 |
|
عبدالکریم میثاق
فهرست مندرجات
زندگی‌نامه‌ها حزب دمکراتیک خلق افغانستان
عبدالکریم میثاق (زاده‌ی ۱٣۱۵ خ - درگذشته‌ی ۱٣۹۵ خ)، داستان‌نویس، شاعر و سیاستمدار اهل افغانستان که عضو دفتر سیاسی حزب دمکراتیک خلق افغانستان بود و در نخستین حکومت جمهوری دمکراتیک افغانستان در سال‌های ۱٣۵٧ تا ۱٣۵٨ خورشیدی، در زمان حکومت نورمحمد ترکی و حفیظ‌‌الله امین، به سمت وزیر مالیه منسوب شد. وی از نویسندگان برجسته‌ی دهه‌ی چهل داستان‌نویسی در افغانستان است.
| ▲ | زندگی‌نامه |
 |
عبدالکریم میثاق فرزند صفرعلی، حدود ۱٣۱۴ تا ۱٣۱٦ خورشیدی، در روستای سربید جغتوی استان غزنی زاده شد. سال تولد او به گفته‌‌ی اعضای خانواده‌اش به دلیل ثبت نشدن، دقیقاً مشخص نیست اما گمان نزدیک به یقین این است که او به‌سال ۱۹۳۵ میلادی (۱٣۱۴ خورشیدی) به‌دنیا آمده باشد. به‌هر حال، میثاق در کودکی نزد روحانی زادگاهش درس خواند. در پانزده سالگی به کابل رفت و به پیشنهاد پدرش، کارهای دفتری پیشه کرد. در سال ۱٣٣٧ خورشیدی به خدمت سربازی رفت و پرداختن به کارهای دفتری در سربازی، زمینه‌ای مناسب بود تا وی که همواره در جست‌وجوی نان، ناچار از کارکردن بود، آسوده خاطر در فراگیری دانش بکوشد و دامنه‌ی آگاهی خود را گسترده‌تر سازد. به‌نوشته‌ی «پایگاه اینترنتی شورای جهانی هزاره»، او که از لایه‌های پایین جامعه برخاست، فقر و محرومیت اجتماعی شانس ادامه تحصیل در مراکز آموزش رسمی کشور را از او گرفت. اما بنابر توانایی فکری و استعداد شگرفی که داشت در اثر مطالعه و خودآموزی توانست به شخصیت مهم سیاسی و فرهنگی کشور تبدیل شود. سلیمان لایق، مشاور آکادمی علوم افغانستان، میثاق را از جمله شخصیت‌های نامدار سیاست نیم‌قرن اخیر می‌داند و می‌گوید که او از معدود روشنفکرانی بود که در آن‌زمان با امکانات کم، خود را در صحنه‌ی سیاسی [و ادبی] کشور برجسته ساخت.
عبدالکریم میثاق از جمله شاعران دهه‌ی ۴۰ بود و نخست شعرهای طنزگونه می‌سرود، اما شور شیدایی وی به ادبیات در زمینه‌ی داستان‌نویسی شکوفا شد و داستان‌هایش نیز در نشریه‌های گوناگون به‌چاپ رسیده است. او در کنار نویسنده‌های نسل دوم کشور چون حبیب‌الله بهجت، رهنورد زریاب، اسد‌الله حبیب، اکرم عثمان، روستا باختری و حسن قسیم با انتشار داستان‌های کوتاهش به تثبیت داستان کوتاه در افغانستان کمک شایانی کرده است. به‌نوشته‌ی نوش‌آبادی، در کتاب «دانشنامه‌ی ادب فارسی» (ادب فارسی در افغانستان)، از ویژگی‌های داستان‌نویسی این دوره پرداختن به جنبه‌های گوناگون زندگی مردم و کاوش در ژرفای مسایل اجتماعی است. راه‌یابی گرایش‌های گوناگون فکری در داستان‌پردازی و پردازش مقوله‌های، مانند خرافه‌پرستی، زندگی روستایی، رویارویی مالکان و دهقانان، دغدغه‌های جوانان، ساختار جامعه و لایه‌های اجتماعی، نقش انسان در دگرگونی سرنوشت نابهنجار توده‌های ستمکش و بوروکراسی، به‌روشنی در داستان‌های این دوره دیده می‌شود.
از سال ۱۳۴۳ خورشیدی به بعد، میثاق افزون بر داستان‌های کوتاه، صدها مقاله اجتماعی، ادبی و سیاسی در نشرات داخلی و بیرون از کشور منتشر نمود. او معمولاً با نام «ک. م. پژوهنده» مقالات خود را در نشریه‌های چون: «پیام وجدان»، «روزگار»، « پیکار» و غیره منتشر می‌کرد.
میثاق، در سال ۱٣۴۴ خورشیدی (۱۹٦۵ میلادی)، به حزب دمکراتیک خلق افغانستان پیوست و در سال ... به عضویت دفتر سیاسی این حزب درآمد. پس از کودتای هفتم ثور ۱٣۵٧، وزیر مالیه افغانستان شد و تا زمان اشغال افغانستان توسط ارتش سرخ شوروی و سقوط حکومت حفیظ‌‌الله امین، در ٦ جدی ۱٣۵٨، در این مقام باقی ماند. مدتی، در زندان پُل چرخی، زندانی شد و پس از رهایی از زندان و چند سال خانه‌نشینی، در ۱٣٦۸ خورشیدی (۱۹۸۹ میلادی) برای یک‌سال شهردار کابل بود و در سال ۱۹۹۰ به بریتانیا پناهنده شد و از آن پس در این کشور می‌زیست.
در سال‌های مهاجرت، نیز از میثاق ده‌ها اثر داستانی، شعری، مقالات سیاسی-اجتماعی و فرهنگی-عرفانی منتشر شد. او هم‌چنین در تأسیس مجله «محبت» نقش محوری داشت و یکی از بانیان و مشوقان تشکیل شورای جهانی هزاره بود.
سرانجام، عبدالکریم میثاق، در سن ٨٠ سالگی، پس از چندین سال دست و پنجه نرم کردن با بیماری پارکینسون، و به سبب بیماری سینه‌بغل (سینه‌پهلو)، بامداد شنبه ۲۸ حمل (فروردین) ۱٣۹۵ خورشیدی، در لندن درگذشت.
| ▲ | آثار |
از عبدالکریم میثاق حدود ۲۰ عنوان کتاب در زمینه‌های داستان، شعر، تاریخ و سیاست به‌جا مانده است.
اولین داستان میثاق با عنوان «دخترک گلفروش» در سال ۱۳۳۹ خورشیدی و نخستین مجموعه‌ی داستان‌های کوتاه او با نام «هفت قصه»، در سال ۱۳۵۱ خورشیدی، در مطبعه‌ی «سبا»، متعلق به غلام‌نبی خاطر به نشر رسید و سپس مجموعه‌ی داستان‌های او با عنوان «نرگس آبی» در سال ۱۳٦۹ خورشیدی (۱۹۹۱ میلادی)، از طرف انجمن نویسندگان افغانستان، به کوشش عبدالغفار بیانی چاپ شد.
از دیگر آثار عبدالکریم میثاق می‌توان به مجموعه داستان‌ها، دفترهای شعر و اثرهای سیاسی-اجتماعی زیر اشاره کرد:
- لبخند مادر (کابل، ۱٣۵٢ خ)
- میلودی دریاچه
- راه سبز
- پرواز فرشته (قصه برای کودکان)
- من و زنجیرهایش
- نجوای بنفشه‌ای
- افسانه‌های خیال
- جنگل اندیشه
- چمنزار تصویر
- باغستان واژه
- شاخه‌های نور
- باغچه
- باغ
- میثاق و گل کوهی (پاسخ به یک انتقاد)
- شمع‌ها بر موج‌ها (دفتر نثر)
- گپ‌هایی از سیاست و سازندگی در افغانستان
از داستان‌هایش «دخترک گلفروش»، «سیب»، و «دفاع» به روسی برگردانیده شده‌اند و در مجموعه داستان‌های «برف می‌بارد» (مسکو، ۱۹٦۴ م) و «شهر طلسم‌شده» (مسکو، ۱۹٧٢ م) منتشر شده‌اند. داستانی نیز با نام «قالینچه» که به مناسبت صدمین سال تولد لنین نوشته شده بود، به زبان ازبکی در ازبکستان منتشر و برنده‌ی جایزه‌ی ادبی تاشکند شد. این داستان به پشتو نیز با نام «پلار» ترجمه و منتشر شده است. در تاجیکستان نیز داستانی از وی با نام «یک مشت پول»، «یک دختر»، «یک سرنوشت» در مجله‌ی زنان و داستان دخترک گلفروش در سال ۱۹٦٨ میلادی در مجله‌ی «صدای شرق»، ارگان انتشاراتی اتحادیه‌ی نویسندگان تاجیکستان، منتپر شده است. از میثاق چند داستان در ایران و نیز مجموعه‌ی داستانی به همت انستیتوی گوته، به آلمانی، در کابل گردآوری و چاپ شده است.
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
...
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها: │ زندگی‌نامه‌ها │ نویسندگان افغانستان │ شاعران افغانستان │ دولتمردان افغانستان │ وزرای افغانستان
