[کابل] [رودخانۀ کابل]
پُل هارتن که به‌غلط میان مردم به‌نام «پُل هارتل یا پُل آرتل» مشهور است، از جمله پُل‌های معروف شهر کابل است[۱] که بر روی رودخانۀ کابل (دریای کابل)، در عصر پادشاهی شاه امان‌الله ساخته شد[٢].
[↑] موقعیت
پُل سنگی موسوم به پُل هارتن، در انتهای شهر قدیم کابل به‌سوی غرب آن شهر، بر روی رودخانۀ کابل (دریای چمچمه‌مست کابل) واقع شده است که یکی از مهم‌ترین پل‌های سواره‌رو است. این پُل، از خیابان سمت ماشین‌خانه و دهمزنگ به‌طرف گذرگاه و باغ معروف بابر عبور می‌کند. در اطراف این پُل، در دو سوی دریای کابل، «شفاخانۀ گندنا» (که اکنون «بیمارستان ابن‌سینا» نامیده می‌شود)، ماشین‌خانه و کتابخانۀ مطبوعات قرار دارد[٣].
[↑] تاریخچه
نخستین‌بار، در سال ۱۱٦۰ هـ.ق (۱٦۵۰ میلادی)، در هنگام حکمروایی شهاب‌الدین محمد شاه‌جهان، پنجمین امپراتور سلسله گورکانیان هند، بین دو کوه آسمایی و شیردروازه، پُل چوبی بر روی دریای چمچمه‌مست کابل احداث شد[۴]. این پُل در زمان امارت امیر عبدالرحمان خان، با پایه‌های آهنی بازسازی و مقاوم‌سازی گردید[۵].
بعدها، زمانی که مقرر شد، بین سال‌های ۱۳۰۴-۱۳۰۶ خورشیدی، قصر دارالامان زیر نظر مهندسان آلمانی ساخته شود[٦]، ابتدا در سال ۱۳۰۲ خورشیدی، به‌دستور شاه امان‌الله، پُلی از بلوک‌های سنگی، به‌جای پل آهنی قدیمی، توسط مهندس والتر هارتن آلمانی ساخته شد[٧].
این پُل، به‌فرمان شاه امان‌الله، به‌نام سرمهندس قصر دارالامان نام‌گذاری شده[٨] و در لوحۀ سنگی که در کنار دیوار پُل نصب شده، نام مهندس هارتن آمده است:
- «به‌یادگار حسن خدمت که عزتمند دیپلوم انجینیر والتر هارتن آلمانی سرمهندس دارالامان حین ماموریت خود در مهندسی ابنیۀ شهر دارالامان ابراز نموده، نام این پل، «پل هارتن» نهاده شد.»[۹]
به‌نوشتۀ عزیزالدین پوپلزایی، بلوک‌های سنگی پُل «از کوه هندکی چهلستون سمت جنوب شهر کابل، از همان معدنی که سنگ آسیاب ساخته می‌شد، به نیروی حجاران کابل با مهارت و سرعت استخراج»[۱٠] و تراشیده شدند. در دو سوی این پُل، چهار منار احداث و به روی آنان چهار چراغ نصب شد و کلاه شاه امان‌الله که دارای تاجی از خوشه گندم بود، به‌روی هر یک از منارها توسط حجاران ماهر افغانی نقش گردیده است[۱۱].
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی و با همکاری شاه‌محمود محمود برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[٢]-
[٣]- جادۀ میوند، از چمن حضوری آغاز شده و تا سینمای پامیر امتداد یافته و به ادامه آن، یک خیابان از آنجا تا قصر دارالامان کشیده شده است. به موازات آن، خیابان دیگری از پارک زرنگار از طریق دهمزنگ تا کوتۀ سنگی (میرویس میدان) ادامه می‌یابد. در قسمت ماشین‌خانه، درست در مقابل کوتی لندن که امروزه از این ساختمان اثری نیست، پل هارتن در تقاطع این دو مسیر، در جهت شمالی - جنوبی قرار دارد و آن‌ها را به‌هم وصل می‌کند. بنابراین، دسترسی به نقاط مختلف کابل را امکان‌پذیر می‌سازد. (مهدیزاده کابلی)
[۴]-
[۵]- فوفلزایی، عزیزالدین ، فرهنگ باستان کابل، ص ۹۳۳
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]- فوفلزایی، عزیزالدین ، فرهنگ باستان کابل، صص ۹۳۳-۹۳۴
[۱۱]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]