 |
|
پیوند سر
پزشکی جراحی
پیوند سر (به انگلیسی: )، یک عمل جراحی است که در آن سر یک اندامگان به بدن اندامگانی دیگر پیوند زده می‌شود. این نوع پیوند را نباید با پیوند مغز اشتباه گرفت. در این نوع جراحی، سر بیمار باید بریده شود. این نوع عمل که درگذشته با موفقیت بر روی سگ‌ها، میمون‌ها و موش‌ها انجام گرفته است، اخیراً بر روی انسان نیز انجام شد.
| ▲ | پیشینه‌ی تاریخی |
نخستین عمل پیوند سر یک سگ به گردن سگ دیگر، در ۲۱ مه ۱۹٠٨ میلادی، توسط دکتر چارلز گاتری کلود (Charles Claude Guthrie)، فیزیولوژیست آمریکایی، صورت گرفت. به این ترتیب، او موفق شد، سگ دو سر را به‌وجود آورد.[*]
در سال ۱۹۵۴، «ولادیمیر دمیخوف»، جراح روسی، دومین نفری بود كه در یك عمل جراحی موفقیت‌آمیز، سر یك سگ زنده را به گردن سگ دیگری پیوند زد. او پیش از این جراحی، پیوند موفقیت‌آمیز ریه و جراحی كنارگذر شریان كرنری - نوعی درمان خون‌رسانی سرخرگ‌های قلب - را انجام داده بود، این دو عمل موفقیت‌آمیز باعث شد تا دمیخوف به فكر پیوند آزمایشی سر بیفتد.
سیزدهم ژانویه ۱۹۵۹، این جراح روسی، سر یك توله سگ را به گردن یك سگ بالغ پیوند زد، به طوری‌كه سر توله سگ روی گردن سگ بالغ قرار گرفت و برعكس، دو سگی كه عمل پیوند روی آن‌ها انجام گرفته بود، ٣٨ روز زنده ماندند و پس از مرگ، بدن آن‌ها را خشك كردند و سال ۱۹٨٨ به موزه پزشكی «مریگا» اهدا كردند. پس از پیوند موفقیت‌آمیز سر دو سگ، این سئوال مطرح شد كه آیا در این پیوند، وقتی سر از بدن جدا می‌شود، مغز جاندار كاملاً سالم می‌ماند و صدمه‌ای به آن وارد نمی‌شود؟
از طرفی، وقتی ولادیمیر دمیخوف از سگ‌های دو سر خود پرده‌برداری كرد گویی كه مسابقه‌ای بین اتحاد جماهیر شوروی سابق و آمریكا آغاز شد. آمریكا كه تلاش می‌كرد ثابت كند جراحان ماهرتری دارد، پروژه «رابرت وایت»، عصب‌شناس آمریكایی، را پشتیبانی كرد. آن‌ها دكتر وایت را در یك سری از آزمایشات پزشكی حمایت مالی كردند تا او بتواند در مركز تحقیقاتی كلیولند اوهایو، اولین پیوند موفقیت‌آمیز سر میمون را انجام دهد.[*]
بنابراین، سومین عمل پیوند سر، در چهاردهم مارس سال ۱۹۷۰ در کلیولند آمریکا انجام شد که در آن سر یک میمون به سر میمون دیگر پیوند زده شد. ساعت‌ها طول كشید تا وایت و تیم پزشكی‌اش، این جراحی بی‌سابقه را به پایان برسانند، آن‌ها در ابتدا سر یك میمون را از بدنش جدا كردند.
رگ‌های خونی جدا شده از بدن كه به مغز متصل بود، پس از قطع شدن فوراً به دستگاه مكانیكی گردش خون متصل شدند، به‌طرز حیرت‌آوری مغز میمون هم‌چنان در حال فعالیت بود و علائم حیاتی كاملاً طبیعی داشت، سپس سر را به بدن یك میمون دیگر پیوند زدند. پس از پایان جراحی، مرحله اول با موفقیت به پایان رسید. اما سرانجام، سیستم دفاعی بدن میمون سر میمون بیگانه را تحمل نکرد و میمون ۹ روز بعد درگذشت.
در تابستان ۲۰۱۵ برای نخستین‌بار دکتر سرجیو کاناورو جراح ایتالیایی، در آکادمی جراحان اعصاب و ارتوپد آمریکا پروژه پیوند سر را آغاز کرد، وی اعلام کرد این کار تا دو سال دیگر امکان‌پذیر خواهد شد. او گفت این کار را با تیغ‌های بسیار پیشرفته‌تر و برنده‌تر جراحی کنونی انجام خواهد داد و خواهد توانست بین سی تا شصت درصد فیبرها را که برای کشش لازم است احیا کند. با وجود این، بدگمانی در این زمینه وجود داشت؛ چنان که به نوشته ویکی پدیا، دانشنامه آزاد: «از آنجایی که تکنولوژی مورد نیاز برای بازمتصل کردن یک طناب نخاعی قطع شده هنوز توسعه داده نشده، شخصی که این عمل روی آن انجام می‌شود دچار فلچ چهاراندام می‌شود، مگر اینکه معالجه مناسب آن توسعه یابد. این تکنیک برای افرادی پیشهاد شده است که از قبل دچار فلج چهاراندام هستند و هم‌چنین مبتلا به نقصان اندامی گسترده هستند که خود این نقص‌ها هم نیاز به جراحی‌های مجزا و سخت دارد.» بی‌بی‌سی نیز در این مورد گزارش مفصل با عنوان «پیوند سر تا دو سال دیگر انجام‌پذیر است» را منتشر کرد.
| ▲ | پیوند سر تا دو سال دیگر انجام‌پذیر است |
دکتر سرجو کاناورو، جراح ایتالیایی و مدیر «گروه مدولاسیون عصبی پیشرفته» در تورین ایتالیا می‌گوید پیشرفت‌های پزشکی امکان جراحی پیوند سر (یا به تعبیری پیوند بدن) را فراهم کرده و این جراحی هفت و نیم میلیون دلاری را می‌توان تا دو سال دیگر انجام داد.
جراحی پیوند سر را به جراحی‌های شخصیت خیالی دکتر فرانکشتین تشبیه کرده‌اند
به نوشته نشریه نیوساینتیست، دکتر سرجو کاناورو قرار است تابستان ۲۰۱۵ در کنفرانسی خبری در آکادمی جراحان اعصاب و ارتوپد آمریکا شروع این پروژه را اعلام کند.
در این جراحی سر فردی که دچار مرگ مغزی شده اما بدنش سالم است با سر فردی دیگر که دچار ضایعه نخاعی یا بیماری‌های تخریب‌کننده عضلات و اعصاب است جابه‌جا می‌شود. به گفته دکتر کاناورو «اکنون در مرحله‌ای هستیم که تمام جنبه‌های فنی این عمل امکان‌پذیر است.» او هم‌چنین می‌گوید لیستی طولانی از بیمارانی دارد که می‌توانند کاندیدای بالقوه چنین عملی باشند، عملی که دکتر کاناورو قصد دارد در سال ۲۰۱۷ انجام دهد.
دکتر کاناورو درباره تکینک عمل این جراحی اخیراً مقاله‌ای در نشریه بین‌المللی جراحی اعصاب منتشر کرده است.
برای این جراحی بدن فرد دهنده و گیرنده سر در ابتدای جراحی سرد می‌شود تا مدت زمانی که سلول‌ها می‌توانند کمبود اکسیژن را تحمل کنند افزایش یابد. سپس بافت‌های گردن جدا می‌شوند و رگ‌های بزرگ با لوله‌هایی ظریف به‌هم متصل می‌شوند. بعد نخاع فرد دهنده پیوند را قطع کرده و سر او را روی بدن فرد گیرنده قرار می‌دهند، سپس نخاع با ماده‌ای به‌نام پلی اتیلن گلایکول که مثل چسب عمل می‌کند به نخاع بدن جدید متصل می‌شود.
سپس فرد حدود چهار هفته در اغمای مصنوعی فرو خواهد رفت تا در مدتی که بافت‌ها ترمیم می‌شوند تکان نخورد. در این مدت اعصاب و نخاع با شوک‌های الکتریکی خفیف تحریک می‌شوند تا پیوندها و ارتباطات آن‌ها بین سر و بدن جدید محکم شود. اما برای اینکه بدن، سر پیوند شده را پس نزند باید فرد تحت درمان با داروهای قوی سرکوب‌کننده سیستم ایمنی قرار داشته باشد.
دکتر کاناورو معتقد است فرد بعد از به هوش آمدن قادر است سر خود را تکان دهد و صورتش را حس کند، با صدای قبلی صحبت کند و در عرض یک سال قادر به راه رفتن خواهد بود.
دکتر سرجو کاناورو
دکتر کاناورو نخستین‌بار در سال ۲۰۱۳ این ایده را مطرح کرد اما خود او می‌داند که بسیاری از متخصصان چنین عملی را متعلق به آینده می‌دانند. او می‌گوید:
«اگر مردم چنین عملی را نمی‌خواهند من این کار را نخواهم کرد. اگر مردم در اروپا یا آمریکا آن را نمی‌خواهند به این معنی نیست که نباید در جای دیگری انجام شود. سعی من این است که کار درست را انجام دهم؛ اما پیش از سفر به ماه، باید مطمئن باشید که مردم از کار شما استقبال می‌کنند.»
هنوز برای این جراحی محلی در نظر گرفته نشده اما دکتر کاناورو علاقه‌مندی خود را به انجام این جراحی در لندن ابراز کرده است. با این حال برخی متخصصان در اجرای این جراحی تردید کرده و آن‌ها «تخیل محض» خوانده‌اند.
در آینده ممکن است سر فرد را به بدنی که از DNA خودش در آزمایشگاه تولید شده پیوند زد
هری گلد اسمیت پروفسور جراحی اعصاب در دانشگاه کالیفرنیا احتمال چنین عملی را «بسیار نامحتمل» می‌داند: «من فکر نمی‌کنم این کار شدنی باشد، مشکلات چنین عملی بی‌اندازه زیاد است.»
پاتریشیا اسکریپکو، نورولوژیست معتقد است حتی اگر چنین عملی، شدنی باشد اتفاقی نادر خواهد بود: «این‌طور نخواهد شد که کسی بگوید من دارم پیر می‌شوم و آرتروز دارم پس شاید بهتر است بدنی داشته باشم که بهتر کار کند و ظاهر بهتری داشته باشد.»
به گفته دکتر کاناورو بزرگ‌ترین مشکل این عمل اخلاقی است: «مهم‌ترین مانع اخلاقی است. آیا اصلاً چنین عملی باید انجام شود؟ مطمئناً افراد بسیاری با آن مخالف خواهند بود.»
با این حال متخصصان به مشکلات دیگر این جراحی هم اشاره می‌کنند، از جمله اینکه که کسی نمی‌داند تاثیر چنین عملی از نظر روان‌شناختی چه خواهد بود؛ اینکه فردی با سر فردی دیگر به زندگی ادامه دهد. علاوه بر این کسی نمی‌داند چگونه می‌شود اعصاب نخاع را به‌هم پیوند زد و چگونه می‌توان کاری کرد که این ارتباطات به خوبی برقرار شده و کار خود را انجام دهد.
ریچارد برچنز مدیر مرکز تحقیقات بیماری‌های فلج‌کننده در ایندیانای آمریکا می‌گوید «شواهد علمی درباره اینکه بعد از پیوند مغز و نخاع، حس و حرکت از نو باز می‌گردد، وجود ندارد.»
دکتر کاناورو می‌گوید موفقیت این عمل به بسیاری از افرادی که دچار فلج نخاعی یا بیماری‌های ناتوان‌کننده هستند امکان راه رفتن و زندگی تازه‌ای را می‌دهد. او حتی معتقد است این عمل برای کسانی مثل پروفسور هاوکینگ (که مبتلا به بیماری نورون‌های حرکتی است) هم می‌تواند انجام شود.
دکتر کاناورو معتقد پیوند سر را می‌توان برای درمان بیماری‌هایی مثل بیماری استیون هاوکینگ (بیماری نورون‌های حرکتی) به‌کار گرفت
نخستین پیوند سر در سال ۱۹۷۰ در کلیولند آمریکا انجام شد و طی آن، سر یک میمون به بدن میمون دیگر منتقل شد. البته چون جراحان نتوانستند نخاع را پیوند بزنند میمون قادر به حرکت نبود. سیستم ایمنی میمون، پیوند را پس زد و او نه روز بعد مرد.[*]
| ▲ | نخستین عمل موفقانه‌ی پیوند سر انسان |
نخستین عملیات موفقانه پیوند سر از یک نفر به نفر دیگر در شهر جوهانسبرگ، آفریقای جنوبی انجام شد که در آن پزشکان، فردی را که سرطان استخوان داشت، پس از یک عملیات دشوار ۱۹ ساعته سرش را جدا کردند و در یک بدن دیگر پیوند دادند و او زنده ماند و از شر سرطان هم نجات یافت.
عمل پیوند سر انسان
پال هورنر ٣٦ ساله، ۵ سال قبل به مرض سرطان استخوان مبتلا شد و پزشکان هم مرض او را ناقابل علاج گفته بودند، اما او ناامید نشد و تن به این عملیات خطیر و در نوعیت خود نخستین که امکان موفقیت آن تنها چند درصد گفته می‌شد، داد.
یکتن از پزشکان این عملیات، دکتر تام داونی در گفتگو با شبکه سی‌ان‌ان، از نتایج موفقانه این عملیات بسیار خشنود بود و گفت: «این بزرگ‌ترین دستاورد علمی است. ما ثابت ساختیم که این عملیات ممکن است. ما حالا قادر شدیم به یک فرد، یک بدن کاملاً جدید که درست همانند بدن قبلی او یا هم بهتر از آن بوده باشد، بدهیم. نتایج بعدی این عملیات، راه را برای دستاوردهای بسا شگفت‌انگیزتر دیگری باز خواهد کرد.»
پزشکان از نتایج موفقانه این عملیات بسیار خشنود هستند
این عملیات از سوی پزشکان متخصص در یک عملیات دشوار ۱۹ ساعته، در بیمارستان تدریسی شارلت میکسیسی ژوهانسبرگ، به‌تاریخ ۱٠ فبروری انجام شد؛ اما پزشکان تا به‌دست آوردن نتایج موفق آن، این خبر را رسانه‌ی نساختند و اکنون که نتایج آن موفق بوده، این خبر شگفت‌انگیز را با رسانه‌ها شریک ساختند.
سرپزشک این عملیات، دکتر مارون دینس از بهبود سریع پال هارنر شگفت‌زده است، می‌گوید: «حالا که ما نتایج این عملیات را به‌دست آوردیم، یگانه تلاش و هدف ما این است تا طی دو و نیم سال آینده پال را در این بدن جدید کاملاً سالم و تندرست ببینیم. قبل از عملیات بدن او کاملاً از کار افتاده بود و پزشکان به او تنها یک ماه وقت داده بودند. ما خوشبختانه یک بدن سالم را یافتیم؛ یک جوان ٢۱ ساله که در یک حادثه رانندگی به سکته مغزی مبتلا شده بود. بدنش کاملاً سالم بود، اما مغزش از کار افتاده و ناقابل برگشت بود. ما از والدین او اجازه گرفتیم تا بدن او را به فرد دیگری اهدا نمایند. آن‌ها با شادی از این پیشنهاد ما استقبال کردند.»
دکتر مارون دینس از بهبود سریع پال هارنر شگفت‌زده است
پزشکان می‌گوید، پال هارنر ٨۵ درصد بهبود یافته است و اکنون می‌تواند در این بدن جدید راه برود، حرف بزند و همه کارهای را که یک فرد صحتمند انجام می‌دهد را می‌تواند به‌راحتی انجام دهد.[*]
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
...
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها: │ پزشکی │ جراحی