فهرست مندرجات
- زندگی‌نامه
- تيوری اتمی
- متُد تجربی دالتون
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
<فیزیک‌دانان> <شیمیدانان>
جان دالتون (John Dalton) (زادۀ ۱۷۶۶ م - درگذشت ۱۸۴۴ م)، یکی از شیمیدان، فیزیکدان و هواشناس بریتانیایی بود.[۱] معروفیت او بیشتر بخاطر هواداری‌اش از نظریه اتمی است.[٢] او کاشف تئوری اتم و الکترون و کاشف بیماری کورنگی (دالتونیسم) بود.
[↑] زندگی‌نامه
جان دالتون فرزند يک بافنده‌ای تهیدست بود که ۱۰ سال پیش از ثبت و اعلان استقلال آمریکا در ۶ سپتامبر ۱۷۶۶، در انگلستان زاده شد. خانواده او در یک کلبه کوچک گلی در روستای "ایگل شفیلد" می‌زيست. جان در کودکی، به همراه برادرش در یک مزرعه کار می‌کرد و در مغازه پدر در بافتن لباس او را یاری می‌داد. با وجود فراهم بودن اندکی از لوازم اولیه زندگی، آنها خانواده فقیری بودند. اگرچه بسیاری از پسران فقیر، در آن زمان، از داشتن تحصیلات محروم بودند؛ اما جان توانست با خوش‌شانسی در مدرسه‌ای در همان نزدیک زادگاهش مشغول تحصیل شود.[٣]
جان تحصیلاتش را در مدرسه کواکرها (Quaker) آغاز کرد و دروس مذهبی، ریاضی و علوم متداوله را فرا گرفت.[۴] او دانش آموز خوب بود و به یادگیری علاقه زیادی نشان می‌داد. آموزگاران نیز او را به یادگیری تشویق می‌کردند.[۵] دیری نگذشت که نبوغ او در ریاضیات در سراسر ناحیه پیچید و زمانی که تنها ۱۲ سال داشت، اولین مدرســه خود را در شــهری نزدیک محل اقامتـش باز کـرد و مدیریـت آن را به‌عهده بگیرد.[٦] اما به‌خاطر کمبود پول مجبور به بستن آنجا و کارکردن در مزرعه عمه‌اش شد.[٧]
۳ سال بعد، به همراه برادر بزرگ‌تر و یکی از دوســتانش مدرســه‌ای را در کندال (Kendal) انگلیس باز کرد. به تدرس انگلیسی. لانتین، یونانی، فرانسوی و ۲۱ موضوع علمی و ریاضی پرداخت.[٨] جان به یادگیری طبیعت و هوای اطراف خود می‌پرداخت. او پروانه‌ها، حلزون، و... را جمع‌آوری می‌کرد. جان دالتون پی برد که دچار کوررنگی ست و به یادگیری آن روی آورد.[۹]
جان در زمان اقامتش در کندال با "جان گوگ" آشنا شد. جان کوگ از زمان تولد کور بود، با این حال به چند زبان زنده دنیا آشنایی داشت. وی هم‌چنین قدرت بویایی عجیبی داشت. او با بوئیدن گیاهی که رویش آن ده‌ها متر از محل زندگی او فاصله داشت می‌توانست به‌نوع آن پی ببرد. در ضمن، هواشناس بزرگی بود و نوشته‌هایش برای دالتون مفید واقع شد.
جان گوگ، دالتون را تشویق کرد تا مشاهدات و تجربیاتش را در زمینه هواشناسی منتشر کند. همین امر توجه دانشمندان را به دالتون جلب کرد.[۱٠]
در ۱۷۹۳، جان به‌عنوان معلم خصوصی به منچستر رفت و در کالج جدید مشغول به تدریس شد.[۱۱] در سن ٢٨ سالگی توانست به‌عضویت انجمن ادبی و فلسفی منچستر پذیرفته شود. ٦ سال بعد ریاست آنجا را به‌همراه کتابخانه‌ای بسیار بزرگ، امکان انتشار آثار و خانه‌ای برای تجهیزات و آزمایشــگاه به‌وی ســپردند. این آغاز راه پیشــرفت و ترقی جان دالتوان بود[۱٢] و او در آنجا به مشــاهده رفتـار گازها پرداخـت.[۱٣]
او به عناصر و اجزاء مختلف و چگونگی درست شدن آنها اندیشید. جان نظریه‌ای داشت که بر طبق آن، هر عنصری از اتم‌های مجزا تشکیل شده و تمام عناصر با یکدیگر متفاوت هستند زیرا اتم‌های سازنده هر کدام از آنها، با دیگری متفاوت است.
او فکر می‌کرد که هر عنصری وزن مخصوص می‌دارد، زیرا از اتم‌های متفاوتی تشکیل شده. در سال ۱۸۰۸، جان دالتون کتابی با مضمون، "نظامی نوین در فلسفه شیمی" منتشر کرد که در آن وزن بسیاری از اتم‌های شناخته شده را جمع‌آوری و لیست کرده بود. مقدار عددی وزن‌هایی که او محاسبه کرده کاملاً دقیق نبودند، اما مبنایی بودند برای "جدول دوره‌ای پیشرفته"، اگرچه بسیاری نظریه دالتون در مورد ساختار اتم را نپذیرفتند، اما وی بر تحقیقات خود برای دفاع از نظریه‌اش ادامه می‌داد.
به‌عنوان آخرین تجربه و آزمایش، جان دالتون از کالبدشکافی استفاده کرد تا دلیل کوررنگی خود را پیدا کند. او ثابت کرد که چشمان او دلیل این کوررنگی او نمی‌باشند، بلکه اشکال از قوه درک و احساس بینایی او در قسمتی از مغز او ست که از کار افتاده بود. وی حتی تا لحظات آخر زندگی، به گسترش علم و دانش کمک کرد. سرانجام، جان دالتون در ۲۷ ژوئیه ۱۸۴۴ درگذشت، او با افتخار در انگلستان به خاک سپرده شد. بیش از ۴۰۰,۰۰۰ نفر بدن بی‌جان او را هنگام قرار گرفتن در تابوت مشاهده کردند.
جان دالتون، یک پسر ساده روستایی بود که روش جدیدی برای اندیشیدن و نگاه کردن به عالم هستی و چگونگی کارکرد آن را به مردم و اهل دانش نشان داد. امروز، دانشمندان در هر جا، نظریه او درباره ساختار اتم را مورد قبول میدانند.
[↑] تيوری اتمی
جان دالتون، در سال ١٨٠٨ میلادی، طرحی را برای نظریه اتمی به‌وجود آورد که می‌توانست قوانین تغییر شیمیایی را توضیح دهد و با نسبت دادن جرم‌های نسبی به اتم‌های عناصر گوناگون به‌مفهوم نظریه اتمی صورت کمّی داد. نخستین مبنای تئوری اتمی دالتون، نتیجه‌گیری‌ها و استدلال‌های حاصل از "قانون بقای جرم" لاوازیه بود و دومین مبنای آن "قانون نسبت‌های ثابت در یک ترکیب" پروست بود.[*]
جان دالتون، اولین فردی بود که وزن اتم‌های چند عنصر را محاسبه کرد و جدولی از اوزان اتمی ارائه داد؛ اما بعدها معلوم شد که محاسبات او اشتباه بوده است.[*]
- تمامی عناصر از ذرات بسیار کوچکی به نام اتم تشکیل شده‌اند.
- تمامی اتم‌های یک عنصر دارای جرم، اندازه و خواص دیگر یکسان هستند.
- اتم‌های یک عنصر جرم و خواص متفاوت با اتم‌های عناصر دیگر دارد.
- یک ماده مرکب شیمیایی حاصل ترکیب اتم‌های دو یا چند عنصر است. یک ماده مرکب معین از اتم‌هایی ترکیب یافته است که همواره نوع و نسبت آنها ثابت است.
- اتم‌ها را نمی‌توان تولید یا مصرف کرد و اتم‌های یک عنصر تقسیم ناپذیرند و به اتم‌های عناصر دیگر تبدیل نمی‌شوند.[*]
[↑] متُد تجربی دالتون
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[٢۱]
[٢٢]
[٢٣]
[٢۴]
[٢۵]
[٢٦]
[٢٧]
[٢٨]
[٢۹]
[↑ ] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط … برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- جان دالتون، شیمیدانی شکاک، سايت زيست‌نامه
[۲]- جان دالتون، ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[۳]- جان دالتون، سايت آفتاب
[۴]- مشاهير بزرگ جهان، جان دالتون، هفته‌نامۀ انصاف، برگرفته از خبرگزاری افغان
[۵]- جان دالتون، سايت آفتاب
[۶]- جان دالتون، خبرگزاری افغان
[٧]- جان دالتون، سايت آفتاب
[۸]- اما در سايت زيست‌نامه آمده است که "در ۱۵ سالگی، به‌عنوان کارگر ساده در مدرسه‌ای استخدام شد. مدرسه‌ای که جان در آن کار می‌کرد، دارای کتابخانه‌ای خوب و با تجهیزات کامل بود و او، تا ٢۶ سالگی در آنجا ماند و ریاضیات و هواشناسی و نیز گیاه‌شناسی را آموخت." رجوع شود به: جان دالتون، شیمیدانی شکاک، سايت زيست‌نامه
[۹]- جان دالتون، سايت آفتاب
[۱٠]- جان دالتون، خبرگزاری افغان
[۱۱]- جان دالتون، سايت آفتاب
[۱۲]- جان دالتون، شیمیدانی شکاک، سايت زيست‌نامه
[۱۳]- جان دالتون، سايت آفتاب
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱۶]-
[۱٧]-
[۱۸]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[٢۱]-
[٢۲]-
[٢۳]-
[٢۴]-
[٢۵]-
[٢۶]-
[٢٧]-
[٢۸]-
[٢۹]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□
□
□
<برگشت به بالا><گفت و گو و نظر کاربران در بارهٔ مقاله>
