 |
|
فیزیولوژی انسان
فیزیولوژی یاخته
فیزیولوژی (کاراندام‌شناسی) انسان (به انگلیسی: Human Physiology)، به دانش که شاخه‌ای از فیزیولوژیفیزیولوژی یا کاراندام‌شناسی (به انگلیسی: Physiology)، یعنی علم اعمال بدن موجودات زنده، علمی است که به بررسی عوامل شیمیایی و فیزیکی دخیل در پیدایش حیات پرداخته و از منظر کارکردی تکامل و توالی زندگی را توجیه می‌کند. شکل‌های مختلف حیات از موجودات تک یاخته‌ای گرفته تا موجوداتی همچون انسان که از ساختمان بسیار پیچیده‌ای برخوردارند و دارای خصوصیات عملی منحصر به‌فرد و ویژه‌ای هستند، در این حوزه بررسی می‌شوند که خود نشان‌دهنده قلمرو وسیع این علم است. بنابراین، می‌توان این گستره عظیم علمی را به شاخه‌ها و زیرشاخه‌هایی بسیاری تقسیم کرد. در این میان، فیزیولوژی انسانی که شاخه‌ای از فیزیولوژی است ما را با مشخصات و فرایندهایی آشنا می‌کند که انسان را به موجودی توانمند و زنده بدل کرده است تا با وجود شرایط فوق‌العاده متغیر داخلی و پیرامونی، که زندگی را غیر ممکن می‌سازند، به حیات ادامه دهد. است، اطلاق می‌شود[۱] که به مطالعه عملکردهای مکانیکی، فیزیکی، بیوالکتریکی و زیست‌شیمی اندام‌ها و سلول‌های تشکیل‌دهنده‌ی آن‌ها، در یک بدن سالم می‌پردازد.[۲]
فیزیولوژی عمدتاً بر روی اندام‌ها و سیستم‌ها متمرکز می‌باشد. بیشترین جنبه‌های فیزیولوژی بدن انسان مانند هومولوژیهومولوژی یا هم‌ساخت‌شناسی (به انگلیسی: Homology)، در نظریه تکامل، به بررسی شباهت ویژگی‌های زیست‌شناختی که ناشی از اشتراک نیایی است می‌پردازد و در شاخه‌های گوناگون زیست‌شناسی نمونه‌های آن وجود دارد. ساختمان‌های کالبدشناختی که کارکردهای یکسانی در گونه‌های مختلف زیستی دارند و از یک ساختار در یک گونه که نیای همه آن‌هاست تحول یافته‌اند، هم‌ساخت نامیده می‌شوند. در ژنتیک می‌توان هم‌ساختی را در ساختار دی‌ان‌ای مشاهده کرد. (Homology) بسیار نزدیک به جنبه‌هایی از فیزیولوژی جانوران است. از این‌رو، بسیاری از آزمایش‌های حیوانی اساس دانش فیزیولوژی را فراهم کرده است. آناتومی و فیزیولوژی حوزه مطالعه نزدیکی دارند. آناتومی مطالعه شکل و ساختار، و فیزیولوژی مطالعه عملکرد می‌باشد که ذاتاً به‌هم مربوط هستند و به‌عنوان بخشی از برنامه آموزشی پزشکی مورد مطالعه قرار می‌گیرند.[٣]
| ▲ | فیزیولوژی انسانی چیست؟ |
در فیزیولوژی انسانی تلاش بر این است که ویژگی‌ها و مکانیسم‌های خاص بدن انسان که آن را یک موجود زنده ساخته است، توضیح داده شود. بدیهی است که زنده بودن انسان حاصل سیستم‌های کنترل‌کننده‌ی پیچیده‌ای است؛ گرسنگی او را وادار به جستجوی غذا می‌کند، و ترس او را وادار به جستجوی سرپناه می‌نماید. احساس سرما انسان را وادار می‌کند که به جستجوی گرما بیفتد. دیگر نیروهای جبری، باعث می‌گردند که او به جستجوی هم‌نوع افتاده و تولید مثل کند. از خیلی جهات، بدن انسان همانند یک ماشین خودکار است، و این واقعیت که انسان حس می‌کند، دارای احساس است و در حال یادگیری است، قسمتی از این ترکیب خودکار زندگی است؛ این ویژگی‌های خاص به انسان اجازه‌ی زنده ماندن در شرایط بسیار متفاوت را می‌دهد.[۴]
| ▲ | دستگاه‌های بدن |
به‌طور کلی، نظم علمی فیزیولوژی، بدن را به‌عنوان مجموعه‌ای از سیستم‌های برقرارکننده ارتباط، هر یک با ترکیبی از کارکردها و اهداف خاص، می‌بیند.
در واقع، بدن انسان از سیستم‌های تعاملی بسیاری تشکیل شده است. هر یک از سیستم‌ها به حفظ هومئوستازاصطلاح هومئوستاز (به انگلیسی: Homeostasis)، به سیستمی گفته می‌شود که محیط درونی بدن را تنظیم کرده و آن را در شرایط نسبتاً پایداری حفظ می‌کند: از جمله دمای طبیعی بدن، تعادل اسید و پی‌اچ (PH). این سیستم برای بدن ضروری است. بدون توازن پی‌اچ، دما، جریان خون و محل اندام‌ها، زنده ماندن غیر ممکن خواهد بود. (Homeostasis) خود، دیگر سیستم‌ها و کل بدن کمک می‌کنند. هر سیستم از یک یا چند اندام که مجموعه‌ای از بافت‌های عملکردی می‌باشد، تشکیل شده است. سیستم‌ها به تنهایی کار نمی‌کنند و سلامتی فرد بستگی به سلامتی تمام سیستم‌های تعاملی بدن دارد. سیستم‌های تعاملی بدن با نام‌های مشترکی معرفی می‌شوند مثل سیستم عصبی و سیستم غدد درون‌ریز که باهم سیستم غددی عصبی نامیده می‌شوند.
بسیاری از مکانیسم‌ها و سیستم‌های تعاملی، محیط داخلی بدن را حفظ می‌کنند. سیستم عصبی پیام‌هایی را از تمام نقاط بدن دریافت می‌کند و به‌وسیله پیام‌رسان‌های عصبی آن‌ها را به سمت مغز هدایت می‌کند. سیستم غدد درون‌ریز نیز هورمون‌هایی را برای تنظیم فشار خون و حجم خون ترشح می‌کند. سوخت‌وساز سلولی نیز به تنظیم پی‌اچپی‌اچ (به انگلیسی: PH)، یک کمیت لگاریتمی که میزان اسیدی یا بازی بودن مواد را مشخص می‌کند. بیشتر آبزیان فقط در پی‌اچ بین ۵ تا ۹ زنده می‌مانند. (PH) خون کمک می‌کند. به‌طور کلی، به سیستمی که محیط درونی بدن را تنظیم کرده و آن را در شرایط نسبتاً پایداری حفظ می‌کند، هومئوستازاصطلاح هومئوستاز (به انگلیسی: Homeostasis)، به سیستمی گفته می‌شود که محیط درونی بدن را تنظیم کرده و آن را در شرایط نسبتاً پایداری حفظ می‌کند: از جمله دمای طبیعی بدن، تعادل اسید و پی‌اچ (PH). این سیستم برای بدن ضروری است. بدون توازن پی‌اچ، دما، جریان خون و محل اندام‌ها، زنده ماندن غیر ممکن خواهد بود. گفته می‌شود. اصولاً همه‌ی اعضای بدن اعمالی انجام می‌دهند که به حفظ این شرایط ثابت کمک می‌کند. برای مثال، ریه‌ها اکسیژن مایع خارج سلولی را تامین می‌کنند تا جایگزین اکسیژن مصرف‌شده توسط سلول‌ها شود، کلیه‌ها غلظت یون‌ها را ثابت نگاه می‌دارند و سیستم گوارش، مواد غذایی را تامین می‌کند.
[▲] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی و نیلوفر مهدیزاده برشتۀ تحرير درآمده است.
[▲] پيوست‌ها
پيوست ۱: گایتون - هال، فیزیولوژی پزشکی
پيوست ۲: ...
[▲] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[۲]-
[٣]-
[۴]- گایتون، فیزیولوژی پزشکی، ج ۱، ص ٢
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها: │ پزشکی │ فیزیولوژی