 |
|
انسان ماهر
فهرست مندرجات
◉ تاریخچه‌ی کشف
◉ طبقه‌بندی علمی
◉ ریخت‌شناسی
◉ ويژگی‌های زندگی
◉ يادداشت‌ها
◉ پيوست‌ها
◉ پی‌نوشت‌ها
◉ جُستارهای وابسته
◉ سرچشمه‌ها
◉ پيوند به بيرون
فرگشت انسان انسان‌تباران
انســان مـاهـر (که در زبـان انگلیـســی: «handy-man» و در زبـان آلمانـی «geschickter Mensch» خوانده شده است)، با نام علمی «هومو هابیلیس» (Homo habilis)، یکی از گونه‌های منقرض‌شده‌ی سرده‌ی انسان است، که نزدیک به دو میلیون سال پیش در شرق آفریقا و نیز به‌روایتی بحث‌انگیزتر در جنوب آفریقا می‌زیست[۱].
| ▲ | تاریخچه‌ی کشف |
 |
«لوئیس لیکی»[٢]، دیرین‌شناس، باستان‌شناس و مردم‌شناس بریتانیایی، همراه با همسرش «ماری لیکی»[٣]، بین سال‌های ۱۹٦٢ و ۱۹٦۴ میلادی، سنگواره‌های «انسان ماهر» را در کشور تانزانیا در شرق آفریقا به‌دست آورد[۴]. «انسان ماهر» یا «هومو هابیلیس»، تا سال ٢٠١٠ میلادی، اولین گونه از سرده‌ی انسان شناخته می‌شد. اما در ماه مه همان‌سال، «انسان گاتنگی»[۵]، که بقایای آن از غار «استرکونتین»[٦] در «گاوتنگ»[٧] در شمال غرب استان ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی به‌دست آمده بود، توسط «درن کورنو»[٨]، زیست‌شناس انگلیسی، به‌عنوان قدیمی‌ترین گونه از سرده‌ی انسان معرفی شد[۹].
به‌هر حال، به گفته‌ی اولیویا ولاهوس، کشفیات لیکی تصویر انسان را به‌طور قابل ملاحظه‌ای غنا بخشید. در سطحی که اندکی پایین‌تر از لایه‌هایی است که «زینج آنتروپوس» در آن یافت شد، با قدمتی بیشتر از او، بقایای انسان‌هایی پیدا شد که بیش از هر یک از انواع استرالوپیتکوس به انسان امروز شباهت داشتند. این انسان‌ها مطمئناً ابزارساز بودند، از سنگ برای خود پناهگاه درست می‌کردند، و شاید شکارگرانی واقعی نیز بودند. دکتر لیکی این کشف را، «هومو هابیلیس» (Homo habilis) یا «انسان زیرک» نامید[۱٠].
با وجود این، یافته‌های جدید، در سال ٢٠٠٧ میلادی، نشان داد که هومو هابیلیس (انسان ماهر) و هومو ارکتوس هم‌زمان می‌زیسته‌اند. پیش از این، چنین تصور می‌شد که هومو ارکتوس از تکامل هومو هابیلیس پدید آمده است. اما هم‌زیستی این دو گونه، این احتمال را به‌میان آورد که آن‌ها به‌عنوان دو گونه‌ای جداگانه، از یک جد مشترک منشأ گرفته‌اند[۱۱].
| ▲ | طبقه‌بندی علمی |
انسان ماهر یا هومو هابیلیس (براساس رده‌بندی لوئیس لیکی در سال ۱۹٦۴ میلادی)، از فرمانرو جانوران[۱٢]، شاخه‌ی طنابداران[۱٣]، رده‌ی پستانداران[۱۴]، راسته‌ی نخستی‌سانان (نخستی‌ها یا پریمات‌ها)[۱۵]، خانواده‌ی انسان‌سانان[۱٦]، سرده‌ی هومو یا انسان[۱٧] و گونه‌ی انسان ماهر[۱٨] است[۱۹].
| ▲ | ریخت‌شناسی |
در کتاب «تاریخ دودن» (DUDEN Geschichte)، از انسان ماهر یا هومو هابیلیس با ویژگی‌های زیر یاد شده است: قد حدود ۱٦٠ سانتی‌متر؛ وزن بین ٣۵ تا ۵۵ کیلوگرم؛ بدون چانه، دارای دندان‌های کوچک؛ برجستگی ضخیم بالای کاسه‌ی چشم و حجم مغز حدود ۵٠٠ سانتی‌مترمکعب؛ که به‌صورت راست راه می‌رفت.[٢٠]
تصویر تخیلی مرد و زن انسان ماهر
| ▲ | ویژگی‌های زندگی |
انسان ماهر (هومو هابیلیس)، که حدود ۱٫۹ میلیون سال پیش از باشندگان شرق آفریقا (ظاهراً «تنگ اُلدُوای»[٢۱]، در شمال تانزانیا) بود، شاید حدود ۲٫۴ میلیون سال پیش در آن‌جا پدیدار شده باشد[٢٢]. آخرین سنگواره‌های به‌دست آمده از وی متعلق به ۱٫٦ میلیون سال پیش است[٢٣]. این گونه‌ی انسان، در نزدیکی علفزارها و جنگل‌ها می‌زیست و هم‌چنین از محل سکونت او در غارها و پناهگاه صخره‌ای نیز سخن رفته است[٢۴]. او آتش را می‌شناخت و از ابزارهای الدوایی[٢۵] و سنگ چخماق ساده استفاده می‌کرد[٢٦]. مواد غذایی او بیشتر شامل گیاهان و شکار حیوانی بود و نیز رسم آدمخواری[٢٧] میان هومو ابیلیس‌ها رواج داشت[٢٨]. هم‌چنین، در زمان آن‌ها، زبان رشد می‌یافت اما سرعت گفتار بسیار آهسته بود[٢۹].
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- انسان ماهر، از ویکی‌پدیا، دانشنامه‌ی آزاد
[٢]- Louis Leakey[۹]- همان‌جا
[٣]- Mary Leakey
[۴]- »Homo habilis«, From Wikipedia, the free encyclopedia
[۵]- Homo gautengensis
[٦]- Sterkfontein
[٧]- Gauteng
[٨]- Darren Curnoe
[۱٠]- ولاهوس، اولیویا، درآمدی بر انسان‌شناسی (تبار انسان و فرهنگ انسانی)، گردانده‌ی سعید یوسف، ص ٨٨
[۱۱]- »Homo habilis«, From Wikipedia, the free encyclopediaهم‌چنین نگاه شود به:F. Spoor, M. G. Leakey, P. N. Gathogo, F. H. Brown, S. C. Antón, I. McDougall, C. Kiarie, F. K. Manthi & L. N. Leakey (2007-08-09). »Implications of new early Homo fossils from Ileret, east of Lake Turkana, Kenya«. Nature 448 (7154): 688–691.[۱٢]- جانوران یا حیوانات (Animal)، یکی از انواع مهم جانداران هستند که از دو زیرگروه اصلی مهره‌داران و بی‌مهرگان تشکیل شده است.
[۱٣]- جانوران دو گروه هستند: طنابداران (Chordate) که مُهره‌داران (Vertebrate) یکی از بزرگ‌ترین زیرشاخه‌های این جانوران هستند و بی‌مهرگان (Invertebrate). طنابداران را مازه‌داران هم نامیده‌اند.
[۱۴]- پستانداران (Mammal)، رده‌ای از جانوران مهره‌دار هستند که غدهٔ پستانیشان، در جنس ماده، شیر برای تغذیه‌ی نوزاد تولید می‌کند.
[۱۵]- نخستی‌سانان یا نخستی‌ها (Primate)، یکی از راسته‌های زیست‌شناسی است که شامل تمامی میمون‌ها، کپی‌های و انسان می‌شود. ۳۵۰ گونه از نخستی‌ها شمارش شده‌اند.
[۱٦]- انسان‌سا یا هومینید (Hominid)، با نام علمی »Hominidae«، که هم‌چنین به‌نام کَپی‌های بزرگ (great apes) یاد شده است، یک خانواده‌ی آرایه‌شناختی است که شامل چهار سرده‌ی موجود است: انسان‌ها، شامپانزه‌ها، گوریل‌ها و اورانگوتان‌ها.
[۱٧]- سرده‌ی انسان با نام علمی »Homo« سرده‌ای از خانواده‌ی کپی‌های بزرگ است. گونهٔ انسان خردمند (که نسل ما را نیز شامل است)، یکی از گونه‌های این سرده است.
[۱٨]- انسان ماهر (Homo habilis)
[۱۹]- انسان ماهر، از ویکی‌پدیا، دانشنامه‌ی آزاد
[٢٠]- DUDEN - Geschichte, PAETEC Verlag für Bildungsmedien Berlin, 2003. ISBN 3-89818-070-0[٢۱]- «تنگ الدوای» (به انگلیسی: «Olduvai Gorge»؛ به آلمانی «Olduvai-Schlucht»)، تنگی در شمال تانزانیاست.
[٢٢]- تاریخ دودن، پیشین (به زبان آلمانی)
[٢٣]- انسان ماهر، از ویکی‌پدیا، دانشنامه‌ی آزاد
[٢۴]- تاریخ دودن، پیشین (به‌زبان آلمانی)
[٢۵]- صنعت الدوایی (Oldowan)، کهن‌ترین صنعت شناخته‌ی ساختن ابزار سنگی است. آغاز آن حدود ۲٫٦ میلیون سال پیش در شرق افریقا بود.
[٢٦]- تاریخ دودن، پیشین (به زبان آلمانی)
[٢٧]- ظاهراً در آن دوره گوشت، به شکل یک پایه جدید غذایی در خوراک انسان ماهر افزوده شده بود. آدمخواری یا کانیبالیسم (Cannibalism) عادت یا رسم خوردن گوشت انسان است به وسیله انسانی دیگر. باستان‌شناسان نشانه‌هایی از این عادت یا رسم را در بین هومو ابیلیس‌ها یافته‌اند.
[٢٨]- تاریخ دودن، پیشین (به زبان آلمانی)
[٢۹]- همان‌جا
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ DUDEN - Geschichte, PAETEC Verlag für Bildungsmedien Berlin, 2003. ISBN 3-89818-070-0□ ویکی‌پدیا، دانشنامه‌ی آزاد (به‌زبان‌های فارسی و انگلیسی)
□ ولاهوس، اولیویا، درآمدی بر انسان‌شناسی (تبار انسان و فرهنگ انسانی)، گردانده‌ی سعید یوسف.
[↑] پيوند به بیرون
□ [۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ۸ ۹ ۱۰ ۱۱ ۱۲ ۱۳ ۱۴ ۱۵ ۱۶ ۱۷ ۱۸ ۱۹ ۲۰]
رده‌ها │ انسان‌شناسی │ انسان‌تباران │ فرگشت انسان