شناسنامه
- ● نام کتاب: سرگذشت زبان فارسی دری
- ● مولف: پروفسور عبدالرسول رهین
- ● ناشر: شورای فرهنگی افغانستان (در سوئد)
- ● حروفچینی و صفحه‌آرایی: ...
- ● جای چاپ: سوئد، ...
- ● تاریخ چاپ: ۱۳۸۵ خورشیدی/۲۰۰۶ میلادی
- ● شمارگان: ۱۰۰۰ نسخه
- ● تعداد صفحات:
"سرگذشت زبان فارسی دری"، کتابی تحقیقی است که به تازگی به همت و نظارت رسول رهین، در سوئد منتشر شده است.
کتاب "سرگذشت زبان فارسی دری"، شامل یازده مجموعه مقاله از یازده زبانشناس دانشگاه کابل است که توسط شورای فرهنگی افغانستان در ۱۰۰۰ نسخه در سوئد منتشر شده است. 
آقای رهین، درباره هدف خود از گردآوری چنین کتابی می‌‌گوید: "به دو دلیل جمع‌‌‌آوری این مقالات را ضروری احساس کردم: اول اینکه بخصوص اخیراً زبان فارسی دری در افغانستان زیر فشار شدید قرار دارد. دوم اینکه بنابر پالیسی‌های نامعقول و فرهنگ‌‌کش رژیم‌های گذشته ، در افغانستان فارسی دری و یا فارسی را به واژه دری منوط ساخته، تبلیغ می‌کنند که زبان دری جدا از زبان فارسی است".
وی با تاکید بر ضرورت تشکیل بنیادی تحت عنوان "بنیاد فارسی‌زبانان جهان"، ادامه می‌دهد: "این کتاب را به همت جمعی از دانشمندان و استادان با صلاحیت دانشگاه کابل منتشر کردیم تا فرهنگیان، صاحب نظران و متکلمان زبان فارسی دری را به این اصل متوجه سازیم که فارسی و دری، یکی است.
اگر زبان فارسی میگوییم و یا زبان دری و یا زبان فارسی دری هر سه یکی است و نباید زبانی جداگانه به نام دری ساخته شود. سراسر کتاب سرگذشت زبان فارسی دری، توضیحات مبسوط در همین باره است".
این پژوهشگر افغان، تلاش برای ارائه اصطلاحات علمی یکسان برای تمام فارسی زبانان را به عنوان یک ضرورت مطرح می‌‌‌کند.
تدوین کننده کتاب "سرگذشت زبان فارسی دری"، در مقدمه آن نوشته است که زبان فارسی دری (زبان خراسانی)، زاده پهلوی اشکانی و زبان اشکانی دنباله زبان اوستایی است، اما اغلب محققان معاصر عقیده دارند که زبان فارسی دری به طور مستقیم از اوستا بر آمده و آنچه را که ما پهلوی اشکانی میگوییم، همان زبان فارسی دری است. به دو دلیل: اول اینکه اگر آثار باقیمانده پهلوی اشکانی با قدیمیترین آثا باقیمانده فارسی دری مقایسه و مقابله شود چندان اختلافی وجود ندارد.
دوم اینکه بوجود آمدن این همه آثار بدون سابقه تاریخی خالی از اشکال نیست. به این معنی که زبان باید دست کم دو یا سه قرن متداول رواج داشته باشد تا این قدرت و ورزیدگی را پیدا کند که شعری چون شعر رودکی به آن زبان به وجود آید.
نویسندگان کتاب "سرگذشت زبان فارسی دری"، زبان فارسی را یکی دانسته‌اند و مطرح کرده‌اند که این زبان در ایران با لهجه فارسی ایرانی، در افغانستان با لهجه دری و در تاجیکستان با لهجه تاجیکی رایج است.
مقالات کتاب عبارتند از: "سرگذشت زبان فارسی دری" نوشته پروفسور رسول رهین،" پیشینه تاریخی زبان فارسی دری" نوشته پروفسور حسین یمین، "پیشینه تاریخی زبان (فارسی، دری، تاجیکی) در هزاره سوم میلادی" نوشته دکتر غلام‌‌جیلانی داوری،" خراسان کهن و فرارود؛ مهد پیدایش و پرورش فارسی دری" نوشته نجم‌الدین کاویانی، "تیره‌شناسی زبانها و بحثی پیرامون زبان فارسی دری" نوشته دکتر اسدالله حبیب، "افغانستان گهواره زبان فارسی دری و برخی یادداشتهای دیگر" نوشته دکتر رازق روئین، "پیشینه ادب فارسی دری" نوشته واصف باختری، "دری یا زبان درباریان" نوشته دکتر عنایت‌الله شهرانی، "تأثیر زبان و ادب فارسی دری بر عربی" نوشته زنده‌یاد پروفسور محمدرحیم الهام، "سیر زبان فارسی دری در هند" نوشته پروفسور شاه علی‌اکبر شهرستانی و "گستره زبان فارسی دری در منطقه و جهان" نوشته گل‌‌احمد شیفته.
________________________________________
□ سپیده زرین پناه، بخش فارسی بی بی سی، ۱۷ فروردین ۱۳۸۷