سلسلۀ صفويه فهرست مندرجات
صفويه، صفوی یا صفویان سلسلهای از پادشاهان ترکتبار و شیعه مذهب بودند که از ۹۰۷ تا ۱۱۳۵ ه.ق در ايران کنونی سلطنت داشتند و در نهایت، از افغانان شکست خوردند و پادشاهی آنان منقرض شد. بازماندگان اين خاندان چند سالی ديگر هم در بعضی ولايات مخصوصاً مازندران مختصر قدرتی داشتند، ولی از سال ۱۱۴۸، که سال جلوس نادرشاه بود، دست اين دودمان بهکلی از کار حکمرانی کوتاه گرديد.[۱]
[↑] اصالت و شجره نسب خاندان صفویه
برخلاف بسیاری از دودمانها که توسط سرداران و جنگاوران درست شدهاند٬ یکی از جنبههای ویژهٔ خاندان صفویه در دوران پس از اسلام ایران، رسیدن اصل و نسب و تبار آنها به صوفیان میباشد. این جنبهٔ تمایز پادشاهی صفویه سبب مقایسه آنها با پادشاهی پیش از اسلام ساسانی میشود٬ دودمانی که پایهگذاران آن از ردهٔ موبدان زرتشتی بودند و دین زرتشتی را بهعنوان دین رسمی کشور اعلام کردند. همچنین این نکته باید گفته شود که نیاکان صوفی خاندان صفویه اصالتاً شیعه نبودند بلکه آنها پیرو گروه شافعی[٢] اهل سنت[٣] بودند. دگرش (تغییر) آیین گروه صوفیان خاندان صفوی به گروهی نظامی - سیاسی شیعهگرا در زمان نوهٔ شیخ صفیالدین اردبیلی٬ یعنی خواجه علی آغاز شد.[۴]
بررسیهای انجام شده در مورد اصل و نصب صفویان پیچیده و متناقض است، بسیاری از مورخان اعتقاد دارند که صفویان نسب خود را به امام موسی کاظمعلیهالسلام میرسانند در صورتی که از نوشتههای مورخانی چون کسروی، آیالون و... بر میآید که صفویان ایرانی[۵] و یا از تبار ترک بودهاند و این مسئله خود نوعی ابهام و دوپهلویی را در این مورد ایجاد کرده است.[٦]
در هر صورت شجره نسبی صفویان از شیخ صفیالدين به قبل مبهم و متناقض است اما با تولد شیخ صفیالدين اردبیلی این خاندان وارد یک مرحله آشکار و روشنی از تاریخ میشوند.
[↑] فهرست پادشاهان صفوی
پادشاهان صفوی و دورۀ پادشاهی هر يک از آنها به شرح زير است:
- شاه اسماعيل اول (۹۳۰-۹۰۷ ه.ق).
- شاه طهماسب اول (۹۸۴-۹۳۰ ه.ق).
- شاه اسماعيل دوم (۹۸۵-۹۸۴ ه.ق).
- محمد خدابنده (۹۹۶-۹۸۵ ه.ق).
- شاه عباس اول (۱۰۳۸-۹۹۶ ه.ق).
- شاه صفی (۱۰۵۲-۱۰۳۸ ه.ق).
- شاه عباس دوم (۱۰۷۷-۱۰۵۲ ه.ق).
- شاه سليمان ۰۷۷ ه.ق.۱
- شاه سلطان حسين (۱۱۰۵-۱۱۳۵ ه.ق).
ادوارد برون نويسد: "ظهور سلسله صفويه در ايران نه تنها برای اين کشور و همسايگان او بلکه برای اروپا نيز واقعه تاريخی مهمی بهشمار میرود. ظهور صفويه علاوه بر آنکه موجب استقرار مليت ايران و برقراری شاهنشاهی اين کشور گشت، سبب شد که اين مملکت در مجمع ملل وارد شود و منشأ روابط سياسی گردد که هنوز هم تا درجه مهمی پايدار است. غلبه عرب در اواسط قرن هفتم ميلادی سلطنت ساسانيان را برانداخت و تا نيمه قرن هفتم هجری که خلافت عربی بهدست لشکر مغول نابود شد، اين کشور را ولايتی از ولايات خليفه ساخت. درست است که پيش و پس از اين واقعه سلسلههای مستقل يا نيمه مستقل در ايران پادشاهی داشتهاند ولی آنها نيز اکثر از نژاد ترک يا تاتار بودهاند چون غزنويان و سلجوقيان و خوارزمشاهيان و خاندان چنگيز و تيمور و اگر سلسله ايرانیالاصلی مانند آلبويه وجود داشته است، فقط بر قسمتی از کشور قديم ايران فرمانروايی داشتهاند. صفويه خاندانی بودند که ايران را بار ديگر ملتی قائم بذات، متحد، توانا و واجب الاحترام کردند و مرزهای اين کشور را بهحدود امپراتوری ساسانی رسانيدند.[تاريخ ادبيات برون (در سلطنت شاه عباس اول)، ترجمۀ رشيد ياسمی، ص ۱.]
[↑] :
[↑] :
[↑] :
[↑] :
[↑] :
[↑] :
[↑] :
[↑] :
[٧]
[٨]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[٢۱]
[٢٢]
[٢٣]
[٢۴]
[٢۵]
[٢٦]
[٢٧]
[٢٨]
[٢۹]
[٣٠]
[٣۱]
[٣٢]
[٣٣]
[٣۴]
[٣۵]
[٣٦]
[٣٧]
[٣٨]
[٣۹]
[۴٠]
[۴۱]
[۴٢]
[۴٣]
[۴۴]
[↑] يادداشتها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط … برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوستها
پيوست ۱: خاستگاه و نسب صفویان، لغتنامۀ دهخدا
پيوست ٢: شکنجههای دورۀ صفوی
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پینوشتها
[۱]- تاريخ طبقات سلاطين اسلام (برگردان فارسی)، صص ۲۲۸-۲۳۰[۲]- "Iran: Safavid Period", Encyclopedia Iranica by Hamid Algar. Excerpt: "The Safavids originated as a hereditary lineage of Sufi shaikhs centered on Ardabil, Shafeʿite in school and probably Kurdish in origin."[۴]-
[۳]- dullah Mustaufi, a contemporary of Shaykh Safi al-Din remarks under Ardabil: They were also a mostly Scholar society and did not try to wage war. بیشتر (مردم) بر آیین شافعیاند، مرید شیخ صفیالدین علیه الرحمهاند. The majority of the people are followers of Shafii sect and students of Shaykh Safi al-Din Ardabili (May God Bless him).Ira Marvin Lapidus, A History of Islamic Societies, Cambridge University Press, 2002. pg 233: "The Safavid movement, founded by Shaykh Safi al-Din (1252–1334), a Sunni Sufi religious teacher descendant from a Kurdish family in north-western Iran...R.M. Savory, "Safavid Persia" in: Ann Katherine Swynford Lambton, Peter Malcolm Holt, Bernard Lewis, "The Cambridge History of Islam", Cambridge University Press, 1977. pg 394: "Such evidences we have seems to suggest that the family hailed from Kurdistan. What does seem certain is that the Safavids were of native Iranian stock, and spoke Azari, the form of Turkish used in Azerbaijan. Shaykh Safi al-Din the founder of the Safavid Tariqa was not a Shi'i (he was probably a Sunni of the Shafi'i Madhhab)
[۵]- آنچه مسلم است، ایرانی بودن صفویان کاملا جعلی است و از دورۀ رضاشاه، برخی مورخان ایرانی تحت جاذبۀ ناسیونالیسم نوپای ایرانی کوشیدهاند تا بسیاری از سلسلههای ترکتبار را که در ایران کنونی سلطنت داشتهاند، ایرانی وانمود نمایند.
[۶]- در مورد خاستگاه صفویان میان نویسندگان اختلاف نظر وجود دارد:۱- گروهی معتقدند صفویان عرب بودند؛ از جمله والتر هنتس که دلیل آن را مهاجرت ادعایی بنای صفویان از عده به آذربایجان میشمرد۲- ترک بودن صفویان: آیالون اعتقاد دارد که صفویان ترک بودند۳- ایرانی و کرد بودن صفویان: کسروی ادعا دارد که صفویان ایرانی و از تبار خالص آریایی بودند که از کردستان بههمراه یکی از اسیران به سال ۴۱۵ وارد آذربایجان شدند. رجوع شود به: خاستگاه و اصل و نسب و شجره خاندان صفوی، دانشنامۀ رشد[٧]-
[۸]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱۲]-
[۱۳]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱۶]-
[۱٧]-
[۱۸]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[٢۱]-
[٢۲]-
[٢۳]-
[٢۴]-
[٢۵]-
[٢۶]-
[٢٧]-
[٢۸]-
[٢۹]-
[۳٠]-
[۳۱]-
[۳۲]-
[۳۳]-
[۳۴]-
[۳۵]-
[۳۶]-
[۳٧]-
[۳۸]-
[۳۹]-
[۴٠]-
[۴۱]-
[۴۲]-
[۴۳]-
[۴۴]-
[۴۵]-
[۴۶]-
[۴٧]-
[۴۸]-
[۴۹]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمهها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
□
□
[برگشت به بالا] [گفت و گو و نظر کاربران در بارهٔ مقاله]