- تعریف
- تاریخچه
- انواع
- حملات انتحاری در افغانستان
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[روش‌های خودکشی] [تروریسم]
حـمـلـه انـتـحــاری (بـه انـگلـیـســــی: Suicide attack؛ بـه آلـمـانــی: Selbstmordattentat)، نوعی خودکشی عقیدتی به قصد دگرکشی و صدمه‌زدن به دشمن است[۱] که یک تاکتیک خاص در جنگ‌های چریکی به‌شمار می‌آید[٢]. در این نوع از خودکشی فرد دست به‌طراحی و اجرای یک برنامه تخریبی می‌زند که طی آن خود را وسیله آسیب‌زدن به دشمن قرار می‌دهد و از بین می‌برد. این شکل خودکشی را می‌توان نوعی حمله منفعلانه به دشمن دانست[٣].
امروزه حملات انتحاری از خطرناک‌ترین اقدامات تخریبی به‌حساب می‌آید و موجب ترس تمامی دولت‌ها و ملت‌ها شده است. دلیل این ترس همگانی دشواری بی‌نظیر کنترل آن است. زیرا فردی که خود را آماده مرگ کرده است دیگر ترسی از چیزی به‌خود راه نمی‌دهد و غیرقابل مهار به‌نظر می‌رسد[۴].
[↑] تعریف
در فرهنگ لغت فارسی انتحار به‌معنای خودکشی است و خودکشی نیز مفهومی را به ذهن می‌آورد که مبتنی بر دلایل انجام آن است. این دلایل در جزئیات متفاوت بوده، اما در کلیات بسیار شبیه به‌هم هستند و در نتیجه فرار از مشکلات، بی‌هدفی، روزمرگی و امثال آن صورت می‌گیرد. اما امروزه واژه‌ی انتحار مفهومی کاملاً متفاوت به‌خود گرفته و ضمن این‌که آن‌را یک سلسله اقداماتی با هدف تخریب، صدمه و دگرکشی تعریف می‌کند، ابعادی بسیار گسترده و پیچیده پیدا نموده، و با نام حمله انتحاری یا عملیات انتحاری مطرح می‌گردد.
در این تعریف می‌توان حمله انتحاری را به‌صورت یک خودکشی عقیدتی با ریشه‌های به‌ظاهر فرقه‌ای و مذهبی اما در باطن با اهداف و گرایش‌های سیاسی و قدرت‌طلبانه مطرح نمود که در آن شخصی که دست به چنین اقدامی می‌زند یا همان عامل انتحاری، با اجرای یکسری اقدامات از پیش طراحی‌شده و سازمان یافته، ضمن از بین بردن خود، اهداف خرابکارانه یا جنایتکارانه‌ای را نیز پیگیری می‌کند[۵].
به‌هر حال، حمله انتحاری از دیگر انواع خودکشی بسیار متفاوت است. اگر خودکشی را به‌طوری که تعریف شده است، اقدامی برای گریز از پوچی یا فرار از استمرار روزمرگی و بی‌هدفی دانست، عامل حمله انتحاری دارای هدفی است. وی برای هدف‌اش دست به طراحی برنامه‌ای می‌زند که منجر به مرگ خودش و دیگران می‌شود. اگر مستقل از ارزش‌گذاری و برداشت‌های طرفین ماجرا به این حرکت نگاه شود، هدف فرد پیش از این‌که بخواهد خود را از بین ببرد و یا به پوچی رسیده باشد، هدفی بزرگ‌تر است که حاضر است خود را برای آن فدا کند.
[↑] تاریخچه
استفاده از تاکتیک‌های مشابه حمله انتحاری در قرن یازدهم در هند در میان جنگجویان مخالف خاندان چاولا در هند گزارش شده است. علاوه بر آن، در سال ۱۸۸۱ میلادی الکساندر دوم تزار روسیه نیز در یک حمله انتحاری مخالفان نهیلیست (پوچ‌گرایان) کشته شد[٦].
با این حال، حمله انتحاری در طول تاریخ بسیار کم به‌وقوع پیوسته است که به‌عنوان نمونه معروف می‌توان از حادثه پرل هاربر نام برد[٧]. حمله هوایی ژاپنی‌ها به پرل هاربر آمریکا در جریان جنگ جهانی دوم به‌نوعی حمله انتحاری محسوب می‌شد. در آن حمله علاوه بر آن‌که خلبانان ژاپنی معروف به «کامی‌کازه» می‌دانستند که سوخت لازم برای برگشت به پایگاه خود را ندارند، بیشتر آن‌ها با استفاده از هواپیمای خود به‌عنوان موشک یا بمب و کوباندن آن به ناوهای امریکایی خودکشی کردند[٨].
شورشیان ببرهای تامیل نیز از این‌گونه حملات استفاده می‌کردند و حتی ابداع «جلیقه انتحاری» را به این گروه نسبت می‌دهند[۹].
امروزه این اقدام بسیار شایع شده و بیشتر رخ می‌دهد. بزرگ‌ترین نمونه امروزی آن‌را می‌توان حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ آمریکا دانست که طی آن ۱۹ حمله‌گر انتحاری کنترل چهار فروند هواپیمای مسافربری را در اختیار گرفتند و آن‌ها را به برج‌های دو قلوی مرکز تجارت جهانی نیویورک و ساختمان وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) کوبیدند و جان ۲۹۷۳ نفر را گرفتند. حمله انتحاری مترو لندن، حملات انتحاری فلسطینی‌ها علیه اسرائیلی‌ها و برخی حملات نیروی مقاومت عراق ضد ارتش آمریکا را می‌توان به‌عنوان نمونه‌های دیگر حملات انتحاری نام برد[۱٠].
در ایران نیز به‌عنوان مثال می‌توان به حملات سازمان مجاهدین خلق علیه اهداف دولتی[۱۱] و جنایت‌های انتحاری گروه جندالله در استان سیستان و بلوچستان اشاره کرد که با حمله انتحاری به مسلمانان شیعه در اعیاد یا مراسمات مذهبی خاص و در مکان‌هایی همچون مسجد جامع زاهدان اهدافی را پیگیری کردند که عموماً در جهت برهم‌زدن اتحاد شیعه و سنی بوده است. حادثه تروریستی مسجد جامع زاهدان، در ۲۴ تیرماه سال ۱٣۸۹ مقارن با جشن‌های نیمه شعبان انجام پذیرفت و باعث کشته‌شدن ۲۷ نفر و مجروح شدن ۱۶۹ نفر شد[۱٢].
[↑] انواع
حملات انتحاری را می‌توان به‌دو دسته کلی تقسیم کرد: حمله انتحاری با هدف حمله انتحاری بی‌هدف. هر دو شکل حمله انتحاری در یک بستر شهری به‌وقوع می‌پیوندد. نوع با هدف به قصد آسیب‌زدن به فرد یا افرادی معین به انجام می‌رسد و ممکن است افراد دیگر حاضر در محل نیز کشته شوند یا آسیب ببینند. نوع بی‌هدف برای نا امن کردن فضای اجتماعی و سیاسی مورد نظر و برانگیختن ترس و وحشت عمومی طراحی می‌شود. در اقدام انتحاری، به‌دلیل وقوع حادثه در یک بستر شهری احتمال زیادی وجود دارد که هر فرد بی‌گناهی کشته یا زخمی شوند.
[↑] حملات انتحاری در افغانستان
حملات انتحاری در افغانستان به‌شکل‌های کاملاً سازمان‌یافته‌ی زیر که معمولاً در پاکستان طراحی می‌شود، صورت می‌پذیرد:
- ۱- منفردانه: در این‌گونه حملات یک شخص برای از بین بردن اهداف تربیت می‌شود. کلید کنترل را دست می‌گیرد و حمله انتحاری انجام می‌دهد. این حملات در میان جمعیت چون مسجد، بازار خرید و فروش، جشن عروسی و مراسم‌های مذهبی صورت می‌گیرد و قصد آن تنها کشتن مردم است. در این نوع حمله سه نفر حضور دارند که یکی از آن‌ها فردی است که حمله را انجام می‌دهد و دو نفر دیگر فرد حمله‌کننده را زیر نظر دارند.
٢- کشتن افراد سیاسی ماهرترین افراد به این منظور تربیت می‌شوند و به‌بهانه و اشکال مختلف خود را به شخص رسانیده آن‌را از بین می‌برند. مانند کشتن احمدشاه مسعود، ژنرال داود، برهان‌الدین ربانی وغیره
٣- داخل شدن مستقیم ساختمان یا منطقه مربوطه: در این نوع حمله انتحاری شخص یا اشخاص معمولاً سوار بر یک وسیله نقلیه ناگهان وارد محل و منطقه‌ای می‌شوند و نسبت به انفجار و حمله انتحاری اقدام می‌کنند. این‌گونه انتحاری از انواع دیگر بیشتر رخ می‌دهد. مثلاً حمله به سفارت امریکا، انگلیس، زندان قندهار و...
۴- توسط کنترل از راه دور: این روش انتحاری در نزدیکی مناطق نظامی و دفاتر دولتی و منازل مسکونی صورت می‌گیرد. به‌طوری که مواد انفجاری در بدن شخص، حیوانات، وسایل حمل و نقل جا داده می‌شود. سپس در نزدیکی هدف توسط کنترل از راه دور منفجر می‌شود. بیشتر رانندگان توسط خودرو آن‌ها انفجار رخ می‌دهد از وجود مواد منفجره خبر نداشته‌اند. از حیوان‌های نظیر خر و همچنین معتادان نیز استفاده زیادی می‌شود. در برخی موارد دیده شده با بیهوش کردن افراد معمولی و سپس جاسازی مواد منفجره در آن‌ها قصد ایجاد حمله انتحاری دارند[۱٣].
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدی خراسانی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- حمله انتحاری، از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[٢]- عزیز حکیمی، اما و اگرهای وحدت ملی در افغانستان، سایت فارسی بی‌بی‌سی (بخش افغانستان): چهارشنبه ٢۴ ژوئيه ٢٠۱٣ - ٠٢ مرداد ۱٣۹٢
[٣]- پیشین، از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[۴]- همان‌جا
[۵]- عملیات انتحاری؛ خروجی مناسبات درون فرقه‌ای گروهک‌ها، بنیاد هابیلیان
[٦]- عزیز حکیمی، پیشین
[٧]- پیشین، از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[٨]- عزیز حکیمی، پیشین
[۹]- پیشین، از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[۱٠]- همان‌جا
[۱۱]- مفهوم‌شناسی خودکشی یا انتحار، بنیاد هابیلیان
[۱٢]- عملیات انتحاری؛ خروجی مناسبات درون فرقه‌ای گروهک‌ها، بنیاد هابیلیان
[۱٣]- پیشین، از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
