[مردم‌شناسی] [نسبت‌های خانوادگی]
تبارشناسی یا نسبشناسی یا نسل‌شناسی (در یونانی: γενεά λόγος؛ به انگلیسی: Genealogy؛ به آلمانی: Genealogie و در عربی «علم الأنساب» به‌معنی «دانش نسب‌ها»)، دانستن تبار اشخاص و مطالعه نسب‌نامه را گویند[۱]. تبارشناسی، در هر زمانی اهمیت بسیار داشته است زیرا روابط اجتماعی و سیاسی بر اساس خویشاوندی بوده‌است (واداشتن یهودیان به ترک اروپا = صهیونیسم، پان‌ترکیسم، پان‌عربیسم و پان‌ایرانیسم نمونه‌های بارز آن در حال حاضر است)[٢].
[↑] واژه‌شناسی
تبـارشـناسـی به‌معنـای شـناخـت اصـل، نسـب، تبـار، نـژاد، خـاندان و دودمـان اسـت[٣]. به سخن دیگر شناسایی ریشه و نژاد و خاستگاه قومی و حیات تاریخی اقوام یک منطقۀ جغرافیایی گویند[۴].
[↑] تاریخچه
در جامعه‌هایی چون یونان باستان که اشراف قدرت را در دست داشتند، اصالت خون بسیار اهمیت داشت. در روم باستان، با حفظ تبار افراد، طبقات جامعه مشخص می‌شد؛ یعنی اشراف و طبقات آریستوکراسی از طبقات پست جدا می‌شدند. افرادی، نسب‌نامه افراد را مورد بررسی قرار می‌دادند؛ چنان‌که شغل یا مقام، با تبار او مطابقت نداشت، وی را وادار می‌کردند شغل و مقام خود را تغییر دهد.
در میان عرب‌ها، شناخت نسب اهمیت داشت و در رجزخوانی مورد توجه بود. بر اساس همین تبارشناسی، اتحاد قبایل به وجود می‌آید. تبارشناسان در بین عرب، نسابه خوانده می‌شدند. بعدها، با ظهور اسلام، مقامی به نام نقیب پدید آمد که تبار خاندان‌های مهم را شناسایی می‌کرد. کتاب‌های مهمی در زمینه تبارشناسی، در جهان اسلام نوشته شدند؛ از آن‌جمله کتاب الأنساب نوشته کلبی و الفصول‌الفخریه نوشته ابن‌عنبه است.
در دنیای مدرن با دگرگونی‌هایی که در جامعه‌ها، به‌ویژه پس از انقلاب صنعتی پدید آمده است؛ بر اهمیت این دانش افزوده شده است. جابه‌جایی فراوان گروه‌های انسانی و دگرگونی در وضعیت و موقعیت زندگی خانوادگی، در اسرائیل و بالکان نمونه بارز آن است. امروزه حفظ انساب و مطالعات تبارشناسی آسان‌تر از گذشته انجام می‌پذیرد؛ مؤسسات ثبت احوال و صدور شناسنامه و نگهداری سوابق شناسنامه‌ای چون تاریخ تولد، ازدواج، طلاق و مرگ در دفاتر مخصوص این کار را آسان کرده است. امروزه نسبشناسی در مسایل حقوقی و کشف هویت اهمیت بسیار دارد. مورخان در تحقیقات تاریخی و دین‌شناسان در تحقیق علوم دینی به تبارشناسی اهمیت می‌دهند.
[۵]
[٦]
[٧]
[٨]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط … برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[٢]-
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]