انسان‌شناسی

از: جاناتان روبرت اسپنسر (Jonathan Robert Spencer)
برگردان از: خانم زهره دودانگه

انسان‌شناسی (بخش چهارم) شاخه‌های اصلی انسان‌شناسی

انسان‌شناسی اجتماعی اصطلاح انسان‌شناسی اجتماعی در بریتانیا در سال‌های اولیه قرن بیستم پدیدار شد و برای توصیف یک گونه‌ی متمایز انسان‌شناسی استفاده می‌شد - گرایشی مقایسه‌ای، مبتنی بر پژوهش میدانی و همراه با پیوند ذهنی قوی با ایده‌های جامعه‌شناسانه امیل دورکیم و گروه پژوهشگران فرانسوی که توسط مجله "L'Année sociologique" به‌هم پیوند می‌افتند. اگرچه این گرایش ابتدا در تعارض با تکامل‌گرایی متداول زمان خود و مکاتب اشاعه در انسان‌شناسی تعریف شد، ولی در میانه قرن بیستم انسان‌شناسی اجتماعی به‌طور فزاینده‌ای با سنت‌های انسان گرایانه‌تر انسان‌شناسی فرهنگی امریکا تقابل یافت. در این هنگام این رشته به‌بخش‌های مختلفی از آن چه بعدها امپراتوری بریتانیا (the British Empire) نامیده شد بسط یافت و همچنین به‌عنوان یک رشته‌ی متمایزِ تدریس و پژوهش، در تعداد انگشت‌شماری از دانشگاه‌های امریکایی تاسیس شد. با این وجود در سال‌های پس از جنگ جهانی دوم مخالفت انگلستان با انسان‌شناسی فرهنگی امریکا تا حدی از میان رفت، چناچه پژوهشگران جوان انگاره‌های جامعه‌شناسی مقایسه‌ای را - که توسط ای. آر. ردکلیف - براون، یکی از پایه‌گذاران این رشته، نهادینه شده بود - کنار نهادند. با این حال در همان دوران اصطلاح یاد شده به‌طور روز افزونی در قاره اروپا مورد استفاده قرار گرفت: کلود لوی استروس، انسان‌شناسی فرانسوی در سال ۱۹۵۹ یک کرسی انسان‌شناسی اجتماعی را در کالج فرانسه پذیرفت و زمانی که انسان‌شناسان اروپایی در اواخر دهه ۱۹٨٠ یک انجمن حرفه‌ای مشترک تاسیس نمودند، نام انجمن انسان‌شناسان اجتماعی (EASA) را برگزیدند و عنوان مجله خود را نیز انسان‌شناسی اجتماعی انتخاب کردند. این یک امر متعارف بوده است که داستان انسان‌شناسی اجتماعی با انتصاب جیمز جورج فریزر در یک کرسی با همین عنوان در لیورپول در سال ۱۹٠٨ آغاز شود، اما این انتصاب یک حادثه‌ی کوتاه مدت بود و فریزر خود بعدها شرح انسان‌شناسی ذهنی را به‌منظور پوشش پروژه‌ی گسترده‌ی تطبیقی خود ترجیح داد. اما در سال‌های بلافاصله پیش از جنگ جهانی اول تدریسِ مشخص در انسان‌شناسی اجتماعی، در دو دانشگاه آکسفورد و کمبریج بنیان‌گذاری شد. پس از جنگ، دو چهره به‌عنوان نیروهای فکری غالب در این رشته جدید ظهور کردند. برانیسلاو مالینوسکی به‌عنوان یک مربی در انسان‌شناسی اجتماعی، در مدرسه اقتصاد دانان لندن منصوب شد (و چند سال بعد درجه استادی گرفت)؛ او به‌سرعت یک سمینار پژوهشی بسیار تاثیرگذار را برگزار نمود که در آن دانشجویان با ایده‌های و روش‌های مکتب جدید انسان‌شناسی آشنا می‌شدند. در همان زمان، ردکلیف - براون پیش از بازگشت به‌ کرسی خود در دانشگاه آکسفورد در سال ۱۹٣٧، چندین کرسی را در کیپ تاون، سیدنی، استرالیا و شیکاگو گرفت. شخصیت و سبک ذهنی و فکری این دو شخص اغلب با یکدیگر متضاد بود: مالینوسکی دارای شخصیتی کاریزماتیک و رمانتیک بود و هنوز برای نگارش‌های خود بر اساس کارهای میدانی گسترده در جزایر تروبریاند در پاپوا گینه نو به‌خاطر آورده می‌شود. رد کلیف - براون از نظر اخلاقی خشک‌تر و تند‌تر بود و از او یک سری مقالات کوتاه و روشمند در باره مقایسه، کارکرد و از همه بالاتر خویشاوندی به‌عنوان یک میراث معنوی بر جای مانده است. در اوایل دهه ۱۹۵٠ انتشار یک مجموعه ویرایش شده از تاریخ خویشاوندی در افریقا، سبب نقدی مشهور در صفحات مجله‌ی انسان‌شناسی امریکایی شد. جورج. پ. مرداک، انسان‌شناس برجسته امریکا به‌سبب دانش قوم‌نگارانه‌ی عمیق و انسجام نظری درونی، به‌طور ضعیفی به‌تحسین مکتب انسان‌شناسی اجتماعی بریتانیا پرداخت، اما این مکتب را به‌دلیل چشم‌انداز و اهداف محدود و سطحی مورد انتقاد قرار داد: این مکتب به‌طرزی شدید بر افریقا، روابط خویشاوندی و مجموعه مباحثی انتزاعی تمرکز کرده که در نهایت بیش از آن که انسان‌شناسانه باشند، جامعه‌شناسانه هستند. یکی از موارد نقد مرداک بی‌تفاوتی انسان‌شناسی اجتماعی نسبت به‌هرگونه مبحث فرهنگی بود. در نسخه‌ی قوی انسان‌شناسی اجتماعی که رد کلیف - براون آن را با ارائه مثال نشان داده است، فرهنگ به‌عنوان یک امر انتزاعی مبهم از ارزش‌های علمیِ ناچیز تصور می‌شد. انسان شناسان اجتماعی به‌جای پرداختن به‌امر فرهنگ باید بر مقایسه‌ای ظاهرا شدید‌تر و حقیقی‌تر میان ساختارهای اجتماعی گوناگون تمرکز کنند.

رادکلیف براون حمله‌ی انتقادی مرداک توسط ریموند فیرث به‌شیوه‌ای سنجیده پاسخ داده شد، کسی که اولین شاگرد مالینوکسی در مدرسه اقتصاددانان لندن بوده است؛ او به‌ویژه در دهه‌های ۱۹۵٠ و ۱۹٦٠ در گرد هم آوردن انسان‌شناسان اجتماعی و فرهنگیِ امریکایی و بریتانیایی فعالیت داشت. همزمان انسان‌شناسان جوان‌تری که در شعبات در حال تاسیس انسان‌شناسی اجتماعی در بریتانیا منصوب شده بودند، به‌سرعت به‌ انسان‌شناسان پایه‌گذار پیش از خود حمله کردند. قوم‌نگاری مالینوسکی اقتدار معنوی خود را حفظ نمود، اما ایده‌های نظری وی به‌سرعت توسط شاگران پیشین او ترک شد. جانشنینِ رد کلیف - براون در آکسفورد، ادوارد اوانس پریچارد، موضع معلم پیشین خود – علم طبیعی جامعه - را رها کرد و یک نسخه‌ی انسانی‌تر را در انسان‌شناسی اجتماعی برگزید. زمانی که کارهای لوی استروس در دهه ۱۹۵٠ در خارج از فرانسه شناخته شد، یک گزینه‌ی قدرتمند را ارائه نمود: از نظر تئوری از ردکلیف پیچیده‌تر و از نظر ذهنی بلند پروازانه‌تر بود، اما بدیهی است که به‌کار رمانتیک مالینوسکی – که یک پژوهشگر میدانی تنها و غوطه‌ور در جزئیات یک جامعه منفرد بود - ارتباط کمتری داشت. اما لوی استروس در طول تبعید زمان جنگ در نیویورک به‌بلوغ فکری رسید، جایی که با قوم‌نگاری زبان و فرهنگ امریکایی در سنت فرهنگی بوس آشنا شد. اولین نگارش عمده‌ی او درباره نظریه خویشاوندی بود، اما او گرایش خود را به‌کار بر روی اسطوره‌ها و تفسیر آیین‌ها و نمادها تغییر داد، موضوعاتی که در انسان‌شناسی فرهنگی امریکا در دهه‌ی ۱۹٦٠ دارای اهمیت روز افزونی بودند. زمانی که یک شاخه از انسان‌شناسی اجتماعی بریتانیایی به‌ موضوعات مرتبط با انسان‌شناسی امریکا نزدیک شد، یک تغییر جهت مشابه در ایالات متحده در حال وقوع بود. بسیاری از انسان‌شناسانی که در انسان‌شناسی اجتماعی بریتانیا آموزش دیدند، جایگاه خود را در شعبات امریکایی در دهه‌های ۱۹۵٠ و ۱۹٦٠ یافتند، در حالی که انسان‌شناسان امریکایی جوان‌تر مانند دیوید اشنایدر و مارشال ساهلینز به‌طرق متفاوت با موضوعاتی فکری حاصل از جریان اصلی انسان‌شناسی اجتماعی اروپا تعامل داشتند. به‌عنوان نشانه‌ای از این رابطه نزدیک، در اوایل دهه‌ی ۱۹٨٠ برخی انسان‌شناسان در ایالات متحده از واژه ابداعی "sociocultural anthropology" برای توصیف موضع فکری خود استفاده کردند، در حالی که در بریتانیا موسسه‌ی آکسفورد انسان‌شناسی اجتماعی در سال ۱۹۹۱ نام خود را به ‌موسسه انسان‌شناسی اجتماعی و فرهنگی (Institute of Social and Cultural Anthropology) تغییر داد. هنوز تفاوت‌های مهمی بر جای مانده است. انسان‌شناسان اروپایی به‌طور کل کمتر از همکاران امریکایی خود تحت تاثیر تغییرات پست مدرنیستی در نظریات اجتماعی و فرهنگی قرار گرفتند، در صورتی که متن استاندارد انسان‌شناسی پست مدرن امریکایی - مجموعه فرهنگ مکتوب (the anthology Writing Culture) (۱۹٨٦) - ویرایش شده توسط جیمز کلیفورد و جورج. ای. مارکوس، می‌تواند به‌عنوان تلاشی در راستای جدایی فکری نهایی از هژمونیِ قدرت قوم‌نگارانه‌ی شیوه‌ی مالینوسکی تلقی شود. میراث استعماری انسان‌شناسی اجتماعی بریتانیا با وجود این‌که از نظر سیاسی و اخلاقی بسیار پیچیده‌تر از آن بود که برخی منتقدان ادعا کرده بودند، در ایالات متحده، به‌خصوص برای تندروهای جوان‌تر، نگران‌کننده و دردسرساز بود. از سوی دیگر در بریتانیا، برخی از مهیج‌ترین آثار دهه‌های ۱۹٨٠ و ۱۹۹٠ که ظاهراً پست مدرن نیز بودند - برای مثال آثار مرلین استراترن - بر روی موضوعات انسان‌شناسانه اجتماعی کلاسیک مانند خویشاوندی، مالکیت، استفاده از مفاهیم جامعه و فرهنگ و امکانات و محدودیت‌های مقایسه تمرکز کردند.

سرچشمه‌ها

□ جاناتان روبرت اسپنسر، انسان‌شناسی (۴) شاخه‌های اصلی انسان‌شناسی - انسان‌شناسی اجتماعی، ترجمه‌ی زهره دودانگه، سایت اینترنتی انسان‌شناسی و فرهنگ؛ مقاله به‌صورت زیر ارجاع داده شود:

□ MLA Style: "anthropology." Encyclopædia Britannica. Encyclopaedia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2010.
□ APA Style: anthropology. (2010). Encyclopædia Britannica. Encyclopaedia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica.