نـوشــته: مهـديـزاده کابـلــی
(استاد پيشين دانشگاه کابل)
عبدالرسول رهین، فرزند محمدعیسی‌خان، که در سال ۱۳۱٨ ه. ش. در قريه خم زرگر، ريزه کوهستان، کاپيسا به دنيا آمده، از اساتید برجسته زبان و ادبیات فارسی دری، روزنامه‌نگاری (ژورنالیزم) و کتاب‌شناس نامدار افغانستان است.[۱]
رهین تحصیلات ابتدایی را در مکتب میر مسجدی‌خان کوهستان به پایان رساند و پس از آن به تحصيل آموزش دورهٔ متوسطه در لیسه (دبيرستان) ابن‌سینا پرداخت. ديپلوم خود را (در سال ؟) از دارالمعلمین کابل دریافت کرد.[٢]
سپس برای ادامهٔ تحصیل در رشتهٔ ادبیات فارسی به دانشکدهٔ ادبیات و علوم بشری، دانشگاه کابل رفت. او مدرک کارشناسی خود را در رشتهٔ زبان و ادبیات دری از دانشگاه کابل، مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشتهٔ کتاب‌شناسی و ادارهٔ دانشگاهها، از دانشگاه جوج پی بادی، امریکا و مدرک دکتری را نیز در رشتهٔ علوم اطلاعات، از انستیتوی فرهنگ، سنت پتسبورگ گرفت.[۳]
وی که از چهره‌های بزرگ پژوهش ادبیات دری و روزنامه‌نگاری است، شاگرد گروهی از بزرگان نامدار ادبیات معاصر افغانستان بوده‌است؛ از جمله: شادروان استاد عبدالحق بيتاب، پوهاند غلام‌صفدر پنچشيری، پوهاند مير حسين‌شاه، شادروان استاد خليل‌الله خليلی، شادروان غلام‌حسن مجددی، زنده‌ياد اکادميسين پوهاند دکتر عبدالاحمد جاويد، پوهاند علی‌محمد زهما، شادروان استاد دکتر سيد بهاءالدين مجروح، پوهاند سيد محمديوسف علمی، دکتر محبوبه سراج، روان شاد پوهاند محمدرحيم الهام، زنده‌ياد پوهاند محمدنسيم نگهت سعيدی، پوهاند حبيب‌الرحمن هاله و جمعی ديگر.[۴]
پوهاند رهین به مدت ۳٤ سال در دانشگاه کابل و در رشته‌های مختلف از جمله ادبیات دری و ژورنالیزم تدریس کرد. وی همچنین رياست کتابخانه دانشگاه کابل، کتابخانه‌های عامه افغانستان و دانشگاه البیرونی، کاپیسا را بر عهده داشت. عمدهٔ مطالعات استاد دکتر رهین دربارهٔ کتاب‌شناسی و روزنامه‌نگاری بوده است.[۵]
تحصیلات عالی:
● ماسـتری: رشتهٔ کتاب‌شناسی و ادارهٔ دانشگاهها، دانشگاه جوج پی بادی، امریکا
● دکـــــتــرا: انفارمیشن ساینس (علوم اطلاعات)، انستیتوت کلتور (فرهنگ)، سنت پتسبورگ ۱٩٨۵
● تخصــــص: تکنیک آرشیف‌شناسی (فن شناخت بايگانی)، جاپان ۱٩٧۰
● تخصــــص: متودولوژی (روش) اسنادشناسی، انستیتوت اسنادشناسی شاهی دنمارک، ۱٩٧٢
● رئیس کتابخانه دانشگاه کابل ۱۳٤٨–۱۳۵٢
● رئیس کتابخانه‌های عامه افغانستان از سال ۱۳۵٧–۱۳۵٨
● رئیس کتابخانه دانشگاه کابل، ۱۳۶٩–۱۳٧٤
● رئیس دانشگاه البیرونی، کاپیسا از سال ۱۳٨۳– ۱۳٨۳
● عضو شورای عالی دانشگاه کابل ۱۳۶۱–۱۳٧٤
● عضو بورد نشراتی دانشگاه کابل ۱۳۶۱–۱۳٧٤
● عضو بورد ریسرچ و پروژه‌های تحقیقی دانشگاه کابل۱۳۶۱-۱۳٧٤
● رئیس انجمن کتابداران و ناشران افغانستان ۱۳٤٩-۱۳٧٤
● عضو فدراسیون بین‌المللی شورای آرشیفها ۱٩٧۰
● رئیس شورای فرهنگی افغانستان، سویدن ۱٩٩٧-...
● شرکت در کنگرهٔ فدراسیون بین‌المللی کتابخانه‌های طبی، دهلی جدید ۱٩٨٧
● شرکت در کنفرانس احیای تمدنهای شرقی، دوشنبه ۱٩٨٨
● شرکت در کنفرانس کتاب بحیث مدیای بین‌المللی،۱٩٩۰
● شرکت در کنفرانس متخصصان اسناد شناسی طبی، مصر۱٩٩۰
● شرکت در کنفرانس (حافظه جانی یونسکو)، ملیزیا، ۱٩٩۳
● شرکت در کنفرانس (حافظه جهانی یونسکو) ناروی، ۱٩٩۵
● شرکت در کنفرانس میزگرد فدراسیون بین‌المللی شورای آرشیفها، استوکهولم ۱٩٩٨
آثار
● کتاب‌شناسی افغانستان، در مورد کتاب‌های موجود در کتابخانه‌های افغانستان به زبان‌های غربی و شرقی، و نيز تيزسه‌ها و مونوگراف‌های استادان و دانشجويان دانشگاه کابل. کابل: کتابخانه دانشگاه کابل، ۱٩٧۰.
● مطالعه سوسیولوژیکی بلخ قدیم. کابل: دانشگاه کابل، ۱۳۶٢
● ترجمه در افغانستان. کابل: دانشگاه کابل، ۱۳۶۵
● تاریخ مطبوعات افغانستان؛ سده‌های نوزده و بیست. کابل: دانشگاه کابل، ۱۳۶٧
● روش تحقیق اسنادی. کابل: فاکولته ژورنالیزم، دانشگاه کابل، ۱۳۶۰
● املا و انشای زبان فارسی دری شورای فرهنگی افغانستان، سویدن: ۱۳٨۱
● کی کیست، در فرهنگ برونمرزی افغانستان. در ۳ جلد، سویدن: شورای فرهنگی افغانستان،۱۳٨٤
● سرگذشت زبان فارسی دری. سویدن: شورای فرهنگی افغانستان، ۱۳٨۵
● تاریخ مطبوعات افغانستان، از شمس‌النهار تا جمهوریت. سویدن: شورای فرهنگی افغانستان، ۱۳٨۶
● فصلنامه آریانای برونمرزی. سویدن: انتشار آن از سال ۱٩٩٨ - تا اکنون ادامه دارد
● ماهنامه کاپیسای بزرگ. انتشار آن از سال ۱۳٨۶ ادامه دارد.
پی‌نوشت‌ها
__________________________________________
جُستارهای وابسته
__________________________________________
منابع
__________________________________________
پيوند به بیرون
__________________________________________
□ تاریخ مطبوعات افغانستان از "شمس‌النهار تا جمهوریت"، سايت فارسی بی بی سی
□ سپیده زرین‌پناه، فرهنگ دوجلدی فعالان فرهنگی افغان در خارج، سايت فارسی بی بی سی
□ سپیده زرین‌پناه، سرگذشت زبان فارسی دری، سايت فارسی بی بی سی