- تعریف
- ادیان بر اساس شمار پیروان
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[دین] [جمعیت‌شناسی]
جمعیت‌شناسی ادیان (به انگلیسی: Religious demographics)، به آمارگیری جمعیت (نفوس) - به‌طور اعم در کل جهان، یا به‌طور اخص در یک کشور خاص - براساس شمار پیروان گروه‌های دینی و مذهبی اطلاق می‌شود[۱]. براساس، آمارگیری در سال ۲۰۰۵ میلادی، جمعیت کل مسیحیان ٣٣ درصد و مسلمانان ٢۱ درصد و پیروان آیین هندو ۱۴ درصد و بی‌دینان ۱٦ درصد جمعیت جهان است[٢].
[↑] تعریف
جمعیت‌شناسی ادیان، یک روش معرفی ادیان، با استفاده از شمار پیروان فعلی آن‌ها است. ارقام جمعیت‌ها با ترکیب گزارش‌های سرشماری و بررسی‌های جمعیتی (در کشورهایی که داده‌های دینی جمع آوری نمی‌شود، مثل ایالات متحده آمریکا و فرانسه) محاسبه می‌شود، اما نتایج آن می‌تواند بسته به نحوه مطرح کردن پرسش‌ها، تعاریف مورد استفاده برای ادیان و عقاید سازمان‌ها یا آژانس‌هایی که بررسی را انجام می‌دهند، متفاوت باشد[٣].
[↑] ادیان بر اساس شمار پیروان
جمعیت جهان بر اساس برآورد اداره آمار آمریکا در اکتبر ۲۰۱۲ بیش از ۷ میلیارد و ۴۶ میلیون نفر برآورد می‌شود[۴]. هرچند منابع مختلف آمارهای متفاوتی ارائه می‌دهند. اما فاکت‌بوک جهانی سی‌آی‌ای، جمعیت جهان را ۷᾽۰۲۱᾽۸۳۶᾽۰۲۹ (تا ژوئیه ۲۰۱۲) برآورد کرده است[۵]. طبق این آمار، مسیحیان ۳۳.۳۹٪ جمعیت دنیا را تشکیل می‌دهند، که خود به کاتولیک رومی ۱۸.۸۵٪، پروتستان ۸.۱۵٪، ارتدکس ۴،۹٪ و انگلیکان ۱٪ تقسیم می‌شود. مسلمانان ۲۲.۷۴٪، هندوئیست ۱۳٪، بودیست ۶.۷۷٪، سیک ۰،۳۵٪، یهودی ۰.۲۲٪، بهایی ۰.۱۱٪ و ادیان دیگر ۱۰.۹۵٪ را تشکیل می‌دهند. ۹.۶۶٪ جمعیت جهان بی‌دین، و ۲.۰۱٪ بی‌خدا برآورد شده است[٦].
کریستین ساینس مانبتور از یک استاندارد جداگانه استفاده کرده و فقط به ادیان سازمان‌یافته پرداخته است. این روزنامه در سال ۱۹۹۸، ۱۰ دین زیر را به‌عنوان اولین ادیان سازمان‌یافته، بر اساس تعداد پیروان به ترتیب نزولی معرفی کرد:
| دین | شمار پیروان[٧] | تاریخ ظهور[٨] | ملاحظات[٨][۹] |
|---|---|---|---|
| مسیحیت | ٢.۱ میلیارد | ۲۷ پس از میلاد | بزرگ‌ترین دین جهان در حال حاضر است که پیرو عیسی می‌باشد. |
| اسلام | ۱.٢ میلیارد | ٦۲۲ میلادی | دینی که پیرو محمد است. |
| هندوگرایی | ۹۰۰ میلیون | ۱۵۰۰ پیش از میلاد و برخی از جنبه‌های آن در ۲٦۰۰ پیش از میلاد | کهن‌ترین دین در میان همه ادیان مشهور که در هند، پیروانش در اکثریت است. |
| بوداگرایی | ۳۷٦ میلیون | قرن ۶ قبل از میلاد | بیشتر در جنوب شرقی آسیا پیرو دارد. |
| سیک‌گرایی | ۲۳ میلیون | ۱۴٦۹-۱۷۰۸ میلادی | جوان‌ترین دین از میان ۵ دین اول که بیشتر در منطقه پنجاب، بخش‌هایی از هند، پاکستان و افغانستان رایج است. |
| یهودیت | ۱۴ میلیون | قرن ۱۳ پیش از میلاد | یک مذهب گسترده که در اسرائیل اکثریت است. |
| دین بهائی | ۷ میلیون | قرن ۱۹ میلادی | جوان‌ترین دین از میان این ده دین و دومین دین گسترده پس از مسیحیت است. |
| دین کنفوسیوس[۱٠] | تخمین‌زده نشده‌است | ۵۵۰-۴۷۹ قبل از میلاد | پیروانش بیشتر در چین است. |
| جین | ۴.٢ میلیون | قرن ٦ قبل از میلاد | پیروانش بیشتر در هند است. |
| شینتو | ۴ میلیون | ۳۰۰ قبل از میلاد | بیشتر در ژاپن رایج است و قبلاً دین رسمی این کشور بوده است. |
فهرست زیر، هم شامل ادیان سازمان‌یافته - که کدهای اعتقادی چندبخشی و سلسله مراتب دینی دارند - و هم شامل ادیان غیررسمی - مانند ادیان محلی چین - است و هم یک رسته به غیرمذهبی‌ها اختصاص یافته است، هر چند که عقاید آن‌ها معمولاً به‌عنوان دین در نظر گرفته نمی‌شود.
۱- مسیحیت: ۲.۱ میلیارد (آغاز: حدود ۲۷ بعد از میلاد):
- کاتولیک رم: ۱.۰۵ میلیارد نفر
- ارتدکس (مسیحی شرقی): ۲۴۰ میلیون نفر
- فرقه‌های بومی آفریقایی: ۲۴۰ میلیون نفر
- پیراسته (پرسبیتریان یا همایشی)
- متحد: ۷۵ میلیون نفر
- آنگلکان (اسقفی): ۷۳ میلیون نفر
- ببتیست: ۷۰ میلیون نفر
- متدیست: ۷۰ میلیون نفر
- لوتری: ٦۴ میلیون نفر
- مقدس‌های روز آخر: ۱۲.۵ میلیون نفر
- ادونتیست‌ها: ۱۲ میلیون نفر
- کلیسای پاپ (حواریونی یا حواریونی جدید): ۱۰ میلیون نفر
- شاهدان یهوه: ٦.٦ میلیون نفر
- جنبش بازگردانی استون-کمپبل: ۵.۴ میلیون نفر
- تفکر جدید (وحدانیت، علم مسیحی و غیره): ۱.۵ میلیون نفر
- برترن (شامل پلیمث): ۱.۵ میلیون نفر
- منونایت: ۱.۲۵ میلیون نفر
- دوستان (کوئکرها): ۳۰۰᾽۰۰۰ نفر[۱۱]
۲- اسلام: ۱.۳ میلیارد نفر (آغاز: حدود ۶۲۲ میلادی):
- سنی: ۹۴۰ میلیون نفر
- شیعه: ۱۲۰ میلیون نفر
- احمدیه: ۱۰ میلیون نفر
- دروز: ۴۵۰᾽۰۰۰ نفر
۳- سکولار (غیر مذهبی، بی‌خدا یا ضد مذهب): ۱.۱ میلیارد نفر:
- این رسته طیف گسترده‌ای از عقاید را در بر می‌گیرد و به یک دین خاص مربوط نیست. این رسته همچنین شامل اومانیسم دئیسم، پنتئیسم، تفکر آزاد و جوخ (Juche) می‌باشد.[۱٢]
۴- هندوئیسم: ۹۰۰ میلیون نفر (آغاز: تقریباً ۱۵۰۰ پیش از میلاد تا قرن ۱۵ قبل از میلاد؛ اما برخی از جنبه‌های آن به ۲٦۰۰ قبل از میلاد یا قرن ۲٦ قبل از میلاد بر می‌گردد):
- وایشناویسم (ویشنو): ۵۸۰ میلیون نفر
- شایویسم (شیوا): ۲۲۰ میلیون نفر
- نئوهندوها و هندوهای اصلاحگرا: ۲۲ میلیون نفر
- ویراشایواها (لینگاوات‌ها): ۱۰ میلیون نفر
۵- دین عامه چین: ۳۹۴ میلیون نفر
- این دین یک دین سازمان‌یافته واحد نیست و عناصری از دین تائو، کنفوسیوس، بودایی گرایی و آیین‌های مذهبی که در کتاب‌های مقدس نیامده‌اند را در خود دارد. (به آن «دین سنتی چین» نیز می‌گویند).
٦- بودایی‌گرایی: ۳۷۶ میلیون نفر (آغاز: قرن ۶ قبل از میلاد)
- ماهایانا: ۱۸۵ میلیون نفر
- تراوادا: ۱۲۴ میلیون نفر
- واجریانا (تبت): ۲۰ میلیون نفر
٧- بومی‌های باستانی: ۳۰۰ میلیون نفر
- این دین سازمان یافته و واحد نیست و شامل طیف گسترده‌ای از ادیان قبیله‌ای سنتی آسیا مانند شمنیسم و الحادی است.
۸- آفریقایی سنتی و دیاسپوریک: ۱۰۰ میلیون نفر
- این دین سازمان یافته و واحد نیست و شامل چندین عقیده سنتی آفریقایی مانند یوروبا، او (وودون) و باکونگو است. این سه سنت مذهبی (به ویژه یوروبا) بر روی عقاید دیاسپوریک آمریکا مانند کاندومبل، سنتریا و وودو تأثیرگذار بوده‌اند. پایتخت مذهبی دین یوروبا در ایل ایف قرار دارد.
۹- سیک‌گرایی: ۲۳ میلیون نفر (آغاز: قرن ۱۵ میلادی)
۱۰- اسپریتیسم (روح‌گرایی): ۱۵ میلیون نفر (آغاز: اواسط قرن ۱۹ میلادی)
- این دین سازمان یافته و واحد نیست و شامل عقاید مختلفی مانند گونه‌هایی از امباندا می‌باشد.
۱۱- یهودیت: ۱۴ میلیون نفر (آغاز: قرن ۱۳ قبل از میلاد)
- محافظه‌کار: ۴.۵ میلیون نفر
- غیر وابسته و سکولار: ۵.۴ میلیون نفر
- اصلاحگرا: ۳.٧۵ میلیون نفر
- ارتدکس: ۲ میلیون نفر
- بازسازی‌گرا: ۱۵۰᾽۰۰۰ نفر
۱۲- دین بهایی: ۷ میلیون نفر (آغاز: قرن ۱۹ میلادی)
۱۳- جین‌گرایی: ۴.۲ میلیون نفر (آغاز: قرن ٦ قبل از میلاد)
- اسوتامبارا: ۴ میلیون نفر
- استاناکواسی: ۷۵۰᾽۰۰۰ نفر
- دیگامبارا: ۱۵۵᾽۰۰۰ نفر
۱۴- شینتو: ۴ میلیون نفر (آغاز: ۳۰۰ قبل از میلاد)
- این عدد نشان‌دهنده پیروان عملی آیین شینتو است؛ اگر فردی را که به‌دلیل طبقه‌بندی نژادی یا تاریخی شینتو محسوب می‌شوند در نظر بگیریم، این عدد به حدود ۱۰۰ میلیون می‌رسد.
۱۵- کائودای: ۴ میلیون نفر (آغاز: ۱۹۲۶ میلادی)
۱٦- دین زرتشت: ۲٫٦ میلیون نفر (آغاز: حدود قرن ٦ قبل از میلاد)
- پارسی‌ها: ۱۱۰᾽۰۰۰ نفر
- گبرها: ۲۰᾽۰۰۰ نفر
۱٧- فالون گنگ: ۲.۱ میلیون نفر[۱٣] (آغاز: ۱۹۹۲ میلادی)
- ناظران خارجی لزوماً آن را یک دین نمی‌دانند. هیچ عضویت یا فهرستی وجود ندارد، بنابراین تأیید شمار واقعی پیروان آن غیر ممکن است.
۱۸- تنریکیو: ۲ میلیون نفر (آغاز: ۱۸۳۸ میلادی)
۱۹- نوالحادی: ۱ میلیون نفر (آغاز: قرن بیستم میلادی)
- اصطلاح کلی برای ویکا، آساترو، نئو - درویدیسم و بسیاری از ادیان بازسازی‌گرا.
۲۰- جهانی‌گرایی وحدت گرا: ۸۰۰᾽۰۰۰ نفر (آغاز: ۱۹٦۱ میلادی)
۲۱- راستافاری: ٦۰۰᾽۰۰۰ نفر (آغاز: اوایل دهه ۱۹۳۰)
۲۲- دانش‌‌گرا: ۵۰۰᾽۰۰۰ نفر (آغاز: ۱۹۵۲ میلادی)
با این حال، ادیان اصلی دنیا را می‌توان در گروه‌بندی منطقی مورد توجه قرار داد که در مقالات مختلف به آن اشاره می‌شود. ادیان ابراهیمی بزرگ‌ترین گروه هستند و شامل یهودیت، مسیحیت، اسلام و آیین بهایی می‌باشند. همه ادیان این گروه از نظر عقاید به ابراهیم مرتبط هستند و به یگانگی خدا اعتقاد راسخ دارند. امروز در حدود ٣.۴ میلیارد نفر پیرو ادیان ابراهیمی هستند و به جز در خاورمیانه جنوب شرقی و چین در سراسر دنیا گسترده شده‌اند. ادیان دارمایی خانواده‌ای از ادیان هستند که فلسفه و خداشناسی آن حول مفهوم دارما متمرکز است. ریشه همه ادیان دارمایی به هند بر می‌گردد و در شبه قاره هند، شرق آسیا و جنوب شرقی آسیا بیشترین نفوذ را دارند. ادیان دارمایی اصلی هندوگرایی، بوداگرایی جین‌گرایی و سیک‌گرایی هستند و رابطه نزدیکی بین آن‌ها وجود دارد[۱۴].
ادیان اصلی بر اساس اهمیت تاریخی و زمانی نیز شناسایی شده‌اند. این تقسیم‌بندی عموماً توسط متفکرین مسیحی غربی انجام شده و در نتیجه گرایش‌های دینی آن‌ها در فهرست به‌چشم می‌خورد. متفکرین مسیحی اولیه - که نخستین کسانی هستند که ادیان اصلی را طبقه‌بندی کرده‌اند - فقط سه دین را به رسمیت می‌شناختند: مسیحیت، یهودیت و الحادی (و آن‌ها را در برگیرنده همه ادیان دیگر می‌دانستند). در دوره‌ی روشنفکری این دیدگاه‌ها تکامل یافتند و در قرن نوزدهم متفکرین غربی پنج دین اصلی را یهودیت، مسیحیت، اسلام، هندوگرایی و بوداگرایی می‌دانستند. با افزایش ارتباط غربی‌ها با ادیان دیگر، شش دین دیگر به این پنج دین اضافه شد: دین کنفوسیوس، دین تائو، جین‌گرایی، شینتو، سیک‌گرایی و دین زرتشت. بعداً دین بهایی به این لیست اضافه شد و فهرست ۱۲ دین اصلی ایجاد گردید[۱۵].
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[٢]-
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]- شمار پیروان از سایت Adherents.com گرفته شده است.
[٨]- تنها دو ستون سمت چپ جدول فوق از مقاله Adherents.com گرفته شده‌اند. بقیه ستون‌ها به‌عنوان اطلاعات تکمیلی اضافه شده‌اند.
[۹]- هر چند Adherents.com تعداد پیروان دین کنفوسیوس را تخمین نزده‌است، این دین زیرمجموعه‌ای از مجموعه ادیان عامه چینی است که پیروان آن ۳۹۴ میلیون نفر تخمین زده شده‌اند.
[۱٠]-اطلاعات جغرافیایی از یک جدول در دائرةالمعارف بریتانیکا استخراج شده است.
[۱۱]- همچنین برای آمار فوق، به فهرست فرقه‌های مسیحی بر اساس تعداد اعضا و فهرست فرقه‌های مسیحی و صفحه منبع مسیحیت branches.html مراجعه کنید
[۱٢]- برخلاف سایت Adherents.com، این لیست دین جوخ (Juche) را در رسته سکولار (غیرمذهبی) قرار می‌دهد، چرا که این تفکر با اغلب تعاریف دین مطابقت ندارد و پیروانش آن را سکولار می‌دانند.
[۱٣]- تخمین آمار فالون گنگ بر اساس آمار جمهوری خلق چین در سال ۱۹۹۹؛ رهبری فالون گنگ در سال ۲۰۰۴ این آمار را ۱۰۰ میلیون نفر اعلام کرده است.
[۱۴]-
[۱۵]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]