ریشۀ زبانهای مدرن هندواروپایی
(بیش از ۴۰۰ زبان دنیا از ترکیه ریشه گرفتهاند)
فهرست مندرجات
[قبل] [بعد]
نتایج یک پژوهش حکایت از آن دارد که زبانهای مدرن «هندواروپایی» از جمله زبان انگلیسی، حدود ۹ هزار سال پیش از ترکیه کنونی ریشه گرفتهاند.
قبلا این نظریه مطرح بود که این زبانها حدود ۵ هزار سال پیش در منطقه جنوب غرب روسیه کنونی ریشه داشتهاند.
ترکیه منشأ بیش از ۴۰۰ زبان دنیاست
پژوهشگرانی که در نیوزیلند این مطالعه را انجام دادهاند، از روشهایی بهره گرفتهاند که برای مطالعه بیماریهای ویروسی همهگیر تعریف شدهاند.
آنها با استفاده از این روش، شجرهنامههایی را برای زبانهای هندواروپایی باستانی و امروزین ترسیم کردند تا مشخص شود که خانواده یک زبان برای اولینبار در کجا و چه زمانی به وجود آمده است. نتایج این گزارش در کلیک مجله ساینس منتشر شده است.
یک خانواده زبانی، مجموعه زبانهایی است که از یک زبان مشخص مشترک (نیا زبان) به وجود آمدهاند.
زبانشناسان هر یک از خانوادههای زبانی را با مطالعه و بررسی زبانهای امروزین برای یافتن واژههای مشابهی که اغلب، برای توصیف سوژه مشابهی به کار میروند، شناسایی میکنند. مانند واژه آب که در انگلیسی واتر و در آلمانی واسر گفته میشود. این واژههای مشابه – یا همریشهها - نشانگر وراثت زبانی ما هستند.
گفته میشود که بیش از ۱۰۰ خانواده زبانی در دنیا تعریف شده است. هندواروپایی یکی از بزرگترین خانوادههای زبانی در دنیا به شمار میرود؛ بیش از ۴۰۰ زبان در ۶۰ کشور دنیا زیرمجموعه این خانواده هستند.
براساس نظریههایی که قبلا تحت عنوان استپ یا گورچالی مطرح شدهاند، «نیا زبان» هندواروپاییها حدود ۵ هزار سال پیش و در منطقه استپ روسیه، در شمال دریای خزر، شکل گرفته است.
اما طبق فرضیه آناتولیا که پروفسور کالین رنفرو برای اولینبار در اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی مطرح کرد، این زبانها در منطقه آناتولی ترکیه ریشه دارند.
دکتر کویین اتکینسون با همراهی چند پژوهشگر دیگر در دانشگاه اوکلند این دو دیدگاه متفاوت را بررسی کرده است.
آنها این مطالعه برای بررسی روند تحولات زبانی را با استفاده از روش تحلیل فیلوژنتیک (تبارزایش) انجام دادند.
[↑] واژههای مشترک
روش فیلوژنیک به طور معمول بیشتر برای مطالعه بیماریهای ویروسی همهگیر به کار میرود.
در این روش بررسی میشود که چقدر از اطلاعات ژنتیکی در دیانای موجودات، مشترک است و براساس آن، ارتباط تکاملی گروههای مختلف جانداران مورد مطالعه قرار میگیرد.
برای مثال، نزدیک به ۹۸ درصد اطلاعات ذخیره شده در دیانای شمپانزه و انسان مشترک است و بدین ترتیب آنها نیای مشترکی دارند.
زبانی که انسانها به آن سخن میگویند هم همانند دیانای از نسلی به نسل دیگر رسیده است.
گروهی از زبانشناسان این موضوع را مطرح میکنند که با آنکه زبانها در طول زمان تغییر کرده و تکامل مییابند، واژههای همریشهای که توصیفکننده عوامل و اصولی بنیادین در زندگی، مثل روابط خویشاوندی (مادر، پدر)، اعضای بدن (چشم، دست) و عناصر طبیعی (آتش، آب) هستند، کمتر دستخوش تغییرات میشوند. بیشتر چنین واژههای همریشهای که بدون تغییر میمانند، با «نیا زبان» ارتباطی قوی دارند.
زبانی که انسانها به آن سخن میگویند، همانند دیانای، از نسلی به نسل دیگر میرسد
دکتر اتکینسون و گروه پژوهشگرانی که با او کار میکردند، پایگاهی از دادهها شامل ۲۰۷ واژه همریشه را که در ۱۰۳ زبان هندواروپایی وجود دارد، ایجاد کردند که واژههای مربوط به زبانهای باستانی لاتین و یونانی را هم شامل میشد.
آنها با استفاده از روش تحلیل فیلوژنیک توانستند ارتباط تکاملی زبانهای مورد مطالعه را دوبارهسازی و با استفاده از الگوهایی که به دست آوردند، شجرهنامهای برای این زبانها ترسیم کنند.
براساس این شجرهنامه زبانی میشد پیشبینی کرد که «نیا زبان» مورد نظر چه زمانی و در کجا بوده است.
دکتر اتکینسون و همکارانش با مطالعه شجرهنامههای زبانی توانستند تایید کنند که «نیا زبانی» که به دنبالش هستند، در منطقه آناتولی ریشه دارد.
پروفسور مارک پجل، از پژوهشگران دانشگاه ردینگ، گفته است که این مطالعه «کاربرد فوقالعاده روشهایی از زیستشناسی تکاملی برای درک موضوعی در زمینه تکامل فرهنگی است.»
او اضافه کرد: «این مطالعه نشان میدهد که زبانهای هندواروپایی دستکم ۸ هزار تا ۹ هزار و ۵۰۰ سال سابقه دارند و همانگونه که برای مدتی طولانی مورد بحث بود، در منطقه آناتولی، جایی که ترکیه امروزی قرار دارد، ریشه گرفتهاند و از آنجا بسط یافتهاند.»[۱]
[↑] يادداشتها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط محمد محمدی ارسال شده است.
[↑] پینوشتها
[۱]- بیش از ۴۰۰ زبان دنیا از ترکیه ریشه گرفتهاند، بخش فارسی دانش و فن بی بی سی: یک شنبه، ٢٦ اوت ٢٠۱٢ - ٠۵ شهریور ۱٣۹۱
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمهها
□ بخش فارسی بی بی سی