دانشنامۀ آريانا

▼

۱۳۹۸ مرداد ۴, جمعه

احساسات

از: دانشنامه‌ی آریانا

احساسات


فهرست مندرجات
روان‌شناسیاحساس

احساسات (به انگلیسی: Emotion، با تلفظ آمریکایی: Emotion)، مجموعه‌ای از حالات مانند عشق، نفرت، خشم، شادی، عشق، اندوه، آرزو، ترس و... هستند که به‌طور کلی احساس‌های (Feelings) قوی هر فرد را تشکیل می‌دهند. احساسات بخش قابل توجهی از حالات رفتاری و درون هر شخص را به‌خود اختصاص می‌دهد که به‌صورت مثبت و منفی وجود دارند و می‌توانند ابراز شوند.

در بیان ساده نشان دادن حس درونی خود به شخص یا اشخاص دیگر یا وقوع یک حادثه بروز احساسات نام دارد. حرکات کسی که می‌خندد یا می‌گرید یا خشم دارد، برای همه قابل فهم است. اما ابراز احساسات گاهی با کلمات (توصیف نیکو یا بدگویی) و گاهی با ایما و اشاره صورت می‌گیرد. ایما و اشاره در سرتاسر جهان معتبر و بیانگر احساسات و عواطف انسان و از ویژگی‌های ذاتی وی هستند. با این‌حال، گرچه مدل ابراز احساسات و عمق آن متفاوت است اما همه آن‌ها یک مفهوم مشترک دارند و آن نشان‌دهنده احساس و حتی انتظارات است. به‌هر صورت، وجود احساسات به انسان‌ها کمک می‌کند که باهم ارتباط بر قرار کنند. احساسات بیانگر وضعیت روانی افراد بوده و برای رفتار مناسب در شرایط مختلف بسیار مهم هستند.


▲واژه‌شناسی

...


▲احساسات از نظر روان‌شناسی و فیزیولوژی

احساسات، تغییرات روانی را به‌وجود می‌آورند. این تغییرات در مغز ایجاد می‌شوند و خود را به‌صورت واکنش‌های ارادی دستگاه عصبی نشان می‌دهند. برای مثال، تپش قلب، یکی از نمونه‌های بارز تحریکات جسمی است که با احساسات قوی در ارتباط است. احساسات می‌توانند تحریکات فیزیولوژیکی بدن را افزایش یا کاهش دهند و روی فکر و رفتار تاثیرات منفی یا مثبت داشته باشند. تحریکات احساسی بیش از اندازه یا دائماٌ ضعیف، می‌توانند بازدهی فرد را کاهش دهند.

احساسات، حاصل فرایند بسیار پیچیده‌ای هستند که مرکز آن‌ها در قسمتی از دستگاه عصبی به‌نام «آمیگدال» (Amygdala) قرار دارد. اطلاعات، وارد این مرکز شده و تجزیه و تحلیل می‌شوند و پیام‌ها با سرعت زیاد به قسمت‌های مختلف مغز ارسال می‌گردند.

دانشمندان معتقدند که احساسات در جریان تکامل شکل گرفته و با هدف مشخصی نیز توسعه یافته‌اند. چارلز داروین به شباهت‌هایی در شیوه‌ی بیان احساسات، بین انسان‌های اولیه و امروزی معتقد بود و اعتقاد داشت چهره‌ی انسان در هنگام حمله و دفاع، از زمان‌های بسیار دور باقی مانده است.

دانشمندان در پاسخ به این سئوال که «آیا احساسات را می‌توان توضیح داد؟»، نظریه‌هایی ارائه داده‌اند. از جمله ویلیام جیمز و کارل لانگه در اواخر قرن نوزدهم به نتایج مشابهی دست یافتند. آن‌ها معتقد بودند که افراد، تغییرات فیزیولوژیکی ناشی از تاثیر احساسات را ثبت می‌کنند و آن‌ها را به‌صورت احساس و عاطفه بروز می‌دهند. این نظریه بیان می‌دارد که عکس‌العمل‌های جسمی، نه فقط نتیجه‌ی احساسات هستند، بلکه خود احساسات هستند.

دانشمندان فیزیولوژیست، از جمله والتر کانن و فیلیپ بارد بر این عقیده‌اند که احساسات را نه فقط به‌صورت فیزیولوژیک، بلکه همزمان به شکل روان‌شناختی نیز می‌توان دریافت. برخی از روان‌شناسان اجتماعی آمریکایی نیز بر این باورند که تحریکات فیزیولوژیک، بیانگر حالات کلی و عمومی می‌باشند.

حالت چهره‌ی برخی افراد به غیرقابل درک‌بودن معروف است، تا جایی‌که دوستان آن‌ها اعتراف می‌کنند که هرگز نمی‌توانند با نگاه به صورت‌شان از درون آن‌ها با خبر شوند. اما «لیزا فلدمن» (Lisa Feldman) عصب‌شناس مشهور کانادایی می‌گوید که حتی اگر چهره‌ی این افراد گویاتر هم باشد، باز هم درک احساس درونی کار آسانی نخواهد بود.


▲گونه‌های احساسات

روان‌شناسان انواع مختلف احساسات را شناسایی کرده‌اند و در مورد دسته‌بندی انواع احساسات تئوری‌های متفاوتی وجود دارد. با این‌حال، از لحاظ روان‌شناسی، به‌طور کلی، دو دسته احساسات در انسان وجود دارند: احساسات پایه و احساسات ترکیبی.

◼ احساسات پایه:

در سال ۱۹۷۰، روان‌شناسی به‌نام پاول اسکمن شش نوع احساس پایه را شناسایی کرد که هر انسانی در هر نقطه از جهان تجربه این احساسات را دارد. این احساسات شامل احساس شادی، ناراحتی، نفرت، ترس و خشم می‌باشد. پاول بعدها این فهرست را گسترش داد و مواردی مثل احساس غرور، خجالت، شرمندگی و هیجان را نیز به آن اضافه کرد.

◼ احساسات ترکیبی:

طبق گفته‌ی روان‌شناسی به‌نام رابرت پلاتچیک، چرخه‌ی احساسات مثل چرخه‌ی رنگ‌ها کار می‌کند. احساسات می‌توانند با یکدیگر ترکیب شده و احساس تازه‌ای خلق کنند؛ دقیقاً مثل ترکیب رنگ‌ها و خلق رنگ جدید. گاهی اوقات احساسات پیچیده‌ی ترکیبی از دو یا چند احساس پایه هستند. به‌طور مثال ترکیب احساسات پایه‌ای مثل لذت و اعتماد با یکدیگر احساس عشق را به‌وجود می‌آورند.

طبق مطالعات اخیر احساسات پایه از آن‌چه که در گذشته فکر می‌شد، بیش‌تر هستند. در مطالعات به‌چاپ رسیده از آکادمی علمی بین‌المللی، محققان ۲۷ لیست مختلف از احساسات را شناسایی کرده‌اند. اگرچه این احساسات برای هر کس درجه‌بندی دارد.

با وجود این، احساسات درونی انسان را می‌توان به سه گروه بخش‌بندی کرد: احساسات خوشایند، احساسات ناخوشایند، و اما برخی دیگر از این احساسات می‌توانند بسته به شرایط یا شخص برای خود شخص خوشایند یا ناخوشایند باشند.

◼ احساسات خوشایند: عشق (یا علاقه)، امید، میل، احترام، لذت، آرامش (یا آسایش)، شادی، دوستی، امنیت، ایمان، انگیزه، جرأت، قدرشناسی، احساس تعلق، محبت، خودبزرگ‌بینی، سربلندی، با ارزش بودن، دوست داشتنی بودن، رضایت و خرسندی، نشاط و اعتماد به نفس.

◼ احساسات ناخوشایند: درد (و رنج)، شرم، غم، افسردگی، ترس (و ناامنی) دلتنگی، خشم (یا عصبیت)، خستگی، تنفر، نگرانی (یا دلهره)، دشمنی، ناامیدی (و یا دلسردی)، حسادت (رشک) و غبطه‌خوردن، نارضایتی، تقصیر، پشیمانی، دل‌شکستگی (و تو ذوق خوردن)، دلخوری، حقارت (خودکم‌بینی) (یا خوارشدگی)، بریدگی، بی‌انگیزگی، کلافگی، سردرگمی، رنجیدگی (یا آزردگی)، بی‌عدالتی، دلسوزی و تأسف، خودباختگی، بی‌میلی، بی‌ایمانی، خجالت، گناه، بدبختی، تأسف به‌حال خود، تأسف به‌حال دیگران، دل‌خوری، قربانی‌شدن، انزجار، خودکم‌بینی، ضعف، و عقده.

◼ انواع دیگر: غرور، آرزو، وابستگی، تمایل، خودبزرگ‌بینی، و تعجب.

به‌علت نظریه‌های مختلف روان‌شناسی احساسات را نمی‌توان در دسته‌های یک‌سان و ثابت طبقه‌بندی کرد. در حالی‌که نظریه اسکمن یکی از بهترین‌هاست اما محققان دیگر نیز طبقه‌بندی‌های مختلفی ارائه داده‌اند.

به‌طور مثال در بعضی از نظریه‌های احساسات پایه‌ای دو یا سه احساس بیش‌تر نیستند. از نظر آن‌ها احساسات درجه‌بندی داشته و احساسات اولیه مثل لذت، عشق، غافل‌گیری، خشم و ناراحتی می‌توانند احساسات ثانویه به‌وجود آورند. به‌طور مثال عشق باعث احساساتی مثل مهربانی و اشتیاق می‌شود.

این احساسات ثانویه می‌توانند به احساسات دیگری تقسیم شوند. احساس ثانویه مهربانی می‌تواند باعث به‌وجود آمدن احساسات دیگری مثل دوست‌داشتن، توجه‌کردن، دل‌سوزی و حساسیت شود.

مطالعات اخیر نشان می‌دهد که افراد حداقل ۲۷ احساس مجزا دارند. بعد از بررسی پاسخ بیش از ۸۰۰ نفر به ۲۰۰۰ ویدئو کلیپ، محققان نقشه‌ای را طراحی کردند که نشان‌دهنده‌ی چگونگی تاثیر این احساسات بر یکدیگر است‌.

طبق گفته‌ی داچر کلتر، محقق ارشد مرکز علمی Greater Good، ما تا به‌حال ۲۷ احساس مجزا را توسط بررسی بیش از صد نفر به ویدئوها تشخیص داده ایم.

به‌عبارت دیگر احساسات در خلا روی نمی‌دهند. براساس این مطالعات این احساسات از لحاظ درونی به یکدیگر ارتباط دارند.

طبق گفته الن کووِن، طبقه‌بندی هر چه بهتر احساسات تاثیر به‌سزایی در روان‌شناسی و شناخت فعالیت‌های مغزی، رفتار و حالات دارد.‌ با این امید که درمان‌های بیش‌تر و بهتری برای بیماری افراد کشف شود.


▲ابراز احساسات

بهترین شیوه‌ی ابراز احساسات بیان گفتاری آن است. شناسایی دقیق هیجان‌ها و احساساتی که انسان تجربه می‌کند و ابراز احساسات با کلمات دقیق و مناسب، یک توانمندی به‌ظاهر ساده، اما بسیار ظریف و مهم است.

مارشال روزنبرگ در کتاب ارتباط بدون خشونت توضیح می‌دهد که «از پیش‌نیازهای مهم برای برقراری ارتباط اثربخش این است که به‌خوبی بدانیم و بفهمیم که هر رویدادی، چه احساسی را در ما برمی‌انگیزد.»

روزنبرگ در این زمینه، جمله‌ای از رولو می (Rollo May) را نیز نقل می‌کند: «تعداد احساساتی که بسیاری از ما تجربه می‌کنیم، در حد نت‌های موسیقی محدود است.»


▲کنترل احساسات

معمولاً هیجانات احساسات را هدایت می‌کنند و اتاق کنترل این هیجانات مغز انسان است.


▲تأثیر احساسات در روابط فردی



▲تأثیر احساسات در روابط اجتماعی

...


[▲] يادداشت‌ها




[▲] پيوست‌ها


...


[▲] پی‌نوشت‌ها

...


[▲] جُستارهای وابسته

□
□
□


[▲] سرچشمه‌ها

□
□
□
□


[▲] پيوند به بیرون

□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]

رده‌ها │ ...