افغانستان و همسایگانش
(پاکستان و افغانستان)
فهرست مندرجات
- روابط افغانستان و ایران زیر سایه آمریکا
- پاکستان و افغانستان؛ آینده نامعلوم
- نگاهی به گذشته روابط افغانستان و پاکستان
- افغانستان و ازبکستان همسایگی در سایه ترس و تردید
- افغانستان و ترکمنستان؛ همسایگی بی‌درد سر
- افغانستان و تاجیکستان؛ دو همسایه با تجارب مشابه
- يادداشت‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
[قبل] [بعد]
کابل روز پنج شنبه ۲۵ جوزا (خرداد) میزبان نشست موسوم به «کنفرانس کشورهای قلب آسیا» بود که وزرای خارجه ۱۵ کشورمنطقه در آن شرکت کردند.
جاوید لودین معاون سیاسی وزارت خارجه افغانستان می‌گوید در گذشته افغانستان موضوع کنفرانس‌های زیادی بوده است اما این‌بار افغانستان، نشست مهمی را میزبانی می‌کند. به گفته او افغانستان در پی تعریف تازه‌ای از رابطه خود با کشورهای منطقه است.
سایت فارسی بی‌بی‌سی به این بهانه روابط افغانستان و کشورهای همسایه‌اش را مرور کرده است.[۱]
[↑] پاکستان و افغانستان؛ آینده نامعلوم
سیاست پاکستان در ارتباط با افغانستان در حال دگرگونی است. بخشی از این تحول، نیاز پاکستان به این دگرگونی است.
درحالی که سیاست آمریکا در ارتباط به پاکستان در حال تغییر است و اقتصاد این کشور در بدترین حالت قرار دارد، نیاز به تغییر در سیاست پاکستان در ارتباط با افغانستان را حتی ارتش پاکستان هم حس کرده است.
به همین دلیل پاکستان درهای خود را به‌روی تجارت جدی با هند باز کرده است و همچنین، همین عامل شده که امروز پاکستان اصرار دارد که دیگر دنبال «عمق استراتیژیک» در افغانستان نیست.
ولی نگاه‌ها در داخل پاکستان همواره در حال تغییر است. پاکستانی که در دهه ۹۰ طالبان را در رسیدن به‌قدرت کمک کرد، به این باور رسیده که بازگشت طالبان به‌قدرت در کابل غیر محتمل است و هیچ کمکی هم به سیاست‌های منطقه‌ای پاکستان نخواهد کرد.
برگشت طالبان را این بار نه آمریکا می‌پذیرید، نه مردم افغانستان و نه همسایه‌های این کشور.
از یک سو غرب و به‌ویژه آمریکا شدیداً نگران وجود پناهگاه‌های امن شورشیان در پاکستان و شورشیانی هستند که با استفاده از خاک این کشور برای بی‌ثبات کردن افغانستان، علیه نیروهای غربی و افغان، دست به حملات ترویستی می‌زنند.
[↑] نگرانی‌های پاکستان
نگرانی پاکستان با نگرانی غرب کاملاً متفاوت است؛ پاکستان نگران است که هند همراه با افغانستان از شورشیان بلوچ پاکستانی که در افغانستان هستند، حمایت کند؛ پاکستان نگران است که در پسِ گشایش کنسولگری‌های هند در شهرهای هم مرز افغانستان با پاکستان، انگیزه‌های پنهانی نهفته باشد.
یک نگرانی دیگر پاکستان، نگرانی تاریخی این کشور در ارتباط با خط مرزی دیورند است؛ پاکستان از داعیه «پشتونستان» بیم دارد. در حالی‌که عمدتاً پشتون‌های پاکستان، هویت‌شان را در ایدئولوژی اسلامی نشان داده‌اند، تا پشتون بودن‌شان، ولی ایده غیر قانونی بودن خط دیورند، هنوز هم در میان مردم پشتون از نوعی تقدس برخوردار است.
شاید به‌همین دلیل بود که ماه می (مه) میلادی گزارش شد که دولت پاکستان به‌رسمیت شناختن خط دیورند از سوی دولت افغانستان را یکی از شرایط باز کردن راه تدارکاتی ناتو قرار داده است.
[↑] امیدواری‌ها
یکی از سناریوهای امیدوارکننده در روابط آینده پاکستان و افغانستان این است که پاکستان سیاست خارجی خود در ارتباط با افغانستان را، بر اساس فرصت‌های اقتصادی تنظیم کند، نه نگرانی‌های امنیتی. اگر افغانستان باثبات باشد، هر دو کشور می‌توانند از داد و ستد تجاری با هند بهره‌مند شوند.
در عین حال، هند می‌تواند مواد خام افغانستان و گاز آسیای مرکزی را از راه پاکستان و با هزینه بسیار کمتر، به‌دست آورد.
با در نظر داشت روابط حسنه‌ای که میان پاکستان و هند در حال شکل‌گیری است، این سناریو بسیار هم غیرعملی به‌نظر نمی‌رسد.
ولی یک نگاه امنیتی بر تمام اوضاع حاکم است. همانطوری که لئون پـِناتا، وزیر دفاع آمریکا گفت تحمل کشورش در ارتباط با پناهگاه‌هایی امن شورشیان افغان و آزادی شبکه حقانی در پاکستان به پایان رسیده است.
شبکه حقانی کشنده‌ترین حملات را، علیه نیروهای آمریکایی انجام داده است.
آنچه بی‌جواب مانده، رابطه ارتش پاکستان به‌ویژه رابطه سازمان اطلاعاتی این کشور با شبکه حقانی و شورشیان طالبان است.
آیا گروهی وجود دارد که مشوق بی‌ثباتی در افغانستان به‌نفع طالبان باشد و یا هم پاکستان به‌عنوان یک دولت، از اجرای قانون در نقاط مختلف کشورش ناتوان است؟
سناریو مثبتی که من ترسیم کردم، مستلزم تغییر روش پاکستان است. در حالی که نشانه‌های امیدواری وجود دارد، ولی هنوز هم باید محتاط بود.
با توجه به احساسات شدید ضد آمریکایی در پاکستان، دولت این کشور حتی اگر منافعی در مهار گروه‌های اسلام‌گرا داشته باشد، در ظاهر نمی‌تواند چنین کاری بکند.
با این حال، تمایلی برای با ثبات ساختن افغانستان در منطقه محسوس می شود. هیچ‌یک از همسایگان افغانستان، از جمله چین، متحد نزدیک پاکستان، خواهان بازگشت طالبان نیستند؛ پاکستان انگیزه‌های بهتری برای تغییر روش دارد.[٢]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- کنفرانس قلب آسیا؛ افغانستان و همسایگانش، بخش فارسی بی بی سی: پنج شنبه ۱۴ ژوئن ٢٠۱٢ - ٢۵ خرداد ۱٣۹۱
[٢]- گریت پرایس، پاکستان و افغانستان؛ آینده نامعلوم، بخش فارسی بی بی سی: پنج شنبه ۱۴ ژوئن ٢٠۱٢ - ٢۵ خرداد ۱٣۹۱
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ بخش فارسی بی بی سی