هم شاه و هم شاعر
(در حدود ۵٠٠ هجری)
فهرست مندرجات
[شاعران افغانستان] [علاؤالدین جهانسوز غوری]
[↑] علاؤالدین جهانسوز غوری
همچنانکه حیات سیاسی و مملکت‌گیری این سلطان جنگجو و مقتدر یعنی: علاؤالدین جهانسوز غوری روشن و هویداست خوشبختانه حیات ادبی و شاعرانۀ این سلطان نیز از خلال سطور مورخین و تذکره‌نویسان معروف پدیدار و آشکارا است. مسقط‌الرأس این شاه شاعر که مراد از جبال شاهخۀ غورات و جلگه‌های شاداب و آب‌های غریوندۀ آن است، در پرورش و تقویت روح ادبی او اندک قصوری نکرده است و موقعیت جغرافیایی این ناحیۀ کوهی که سنگرهای غیر قابل تسخیر و حصارهای مستحکم دشوارگذار است، سبب شده که شعرای این سلسله و کسانی که در ناحیۀ آزاد افغانستان سکونت داشتند و در دامان جبال فلک آسای آن پرورش یافته‌اند، در استعمال سبک و لهجۀ کوهستانی خود آزادتروار تحت نفوذ زبان بیگانه خارج‌تر بوده باشند، این است که تمام شعرای این اقلیم کوهستانی دارای یک روح سرشار و آزاد در سخن‌پروری مسلط و در تعبیر مقتدر و صاحب معانی باشد و عبارت سهل و فصیح و کلمات خوش‌آهنگ که بر پایۀ مقام و سماحت خاطرشان بهترین دلیل است.
این سلطان نامور غور، با آنکه در ردیف شاهان تاریخی و سلک نیرومندان آسیا محسوب است؛ در عین حال از فحول شعرای روزگار و اشعارش از مهمات آثار جهان سخن است. این سلطان غور به اندازۀ شهرت ادبی را مالک بوده است که مورخین از اشعار او اسم پدر و جد او را استنباط می‌نمایند. چنانچه مؤلف تاریخ حبیب‌السیر می‌نویسد: "زمرۀ از مورخان گفته‌اند که نام علاوالدین حسین است، و طایفۀ بر آن رفته‌اند که او را به استشهاد آورده‌اند: گر غزنین را ز بیخ و بن بر نکنم، پس من نه حسین ابن حسین حسنم؛ و طبقۀ ثانیه که نامش را حسن عقیده کرده‌اند، بیت مذکور را چنین خوانده‌اند: من خود حسن ابن حسین حسنم."
[۱]
[٢]
[٣]
[۴]
[۵]
[٦]
[٧]
[٨]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[٢۱]
[٢٢]
[٢٣]
[٢۴]
[٢۵]
[٢٦]
[٢٧]
[٢٨]
[٢۹]
[٣٠]
[٣۱]
[٣٢]
[٣٣]
[٣۴]
[٣۵]
[٣٦]
[٣٧]
[٣٨]
[٣۹]
[۴٠]
[۴۱]
[۴٢]
[۴٣]
[۴۴]
[۴۵]
[۴٦]
[۴٧]
[۴٨]
[۴۹]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله که توسط شادروان سرور گویا برشتۀ تحرير درآمده و در مجلۀ کابل (شمازه اول، سال اول - ۱۳۱٠ خورشیدی) به نشر رسیده توسط آقای مهدیزاده کابلی برای دانشنامهی آريانا بازنویسی شده است.
يادداشت ٢: سلطان علاءالدین حسین، معروف به جهانسوز، پسر عزالدین حسین، از ۵۴۵ تا ۵۵۶ ه.ق فرمانروای سلسله غوریان فیروزکوه بود. وی دولت غوریان را به اوج قدرت رسانید.علاءالدین غوری با بهرامشاه غزنوی جنگ کرده او را شکست داد. سپس باشندگان شهر غزنین را قتل عام نمود و هفت شبانه‌روز شهر به آتش کشید. بدین جهت او را "جهانسوز" لقب داده‌اند. [تعلیقات چهار مقالهٔ نظامی عروضی، ٬ ص ۴]
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- سرور گویا، هم شاه و هم شاعر، مجلۀ کابل، شمازه اول، سال اول - ۱۳۱٠ خورشیدی، صص ۳٠=۳۴
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
[برگشت به بالا] [گفت و گو و نظر کاربران در بارهٔ مقاله]
