- واژه‌شناسی
- طبقه‌بندی علمی
- تاریخچۀ کشف
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[...] [...]
کَپی یا بوزینه (به انگلیسی: Ape؛ به آلمانی: Menschenartige و به عربی: القرد)، به هر یک از اعضای بالاخانوادهٔ انسان‌واران (با نام علمی: Hominoidea) اطلاق می‌شود. نمونه‌های آشنای آن گیبون، اورانگوتان، گوریل، شامپانزه و انسان است[۱].
کپی‌ها جانورانی هستند که به انسان بیشترین شباهت را دارند. گروه‌های خونی و بیشتر بیماری‌های آن‌ها شبیه انسان است. این حیوانات مغزهای بزرگی دارند اما حتی مغز گوریل نیز تنها حدود نصف مغز انسان است. بوزینه‌ها بر خلاف دیگر میمون‌ها دارای دم نیستند[٢]. بر اساس رده‌بندی علمی، در حال حاضر دو خانوادهٔ انسان‌واران وجود دارند:
- خانواده هیلوباتید (گیبون)، از چهار سرده و ۱۴ گونه گیبون، شامل گیبون لار و سیامانگ، تشکیل شده که به کپی‌های کوچک مشهورند.
- خانواده هومینید (انسان‌سا)، از شامپانزه‌ها، گوریل‌ها، انسان‌ها و اورانگوتان‌ها تشکیل شده[۴] که به‌طور کلی، کپی‌های بزرگ نامیده می‌شوند[۵].
[↑] واژه‌شناسی
واژه «کپی» را معادل «ایپ» (Ape)، نخستین‌بار، دکتر صادق ملک‌شهمیرزادی، در کتاب خود با فرنام «واژه‌نامهٔ باستان‌شناسی» آورده است[٦]؛ اما در آنجا گپی (با گاف نوشته است)، در حالی که صورت درست‌تر آن «کپی» است. زیرا، در زبان پهلوی، «کپی» - با کاف - بوده است. در کتاب بندهش، «کپی» یکی از گونه‌های انسان (فروترین گونهٔ مردمان) دانسته شده است. به نقل از بندهش (ترجمهٔ مهرداد بهار) آمده است: «به‌دین گوید که من مردمان را ده نوع فراز آفریدم. نخست آن کیومرث روشن و سپید چشم است تا ده گونه که یکی همان کیومرث است و تا نهم از کیومرث باز بود. دهم کپی‌است که از مردمان فروترین خوانده شود»[٧].
دیوید نیل مک‌کنزی، واژۀ «کپی» را از فارسی میانه، کلاً «میمون» معنی کرده است[٨] و نیز در ادبیات فارسی دری، «کپی» هم‌معنای بوزینه (میمون بی‌دم) است[۱٠]. به‌هر حال، «کپی» اصطلاحی است که امروزه برای «Ape» (در معنای تخصصی) به‌کار می‌رود. ولی گاهی، به‌دلیل ابهام در واژهٔ «کپی»، بیشتر ترجیح داده می‌شود، از نام علمی «هومینوئید» (Hominoidea) یا «انسان‌واران» که روابط آرایه‌شناختی را می‌رساند، استفاده شود[۱۱].
[↑] طبقه‌بندی علمی
کپی‌ها یا هومینوئیدها (براساس رده‌بندی جان ادوارد گری در سال ۱۸۲۵ میلادی)، از فرمانرو جانوران[۱٢]، شاخه‌ی طنابداران[۱٣]، رده‌ی پستانداران[۱۴]، راسته‌ی نخستی‌سانان (نخستی‌ها یا پریمات‌ها)[۱۵]، زیرراسته‌ی ساده‌بینیان[۱٦]، کوچک‌راسته‌ی راست‌بینیان[۱٧]، بالاخانواده‌ی انسان‌واران (کپی‌ها)، و خانواده‌ی گیبون‌ها و انسان‌سایان[۱٨] است[۱۹].
[↑] تاریخچۀ کشف
[٢٠]
اين مقاله نياز به ويرايش و گسترش دارد!
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط … برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- کپی (جانور)، از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[٢]- دایرةالمعارف کودکان و نوجوانان، انتشارات پیام آزادی چاپ پنجم سال ۱۳۸۱، جلد اول.
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
