- واژه‌شناسی
- تاریخچه کشف
- طبقه‌بندی علمی
- ریخت‌شناسی
- ویژگی‌های زندگی
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[...] [...]
کرومانیون یا انسان امروزین اولیه (به انگلیسی: Cro-Magnon) که «انسان هوشمند» نیز خوانده شده است، انسان‌های بودند که در عصر پارینه‌سنگی زبرین در اروپا می‌زیستند[۱]. کهن ترین بازماندۀ انسان کرومانیون براساس تاریخ‌گذاری رادیوکربن، ۴٣ هزار سال قدمت دارد[٢]. به گفتۀ هنری لوکاس، نیاکان انسان نوین از نژاد انسان کرومانیون اند[٣].
[↑] واژه‌شناسی
واژۀ «کرومانیون» برگرفته از نام یک سرپناه صخره‌ای به‌نام «کرومانیون»[۴] در محل باستانی «ایزی تایاک سیرای»[۵]، در جنوب غرب کشور فرانسه است[٦]؛ جایی که نخستین نمونه‌ای سنگواره‌ای جمجمـه‌ی انســان زیرگـونـه‌ی «هـومـو ســاپـین ساپین»[٧] پیدا شد[٨].
در فرهنگ فارسی معین آمده: کرومانیون، یکی از نژادهای باستانی انسان که افراد آن تا عصر حجر زندگی می‌کردند. آثار این نژاد در حوزۀ کرومانیون فرانسه به‌دست آمده است.
قدیمی‌ترین انسان‌های مدرن (هومو ساپین ساپین‌های) شناخته شده در اروپا، کرومانیون‌ها بودند که نقاشی‌های مشهور غار لاسکو[۹] در نزدیکی روستای مونتینیاک در شهرستان دوردون در جنوب فرانسه و فرهنگ اوریگنیشن یا اورین‌ییشن[۱٠]، بازمانده از دوره پارینه‌سنگی نوین که در فرانسه و آلمان به‌خوبی شناخته شده است، متعلق به آن‌هاست[۱۱].
[↑] تاریخچۀ کشف
نخستین سنگواره انسان کرومانیون، در سال ۱۸٦۸ میلادی، در یک پناهگاه صخره‌ای، که نزدیک روستای «له ایزیه»[۱٢] در شهرستان دوردونی فرانسه قرار دارد، کشف شد[۱٣]. در آن‌سال، کارگران راه‌آهن در حین کار در منطقه تصادفاً غار و استخوان‌های درون آن را پیدا کردند. خبر این کشف که به دولتمردان رسید، و آنان، زمین‌شناس جوانی به‌نام «لویی لارته»[۱۴] را فرستادند تا محل را بررسی کند[۱۵].
لارته در انتهای غار استخوان‌های پنج انسان را یافت؛ دو زن، یک مرد و یک نوزاد که به‌نظر می‌رسید همزمان مرده و با هم دفن شده‌اند. علاوه بر آن خرده‌های استخوان، تزئیناتی برساخته از صدف و دندان حیوانات و ابزارهای سنگی و استخوانی، پراکنده بر کف غار دیده می‌شد.[۱٦]
یکی از جمجمه‌ها به‌ویژه توجه لارته را برانگیخت؛ جمجمه‌ای تقریباً کامل از آنِ مردی میانسال که به‌خوبی ویژگی‌های کلی چهره کرومانیون‌ها را نمایان می‌کرد: پیشانی بلند و صاف، چشمخانه‌های کشیده، چانه برآمده و کاسه سر بزرگ و حجیم.[۱٧] حجم این کاسۀ سر، حدود ۱٦٠٠ سانتی‌مترمکعب بود و قدمت آن، به ٢٧٠ ± ٢٧٦٨٠ سال پیش می‌رسید.[۱٨]
وضعیت سنگواره‌های غار، از شرایط دشوار زندگی در آن دوران حکایت داشت؛ استخوان صورت مرد میانسال در اثر عفونت قارچی سوراخ شده و در مهره‌های گردنی افراد دیگر عارضه هم‌آمیختگی[۱۹] ناشی از ضربه شدید دیده می‌شد. یکی از زنان نیز دچار شکستگی سر شده و مدتی پس از آن زنده مانده است. این‌ها نشان می‌دهد که کرومانیون‌ها از افراد زخمی و آسیب‌دیده گروه خود نگهداری می‌کرده‌اند.[٢٠]
[↑] طبقه‌بندی علمی
کرومانیون (براساس رده‌بندی کارل فون لینه در سال ۱٧۵٨ میلادی)، از فرمانرو جانوران[]، شاخه‌ی طنابداران[]، رده‌ی پستانداران[]، راسته‌ی نخستی‌سانان (نخستی‌ها یا پریمات‌ها)[]، خانواده‌ی انسان‌سانان[]، سرده‌ی هومو یا انسان[]، گونه‌ی هومو ساپین (انسان هوشمند)[] و زیرگونه‌ی هومو ساپین ساپین[] است[*].
[↑] ریخت‌شناسی
انسان‌ها کرومانیون از نظر ظاهر و ریخت بسیار همانند مردم امروز بودند؛ از این‌رو، دانشمندان ترجیح می‌دهند آن‌ها را «انسان امروزین اولیه در اروپا»[European Early Modern Humans (EEMH)] بنامند.[] به گفتۀ هنری لوکاس، «بازمانده‌های استخوان‌بندی این انسان در سراسر اروپا و در جای دوردستی در خاور اروپا مانند «بوهیما»[] پیدا شده است. انسان کرومانیون، بلند قامت و خوش چهره و گنجایش مغزش اندکی بیش از گنجایش مغز انسان کنونی بود.»[]
[↑] ویژگی‌های زندگی
کرومانیون‌ها، حدود چهل هزار سال پیش - همزمان با پایان عصر یخبندان - از آفریقا به اروپا مهاجرت کردند و با آدمیان نئاندرتال زیستگاه مشترک یافتند. آن‌ها در ابزارسازی و فن شکار از هم‌قاره‌ای‌های نئاندرتال خود برتر بودند[] و مهارت‌های زبانی و فرهنگ پیشرفته‌تری داشتند. گمان می‌رود که مسبب اصلی نابودی نسل نئاندرتال‌ها هم آن‌ها بوده‌اند.[] هنری لوکاس می‌نویسد:
- بر سر انسان نئاندرتال چه آمد، ما نمی‌دانیم. معلوم نیست نسلش به انقراض رفته یا در دسته‌های دیگری که پس از او آمده‌اند، تحلیل رفته است. نخستین مرحلۀ فرهنگ واپسین پارینه سنگی، اوریگناسی[] است. بقایای این فرهنگ در فرانسه و نقطۀ دوردستی در شرق یعنی کنار دریاچۀ بایکال[] پیدا شده است. تعدادی چاقو، اشیای نوک‌تیز برای شکافتن پوست حیوانات، گزنه برای پاک کردن پوست‌ها و زوبین نوک‌تیز که همه از سنگ چخماق تراشیده شده است، به‌همراه اشیایی از استخوان که پیداست به‌عنوان ابزار به‌کار می‌رفته از ویرانۀ دود زده‌ای به‌دست آمده است. با آن‌که یخچال‌ها پس نشسته بود، اما هوا هنوز سرد بود و انسان کرومانیون ظاهراً مانند پیشینیان نئاندرتالش با پناه بردن به غارها و پوشیدن پوست حیوانات خود را حفظ می‌کرد[].
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- »Cro-Magnon«, Encyclopædia Britannica, Encyclopaedia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2010[٢]-
[٣]- لوکاس، هنری، تاریخ تمدن (از کهن‌ترین روزگار تا سدۀ ما)، ج ۱، ص ٢٦
[۴]- به فرانسوی: «Abri de Cro-Magnon»
[۵]- به فرانسوی: «Les Eyzies-de-Tayac-Sireuil»
[٦]-Cro-Magnon, From Wikipedia, the free encyclopedia.به نقل از:MODE DE VIE AU PALEOLITHIQUE SUPERIEUR, »HOMME DE CRO-MAGNON«, Prehisto-France (French)[۱٣]-
[٧]- Homo sapiens sapiens
[٨]- Cro-Magnon, From Wikipedia, the free encyclopedia.
[۹]- Lascaux cave paintings
[۱٠]- Aurignacian culture
[۱۱]- Cro-Magnon, From Wikipedia, the free encyclopedia.
[۱٢]- Les Eyzies
[۱۴]- Louis Lartet
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]- fused vertebrae
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]