- واژه‌شناسی
- فلسفه و مذهب
- دانش و فناوری
- هنر و ادبیات
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[...] [...]
آفرینش یا خلقت (به انگلیسی: Creation؛ به آلمانی: Schöpfung)، واژه‌ی است که اشاره به مفاهیم مختلف دارد؛ از جمله: از لحاظ فلسفه و مذهب ممکن است اشاره‌ی باشد به اسطوره‌های آفرینش (برای داستان‌های مربوط به چگونگی آفرینش در فرهنگ‌های مختلف)، یا برای دیدگاه معتقدان آفرینش توسط نیروهای مافوق طبیعی و هوشمند و یا برای نخستین کتاب از کتاب‌های عهد قدیم (به کتاب پیدایش)؛ از نظر دانش و فناوری، احتمال زیاد دارد که اشاره‌ی باشد، برای چگونگی پیدایش حیات از مواد بی‌جان یا پیدایش خودبه‌خود (خلق‌الساعه)، یا برای چگونگی پیدایش جهان، یا برای فرضیه شناخته‌شده مهبانگ، و یا برای خلاقیت و آفرینش ذهنی به نوآوری و اختراع؛ و از منظر هنر و ادبیات، اشاره‌ی است به ایجاد آثار هنری و ادبی.
[↑] واژه‌شناسی
در لغت‌نامۀ دهخدا آمده: «آفرینش، اسم مصدر و عمل آفریدن، خلق، انشاء، ابداع، خلقت، (دهار)، اسر، فطرت، (ربنجنی)، فطر، جبلت، نشأت، بَنیه»[۱]، و به‌نقل از «کلیله و دمنه» می‌افزاید: «در کتب طب چنین یافته می‌شود که آبی که اصل آفرینش فرزند آدم است چون برحم پیوندد و آب زن بیامیزد تیره و غلیظ شود.»[٢]
[↑] فلسفه و مذهب
اسطوره یا داستان آفرینش، روایتی نمادین در یک فرهنگ و در میان مردم است که درباره آغاز جهان و چگونگی پیدایش انسان سخن می‌گوید. این اسطوره‌ها بیشتر به‌صورت دهان به دهان نقل می‌گردند[٣] و شایعترین شکل اسطوره در میان فرهنگ‌های مختلف بشری هستند. با وجود نبود پشتوانه تاریخی، چنین اسطوره‌هایی در میان اعضای یک جامعه به عنوان حقایقی والا در نظر گرفته می‌شوند.[۴] این اسطوره‌ها تقریبا در تمامی مذاهب به چشم می‌خورند. برخی ویژگی‌ها در میان اسطوره‌های آفرینش مشترکند. درهمگی این داستان‌ها یک طرح کلی و شخصیت‌های تاثیر گذار (خدا گونه، انسانی، و یا جانورانی که در بیشتر موارد توان سخن گفتن و یا تغییر شکل سریع را دارا هستند) وجود دارند و همگی در گذشته‌ای نامشخص و مبهم رخ داده‌اند.[۵] در تمامی این داستان‌ها سعی بر آن است تا به پرسش‌های عمیقی که آن جامعه با آن‌ها دست به گریبان است پاسخ داده شود. اسطوره‌های آفرینش دیدگاه و نگرش افراد آن جامعه را نسبت به پیدایش جهان و انسان نشان می‌دهند و چهار چوب هویت فرهنگی افراد جامعه را مشخص می‌کنند.[٦]
آفرینش‌گرایی یا خلقت‌گرایی از فراگیرترین ایده‌های فلسفی و مذهبی است که به‌مثابه نوعی تبیین؛ کرۀ زمین، حیات، انسان، قوانین و ساز و کارهای طبیعی و مجموعه‌ی جهان را آفریدگان موجود یا موجوداتی فراطبیعی، که اغلب با نام خدا یا خدایان نامیده می‌شود، می‌شمارد.[٧]
آفرینش هوشمند، ایده‌ای است که هواداران آن معتقدند، بهترین توضیح برای جهان و موجودات زنده با فرض وجود علتی هوشمند محقق می‌شود، و جهان آن‌چنان ساده نیست که توسط طبیعت ساخته شود.
طرفداران این مدل می‌گویند می‌بایست وجودی هوشمند بر این جهان احاطه داشته باشد. آفرینش هوشمند بیانگر آن است که جهان تنها با تکامل شکل نگرفته است.
این مدل - که قرائت جدیدی از برهان نظم است - توسط گروهی از متفکران دارای صبغهٔ دانشگاهی پیش کشیده شده است. این متفکران عقیده دارند که شواهد تجربی علم زیست‌شناسی و نیز برهان‌های ریاضی موید ادعاهای آن‌هاست. آن‌ها بر خلاف طرفداران سنتی آفرینش به وقوع تغییرات بسیار جزیی در موجودات در طول زمان‌های طولانی معتقدند و نیز به‌عمر طولانی حیات در کرهٔ زمین (و نه ۶۰۰۰ سال که در کتاب مقدس آمده) اذعان دارند.[٨]
[↑] دانش و فناوری
بر خلاف باورهای دینی، علم نظر به قانون بقای جرم و انرژی می‌گوید که ماده و انرژی نه خلق می‌شود و نه از بین می‌رود[۹]، فقط انواع مختلف آن می‌توانند به یکدیگر تبدیل شوند[۱٠]. از این قانون می‌توان نتیجه کلی‌تر گرفت که جهان نمی‌تواند از عدم آفریده شده باشد. در غیر این‌صورت، ناچار باید به لحظه‌ای معتقد بود که جهان وجود نداشته است، سپس، قبول کرد که وجود، از عدم وجود یافته و این چیزی است که علم نمی‌تواند بپدیرد.
مِهبانگ یا انفجار بزرگ (Big Bang)، یک نظریّهٔ علمی است، که بر طبق آن، حدود ۱٠ تا ٢٠ میلیارد سال پیش، جهان یک مجموعه‌ی مادی سفت، در هم فشرده و داغ بود، که اجزای تشکیل‌دهنده آن، در اثر این انفجار اولیه، شروع به‌دور شدن از یکدیگر کرده‌اند. به‌عبارت دیگر باید یک عمل خلقت عظیم، یا به‌اصطلاح یک انفجار بزرگ صورت گرفته باشد تا تمام کهکشان‌ها، ستارگان، سیارات و موجودات از گاز داغ اولیه‌ای آن ایجاد شده باشند.
[↑] هنر و ادبیات
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[٢]-
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]