 | از: داوود ناجی |
کارنامه حکومت اشرف غنی احمدزی
نگاه سیاسی به حج عبادی اشرف‌غنی
فهرست مندرجات
- حریفان مجاهد
- بعد از ریاست جمهوری
- تجربه امان‌الله خان
- يادداشت‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
اشرف غنی احمدزی رئیس جمهوری افغانستان با نخستین سفرش به عربستان و حج عمره، به وعده‌ای که در زمان مبارزات انتخاباتی داده بود عمل کرد.
او در جریان مبارزات انتخاباتی با شرکت در یک مناظره گفته بود اگر رئیس جمهوری افغانستان شد، نخستین سفر او به مکه برای ادای حج عمره خواهد بود.
اشرف غنی، در حج عبادی سیاسی خود (حج عمرۀ دورۀ انتخابات)، روی به‌طرف دوربین عکاسی و پشت به‌طرف کعبه دعا می‌کند
اما رفتارهایی که از اشرف غنی‌احمدزی در جریان مبارزات انتخاباتی و نخستین روزهای کاری او به‌عنوان رئیس جمهوری دیده شد، نشان می‌دهد که قول نخستین سفر به مکه چیزی نبوده که به‌صورت آنی و تصادفی از ذهن او بیرون زده باشد. بلکه تأکید اشرف غنی بر اسلام، مناسک اسلامی، توجه و احترام ویژه به روحانیون یک امر ریشه‌دار در تفکر و نگاه سیاسی رئیس جمهور غنی است.
| حریفان مجاهد | ▲ |
به استثنای غنی احمدزی که به‌عنوان یک چهره‌ی اکادمیک و تکنوکرات شناخته می‌شد و زلمی رسول که به‌عنوان یک چهره‌ی نزدیک به خاندان سلطنتی پیشین است، همه نامزدهای دیگر دور اول انتخابات، چهره‌های جهادی بودند.
عبدالرب رسول سیاف، محمداسماعیل خان، عبدالله عبدالله، گل‌آقا شیرزی، قطب‌الدین هلال و معاونان آن‌ها، همه چهره‌هایی بودند که در مبارزات انتخاباتی خود، از مشارکت تمام وقت در جهاد علیه ارتش سرخ و جنگ علیه گروه طالبان، بهره می‌بردند.
اشرف غنی‌احمدزی اما مشارکت در جهاد را در کارنامه خود نداشت از آمریکا آمده و تکنوکرات بود، از این‌رو از نخستین روزهای آراسته‌شدن میدان مبارزه، به نکویی می‌دانست که او پاشنه آشیلی اگر داشته باشد، همین غیرجهادی بودن او در برابر حریفان عمدتاً جهادی است.
از سوی دیگر اشرف غنی این نکته را نیز می‌دانست که مشارکت اکثر چهره‌های جهادی در جنگ‌های داخلی و خساراتی که در زمان جنگ‌های میان گروهی بر کابل وارد شد، می‌تواند این چالش را به‌فرصت خوبی برای او نیز تبدیل کند. او مواظب بود که اگر تائید بخشی از روحانیون سنتی را داشته باشد، از پس پاسخ دادن به عدم مشارکت در جهاد، به‌خوبی برخواهد آمد.
دقیقاً به‌همین دلیل بود که در کارزار انتخاباتی بارها حریفانش را به مناظره علمی در مورد اسلام دعوت کرد و بارها تأکید کرد که تاریخ اسلام و سیره نبوی را با دقت خوانده و به آن اشراف دارد.
| بعد از ریاست جمهوری | ▲ |
وقتی دوران مبارزات انتخاباتی گذشت و اشرف غنی رئیس جمهور شد، کماکان بر روش خود مبنی بر جلب رضایت روحانیون به‌ویژه قشر سنتی‌تر آن‌ها ادامه داد.
او در نخستین سخنرانی خود پس از پیروزی در تالار لیسه امانی، تا دم در تالار به استقبال حضرت صبغت‌الله مجددی رئیس نخستین دولت مجاهدین و از رهبران جهادی رفت.
در ابتدای سخنرانی خود از او اجازه گرفت و در جریان سخنرانی خود شعار «زنده باد حضرت صاحب مجددی» سرداد و حتی گفت، «اگر او در دوران زمامداری خود کج‌روی کرد، زبان چون شمشیر آقای مجددی هست که او را به‌راه راست برگرداند.»
در این سخنرانی اشرف غنی یک کلمه از نقش نظارتی جامعه مدنی، مجلس نمایندگان و مردمی که در انتخابات شرکت کرده بودند، به‌عنوان نیروهایی که می‌توانند ناظر بر اعمال او باشند یاد نکرد و حضرت مجددی را به تنهایی بر مقام برتر از تمامی مردم و نهادهای مدنی در یک نظام دموکراتیک نشاند.
او هم‌چنین در سخنرانی‌های دیگرش بعد از پیروزی، بارها به نقش حمایت روحانیونی که به گفته او مردم را تشویق به رفتن به‌پای صندوق‌های رأی کرده بودند اشاره داشت و از آن‌ها تشکر کرده بود.
این تأکید بیش از حد اشرف غنی‌احمدزی از دل‌نگرانی و شناخت نسبتاً عمیق او ناشی می‌شود که رئیس جمهور افغانستان از تاریخ کشورش و نقشی که روحانیون در مراحل مختلف بازی کرده‌اند، دارد.
| تجربه امان‌الله خان | ▲ |
اشرف غنی‌احمدزی سال‌ها پیش در مقاله‌ای که برای یک مجله عملی آسیایی نوشته بود، تحلیل کرده بود که حملات و مداخلات خارجی، سرپیچی سران قبایل و مخالفت روحانیون سه عاملی بوده است که از بدو تشکیل افغانستان تاکنون دولت‌ها را با چالش جدی مواجه کرده و در مواردی سقوط داده‌اند و سبب گستگی‌هایی در نظام سیاسی افغانستان شده‌اند.
احمدزی به‌یاد دارد که شاه امان‌الله خان، بعد از اعلام استقلال افغانستان شاه محبوبی بود، اما وقتی برنامه اصلاحات او از سوی روحانیون، رد شد، سلطنت این پادشاه اصلاح‌طلب نیز سقوط کرد.
او هم‌چنین نقش روحانیون در بسیج افکار عمومی علیه حزب دموکراتیک خلق و دولت طرفدار روسیه را به‌خوبی به‌یاد دارد.
در شرایط کنونی خطر حملات و مداخلات جدی بیرونی در حدی که بتواند سبب سقوط دولت افغانستان شود نیست، سران قبایل نیز قدرت قبلی را که در بسیج عمومی داشتند دیگر ندارند. اما روحانیون هنوز صاحب نفوذ و رسوخ‌اند.
بر بنیاد تجارب تاریخی هیج دولتمردی در افغانستان نمی‌تواند این نفوذ را جدی نگیرد. این یک دل‌نگرانی فردی نیست بلکه چالشی است که بی‌توجهی به آن سیاستمداران زیادی را در افغانستان با چالش جدی مواجه کرده است.
اگر طالبان و دیگر گروه‌های افراطی مسلح را که در حال حاضر علیه دولت می‌جنگند و دولت افغانستان را دست‌نشانده و این کشور را اشغال‌شده می‌خوانند، نیز به موانع اصلاحات دولت وحدت ملی اضافه کنیم، درک این نکته که در چنین شرایطی روحانیت سنتی برای یک تکنوکرات اصلاح‌طلب می‌تواند خطر جدی باشد، ملموس‌تر می‌شود.
ولی این‌که آیا تنها توجه به قشر سنتی می‌تواند او را در عملی کردن برنامه‌هایش موفق کند یانه بحث دیگری است.
نگرانی از این‌که توجه بیش از حد رئیس جمهور غنی به روحانیون، سبب شود قشر وسیعی از تحصیلکردگان و نسل جوانی را که در سال‌های اخیر وارد بازارکار و عرصه سیاسی و اجتماعی افغانستان شده‌اند سرخورده کند و به حاشیه براند، نیز جدی است.
در این صورت نیروی اصلی که می‌توانند موتور و محرک اصلی «تغییر و تداومی» باشند که اشرف غنی در سر دارد، ممکن است ناخواسته از او دور شوند.[۱]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- داوود ناجی، نگاه سیاسی به حج عبادی اشرف‌غنی، وب‌سایت فارسی بی بی سی برای افغانستان: شنبه ٢۵ اکتبر ٢٠۱۴ - ٠٣ آبان ۱٣۹٣
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ وب‌سایت فارسی بی بی سی برای افغانستان