[فیزیک‌دانان جهان] [ذرۀ بوزون هیگز]
پیتر وار هیگز (به انگلیسی: Peter Ware Higgs) (زادۀ ۱۹۲۹ میلادی - )، فیزیکدان انگلیسی و استاد دانشگاه ادینبورگ است که نظریه‌ی شکست متقارن در برهمکنش الکتروضعیف را ارائه داد و نیز پیشنهاددهنده‌ی ذره بنیادی بوزون هیگز یا ذره خدا (God Particle) است[۱]. او در سال ۲۰۱۳، به‌همراه فرانسوا انگلرت بلژیکی، به‌خاطر کشف مکانیسم هیگز که به درک منشأ جرم ذرات زیراتمی کمک می‌کند، موفق به دریافت جایزه نوبل فیزیک شد[٢].
[↑] زندگینامه
پیتر هیگز، در ۲۹ مه ۱۹۲۹ میلادی، در شهر نیوکاسل، در ناحیه شمال شرقی انگلستان، از یک پدر انگلیسی و مادر اسکاتلندی به‌دنیا آمد[٣]. پدرش به‌عنوان مهندس صدا برای بی بی سی کار می‌کرد[۴]. در ایام کودکی به سبب بیماری آسم و همچنین جنگ دوم جهانی، از تحصیل باز ماند و در خانه آموزش دید[۵]. هنگامی که پدرش در بدفورد اقامت گزیذ، وی با مادر خود در شهر بریستول ماند و در همان‌جا بزرگ شد[٦]. بین سال‌های ۱۹۴۱ تا ۱۹۴٦، در همان شهر، در مدرسۀ کوتهام گرامر (Cotham Grammar School) درس خواند[٧]. سپس مدرک کارشناسی را در رشته‌ی فیزیک، در سال ۱۹۵٠، از دانشگاهِ سلطنتی (King’s college) لندن با رتبه‌ی نخست دریافت کرد[٨].
هیگز، پس از آن، دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترایش را – با عنوانِ «برخی مشکلاتِ نظریه‌ی جنبش ملکولی» – گذراند و در سال ۱۹۵۴، برای ادامه‌ی تحقیقاتش به دانشگاه ادینبورگ نقل مکان کرد[۹]. او در این دانشگاه در فاصله‌ی سال‌های ۱۹٦٠ تا ۱۹٨٠ عهده‌دار کرسی تدریس ریاضیات بود و سپس از سال ۱۹٨٠ تا زمان بازنشستگیش در سال ۱۹۹٦، به‌عنوان پروفسور فیزیکِ تئوریک به‌تدریس پرداخت[۱٠]. وی دریافت‌کننده‌ی جوایز متعددی به‌خاطر فعالیت‌هایش در حوزه‌ی ریاضیات و فیزیکِ نظری بوده است[۱۱].
هیگز، در سال ۱۹۶۴، هنگامی که کرسی تدریس در مؤسسه «Tait» در ادینبورگ را داشت، نظریه‌ای در مورد وجود ذره ناشناخته‌ای مطرح کرد[۱٢]. مرکز تحقیقاتی «سرن» در سوئیس در سال ۲۰۱۲ وجود این ذره را اثبات کرد. اثبات‌شدن این نظریه، در سال ۲۰۱۳ جایزه نوبل فیزیک را برای او به ارمغان آورد[۱٣].
نزدیکان هیگز او را فردی مهربان و تا حدودی خجالتی می‌دانند که علاقه چندانی به سر و صدای بیش از اندازه رسانه‌ها ندارد؛ با تمام وجود فیزیکدان است و کاملاٌ علمی صحبت می‌کند. جالب این‌که هیگز از عضویت در تشکیلات «صلح سبز» خارج شد، هنگامی که این سازمان جهانی علیه مهندسی ژنتیک وارد عمل شد.
یکی از جملات مورد علاقه پیتر هیگز این است: «من هنگامی اظهار نظر می‌کنم که دانشمندان مرکز سرن به احتمال ۵ سیگما رسیده باشند». این جمله به زبان ساده یعنی این‌که دانشمندان مرکز ذره‌شناسی اروپا تا ۹۹۹۹۴۲۶۶۹۷/ ۹۹ درصد در مورد موضوعی اطمینان حاصل کنند.
روزهای طلایی پیتر هیگز در حوزه کاری دیری نپاییدند. ستاره بخت او چند سال پس از طرح نظریه انقلابی‌اش افول کرد. او در دهه ۱۹۷۰ که فیزیک ذرات بیش از پیش با ریاضیات در هم آمیخت از قافله عقب ماند. نظریات او را عموما دیگران به بار نشاندند.
جدایی از همسرش، جودی، در سال ۱۹۷۲ نیز ضربه دیگری به او زد. گفته می‌شود جودی هیگز حس می‌کرد به حال خود رها شده چون همسر فیزیکدانش بیش از اندازه در دنیای علمی خود فرو رفته بود.
هیگز از دانشمندان مکتب قدیم است و نوشته‌های خود را همچنان با کاغذ و مداد آماده می‌کند. او چندان هم با کامپیوتر اخت نیست و در حالی که همکارانش در سخنرانی‌های خود از پاورپوینت و انیمیشن استفاده می‌کنند، او همواره به طرح‌های دست‌نویس و استفاده از اوپک و پروژکتور بسنده کرده است[۱۴].
[↑] نظریۀ ذرۀ خدا
شهرتِ علمی پیتر هیگز، به‌ویژه مربوط به مقوله‌ای به‌نام «ذره‌ی بوزون هیگز» – یا ذره‌ی خدا - است. نظریه‌ی وی، گامی به‌جلو در درکِ مقوله‌ای است که از آن به «مدلِ استانداردِ چگونگیِ کارکردِ هستی» تعبیر می‌شود[۱۵]. به‌طور کاملاً اشاره‌وار چنین می‌توان به این مقوله اشاره کرد: «دنیای اطراف ما از اتم تشکیل شده است، درون هر اتم، هسته و الکترونی است که به‌دورش می‌چرخد. درون هسته، پروتون‌ها و نیوترون‌ها هستند و درون پروتون‌ها هم ذرات کوچکتری هستند، به‌نام کوارک. اما چه چیزی به این کوارک‌ها جرم می‌دهد؟ این‌جاست که نظریه‌ای هیگز و آنگلر به‌کار می‌آید. این نظریه توضیح داد که چطور یک فضای نامرئی در خلأ است که مثل چسب عمل می‌کند و با عث می‌شود، بعضی از ذرات سنگین‌تر شوند و به اصطلاح جرم پیدا کنند و بعضی دیگر مثل فوتون‌ها یا نور کاملاً بدون جرم بمانند.»[۱٦]
به‌سخن دیگر، ذره‌های بنیادی، هیچ‌یک به‌خودیِ خود دارای جرم نیستند و تنها از انرژی تشکیل یافته‌اند[۱٧]. پرسش این است که پس جرمِ اشیایِ مادی از کجا به‌وجود آمده است؟ این نظریه، ذره‌ی جدیدی به‌نام بوزونِ هیگز را معرفی می‌کند. این بوزون ذرات کوچکی است، که در فضای اطراف ما حضور دارد، مثل براده‌های آهن است که به‌سمت آهن‌ربا جذب می‌شود و نه به‌سمت چوب! به آهن‌ربایی قوی‌تر بوزون‌های هیگز بیشتری جذب می‌شود و جرم‌شان بیشتر است. به چوب مثلاً هیچ برادۀ جذب نمی‌شود، این یعنی جرم ندارد، مثل فوتون. اما تقریباً حدود پنجاه سال طول کشید که تا این نظریه ثابت شود.[۱٨]
در سال ۱۹٦۴، پیتر هیگز، از ذره‌ای کشف‌نشده نوشت که هنوز هم دانشمندان نتوانسته‌اند دلیل قانع‌کننده‌ای برای وجود آن ارائه کنند. البته هیگز خود زمانی در یک کنفرانس خبری گفته بود «برای من همه چیز روشن است» و خندیده بود[۱۹].
او در آن زمان مورد این ذره ناشناخته تنها یک برگه A4 نوشت. مجله تخصصی «Physics Letter» از انتشار این نظریه خودداری کرد. اما هیگز از پا ننشست و با افزودن نتایج جدیدی از تحقیقات خود، آن را در نشریه آمریکایی رقیب، یعنی «Physical Review Letters» منتشر کرد[٢٠]. در ۴ جولای ٢٠۱٢ مرکز تحقیقاتیِ اروپاییِ سرن اعلام کرد که در طی یک عملیات شبیه‌سازی موفق به ردگیریِ ذره‌ی فرّارِ بوزون هیگز شده است[٢۱]. این در واقع، لحظه‌ای اثبات درستی نظریه‌ای پیتر هیگز بود.[٢٢]
باری، هیگز به خبرنگار زنی که از او پرسیده بود کشف شما (ذره هیگز) چه کمکی به یزدان‌شناسان می‌کند، صادقانه پاسخ گفته بود: «نمی‌دانم [این ذره در حوزه کار خداشناسان] به چه دردی می‌خورد».
او در عین حال، از نامی که رسانه‌ها به این ذره دادند (ذره خدا) متنفر است و آن را «خجالت‌آور» می‌داند. پیتر هیگز می‌گوید که تا کنون از این نام استفاده نکرده و هرگز هم آن را به زبان نخواهد راند: «من به وجود خدا اعتقاد ندارم اما همواره با خود فکر کرده‌ام که این اصطلاح تحقیرآمیز می‌تواند موجب رنجش برخی افراد شود».
پس از آن‌که دانشمندان مرکز سرن «ذره هیگز» را پیدا کردند، پیتر هیگز به رسانه‌ها گفت: «فکر نمی‌کردم در زمان حیات من اتفاق بیافتد. اما حق‌داشتن حس قشنگی است». با این حال، او مانند تمام دانشمندان دیگر معتقد است که بشر همچنان راه درازی در پیش دارد. هیگز می‌گوید: «شتاب‌دهنده سرن هنوز کار زیادی برای انجام دارد و خوشحال می‌شوم خبرهای تازه‌ای از آن بشنوم».[٢۳]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- پیتر هیگز، از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[٢]- همان‌جا؛ تاکنون در دانشنامۀ ویکی‌پدیای فارسی غیر از این عبارت، اطلاعات بیشتری در مورد پیتر هیگز وجود ندارد. همچنین رجوع شود به: فرانسوا انگلرت، از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[٣]- Peter Higgs, From Wikipedia, the free encyclopedia.همچنین رجوع شود به: زندگینامه: پیتر وار هیگز (۱۹٢۹ -)، همشهری آنلاین[۴]- از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد (به زبان انگلیسی)، پیشین
[۵]- همان‌جا
[٦]- همان‌جا
[٧]- همان‌جا
[٨]- پیتر هیگز، نظریه‌پردازان هزاره سوم: بنیاد بین‌المللی تئوری‌ها و دکترین‌ها
[۹]- همان‌جا
[۱٠]- همان‌جا
[۱۱]- همان‌جا
[۱٢]- کاشفان «ذره هیگز» برندگان جایزه نوبل فیزیک امسال شدند، وب‌سایت دویچه وله فارسی
[۱٣]- همان‌جا
[۱۴]- همان‌جا
[۱۵]-پیشین، ، نظریه‌پردازان هزاره سوم: بنیاد بین‌المللی تئوری‌ها و دکترین‌ها
[۱٦]- نگین شیرآقایی، برندگان نوبل فیزیک، دانشنامۀ آریانا به نقل از بی بی سی
[۱٧]-پیشین، ، نظریه‌پردازان هزاره سوم: بنیاد بین‌المللی تئوری‌ها و دکترین‌ها
[۱٨]- نگین شیرآقایی، پیشین
[۱۹]- پیشین، وب‌سایت دویچه وله فارسی
[٢٠]- همان‌جا
[٢۱]-پیشین، ، نظریه‌پردازان هزاره سوم: بنیاد بین‌المللی تئوری‌ها و دکترین‌ها
[٢٢]-
[٢٣]- پیشین، وب‌سایت دویچه وله فارسی
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد (به زبان‌های فارسی و انگلیسی)
□ وب‌سایت بنیاد بین‌المللی تئوری‌ها و دکترین‌ها
□ همشهری آنلاین، متعلق به موسسه همشهری
□ وب‌سایت دویچه وله فارسی
□ دانشنامۀ آریانا به نقل از: وب‌سایت فارسی بی بی سی (بخش دانش و فن)
[↑] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
