان‌شناخت»، دوره ۴، شماره ٨، پاییز و زمستان ۱٣۹٢، ص ۱٦٦)
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]- احمدیان‌راد، طیبه، اسکیزوفرنی چیست؟
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱۲]-
[۱٣]-
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها: │ روان‌شناسی │ بیماری‌های روانی │ جنون