[زیست‌شناسی] [ژنتیک]
ژن (به انگلیسی: Gene؛ به آلمانی: Gen)، یک واحد مولکولی وراثت موجود زنده است[۱] و یا به‌سخن دیگر، ژن‌ها واحد وراثت هستند[٢]. آرایش ژنتیکی یک موجود زنده (ترکیب ژن‌های آن)، تعیین‌کننده مشخصات آن، مانند رنگ چشم‌های یک جانور یا بوی گل یک گیاه است. بیشتر ژن‌ها اطلاعات مربوط به ساخت پروتئین‌ها را در بر دارند و معمولاً در توالی‌های مولکول دی‌ان‌ای (DNA) ذخیره می‌شوند. ژن‌های برخی ویروس‌ها به‌صورت آران‌ای (RNA) ذخیره می‌شود. برای اینکه یک ژن بتواند اثر خود را نمایان سازد باید ابتدا به پروتئین ترجمه شود. ترجمه ژن‌ها با واسطه ماکرومولکول‌های دیگری به‌نام آران‌ای انجام می‌شود[٣].
با یک دید کلی می‌توان گفت: پس از آن‌که اسیدهای نوکلئیک به‌وجود آمدند، احتمال می‌رود که پیدایش جانداران جدید با سرعت بسیار زیادتری انجام گرفته باشد. این شتاب عظیم را ژن‌ها، که القاب کنونی اسیدهای نوکلئیک هستند، امکان‌پذیر ساخته‌اند. اکنون جانداران بر طبق دستورالعمل‌هایی که ژن‌هایشان فراهم می‌آورند، به تولید مثل می‌پردازند و به سبب اینکه نسل‌های متوالی جانداران، ژن‌ها را به ارث می‌برند. پدید آمدن یک جاندار جدید به‌صورت فرایندی کنترل شده و غیر تصادفی درآمده است. آنچه جاندار به ارث می‌برد تا حد زیادی بقای او را تعیین می‌کند، بنابراین وراثت از نظر سازگاری جانداران حائز اهمیت است.
اما چیزی که جانداران به ارث می‌برند، ماهیچه نیرومند، برگ سبز، خون قرمز یا مانند آن نیست، بلکه ژن‌ها و دیگر محتویات سلول‌های زاینده است. سپس در فردی که از این سلول‌ها ناشی می‌شود، صفات قابل رویت تحت نظارت ژن‌هایی که به ارث برده است، پدید می‌آید. محصول این‌گونه وراثت موجود زنده منحصر به فردی است که در بعضی از صفات کلی خود به والدینش شباهت دارد و در بسیاری از صفات جزئی با آن‌ها تفاوت دارد. اگر این تفاوت‌ها کشنده نباشند یا سبب عدم باروری نشوند، جاندار حاصل می‌تواند زنده بماند و ژن‌های خود را به نسل‌های بعدی انتقال دهد[۴].
[↑] واژه‌شناسی
[↑] تاریخچه
«ویلیام هاروی»، در سال ۱٦۵۱، این نظریه را بیان کرد که تمام موجودات زنده از جمله، انسان، از تخم به‌وجود آمده‌اند و فقط اسپرم در فرایند تولید مثل نقش دارد. هاروی همچنین تئوری اپی‌ژنز را ارئه داد که طبق این تئوری در مرحله رشد جنینی، ارگان‌ها و ساختمان‌های جدیدی از ماده زنده تمایز نیافته، به‌وجود می‌آید. پژوهش‌های جدید درباره وراثت به‌وسیله گرگور مندل که کشیشی اتریشی بود، در نیمه دوم قرن ۱۹ آغاز شد. وی دو قانون مهم را کشف کرد که همه پیشرفت‌های بعدی علم وراثت بر پایه آن‌ها بنا نهاده شده است.
[۵]
[٦]
[٧]
[٨]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط دکتر عبدالهادی (مهدی خراسانی) برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد به زبان انگلیسی، ژن را چنین «A gene is a molecular unit of heredity of a living organism.» نامیده است.
ژن یا ماده وراثتی (hereditary factor)، ماده پیچیده‌ای است که در هنگام تقسیم می‌تواند همانند خود را به‌وجود آورد. واحدهایی از این ماده وراثتی از پدر و مادر به فرزندان انتقال می‌یابند. این واحدها دارای ویژگی‌های بسیار پایدار بوده و به‌طور مشخص موجودی را که صاحب آن است، تحت تاثیر قرار می‌دهند. ژن‌ها بر روی کروموزوم‌ها در جایگاه‌های ویژه، مرتب شده‌اند. (رجوع شود به: ژن، دانشنامۀ رشد.)
[٢]-
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]