تاریخ ادبیات فارسی دری

از: دانشنامه‌ی آریانا

تاریخ ادبیات فارسی دری

فهرست مندرجات

• تاریخ ادبیات فارسی دری
  
• يادداشت‌ها
  
• پی‌نوشت‌ها
  
• جُستارهای وابسته
  
• سرچشمه‌ها
  
  

[قبل]

[بعد]

تاریخ ادبیات فارسی دری، به بررسی تاریخی و جریان‌شناسی ادبیات این زبان می‌پردازد. ادبیات دری پس از اسلام، تاریخی هزار و صد ساله دارد. شعر و نثر دری دو گونه اصلی در ادب فارسی دری هستند. برخی کتاب‌های قدیمی در موضوع‌های غیرادبی مانند تاریخ، مناجات و علوم گوناگون نیز دارای ارزش ادبی هستند و با گذشت زمان در زمره آثار کلاسیک ادبیات فارسی دری جای گرفته‌اند.

برخی از شاعران و نویسندگان زبان دری فارسی در مرزهای یک کشور خاص نمی‌گنجند و آوازه‌ی آنان، حتا فراتر از گستره‌ی فرهنگی سرزمین‌های آریایی (افغانستان، ایران و تاجیکستان) نیز رفته‌ است. چنان‌که شاعران و نویسندگانی همچون فردوسی، سعدی، حافظ شیرازی، مولوی بلخی، خیام و نظامی شهرتی جهانی دارند.


[↑] تاریخ ادبیات فارسی دری

قرن	شاعر یا نویسنده	اثر یا آثار
اول	دارای‌دخت (قرن اول) - شاعر تخارستان	فقط یک شعر از او در دست است.
دوم	ابوالعباس مروزی (قرن دوم) - شاعر مرو	۴ بیت از قصیدهٔ او در مدح مأمون عباسی ثبت شده‌ است که در انتساب آن به وی تردید است.
اواخر قرن ٢ و اوایل قرن ٣	حنظله بادغیسی (زادۀ نیمۀ دوم قرن دوم - وفات در سال ۲۱۹ هجری قمری) - شاعر	از اشعار وی تنها پنج بیت شامل یک قطعه دو بیتی و یک مفرد به‌دست آمده‌ است.
سوم	بسام کورد (شاعر قرن سوم) - شاعر	فقط یک شعر از او در دست است.
اواخر قرن ٣ و اوایل قرن ۴	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
چهارم	رودکی (٣٢۹ - اواسط قرن سوم) - شاعر، نویسنده	کلیه و دمنه منظوم (ابیات پراکنده‌ای از آن در دست است)، مجموعه‌ای از اشعار
	رابعه دختر کعب بلخی (معاصر رودکی) - شاعر	تعدادی شعر
	ابوشکور بلخی (اواخر عهد رودکی و اوایل عهد فردوسی) - شاعر	تعداد شعر و مثنوی آفرین‌نامه
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
اواخر قرن ۴ و اوایل قرن ۵	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
پنجم	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
اواخر قرن ۵ و اوایل قرن ٦	خیام (ف ۵٠۹ یا ۵۱٧) - شاعر و نویسنده	آثار منظوم: رباعیات آثار منثور: نوروزنامه، رسالۀ جبر و مقابله در علم ریاضی و ...
	مسعود سعد (۴۴٠-۵۱۵)	دیوان
	سنایی (۴٦٧-۵٢۹) - شاعر و نویسنده	مثنوی حدیقةالحقیقه (الهی‌نامه)، کارنامۀ بلخ، سیرالعباد الی المعاد، عقل‌نامه، عشق‌نامه، طریق‌التحقیق
ششم	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
اواخر قرن ٦ و اوایل قرن ٧	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
هفتم	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
اواخر قرن ٧ و اوایل قرن ٨	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
هشتم	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
اواخر قرن ٨ و اوایل قرن ۹	شاه نعمت‌الله ولی (٧٣٠-٨٣۴) - شاعر	دیوان
نهم	...	...
دهم	...	...
	...	...
	...	...
اواخر قرن ۱٠ و اوایل قرن ۱۱	...	...
یازدهم	...	...
	...	...
	...	...
دوازدهم	...	...
	...	...
	...	...
سیزدهم	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
اواخر قرن ۱٣ و اوایل قرن ۱۴	...	...
	...	...
چهاردهم	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...
	...	...

[↑] يادداشت‌ها

يادداشت ۱: اين مقاله برای دانش‌نامه‌ی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.

[↑] پيوست‌ها

پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:

[↑] پی‌نوشت‌ها

[۱]-
[٢]-
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-

[↑] جُستارهای وابسته

□
□
□

[↑] سرچشمه‌ها

□
□
□
□

[↑] پيوند به بیرون

□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]