[دانشنامهها] [دانشنامه‌های فارسی]
دایرةالمعارف آریانا (به انگلیسی: Ariana Encyclopaedia) (انتشار ۱۳۲۸ تا ۱۳۴۸ در کابل)[۱]، به‌زبان دری گردآوردۀ گروهی از دانشمندان افغانستان که انجمن دایرةالمعارف (مؤسسه‌ای رسمی) آن را در ٦ مجلد در کابل منتشر کرده است[٢]. این دانشنامه را مفصل‌ترین و مهم‌ترین دانشنامهٔ افغانستان معاصر دانسته‌اند.
[↑] تاریخچه
دانش‌نامه‌نویسی در افغانستان در دهه‌ای ١٣٢٠ خورشیدی آغاز شد. نخستین دوره‌ای دانشنامهها در کابل زیر نام «دایرةالمعارف آریانا»، در شش جلد به‌زبان دری به‌نشر رسید. جلد اول این مجموعه، در سال ١٣٢٨ خورشیدی و ششمین و آخرین جلد آن در سال ١٣٤٨ خورشیدی منتشر شد.
اين دانشنامه، که تنهاترين دانشنامه دوره معاصر تاريخ افغانستان است و ۵۰ سال قدمت دارد، با مشکلات بسياری روبه روست. مثلا نصف اين کتاب يعنی ۳ جلد اول فقط به حرف الف اختصاص دارد و جلد ششم که کم حجم‌ترين مجلد اين مجموعه محسوب می‌شود به‌حرف ص تا ی می‌پردازد.
از این روی، بنيادی در افغانستان تاسيس شده است که تصميم دارد دانشنامه ۶ جلدی آريانا را با ويرايش جديد، تجديد چاپ کند.[*]
آزانس خبری باختر گزارش می‌دهد: «طبع دورۀ دوم دايرةالمعارف آريانا بعد از وقفه در حدود نيم قرن بنا به ضرورت و به تاسی از فرمان رييس جمهور اسلامی افغانستان آغاز يافت. جلد چهارم دايرةالمعارف آريانا جديداً چاپ شده و برای جامعه علمی و فرهنگی كشور هديه‌يی است كه به‌افتخار سال نو ۱٣۹۱ خورشيدی توزيع می‌گردد. این جلد، كه ثمره‌ی مساعی در حدود ۱٠٠ نويسنده از اكادمی علوم، پوهنتون‌ها و ساير نهادهای علمی در افغانستان می‌باشد، مطالب آن علمی، مستند، دقيق، قابل اعتماد و قابل استفاده برای تمام مردم افغانستان به‌خصوص شاگردان مكاتب، محصلين پوهنتون‌ها، استادان و محققان می‌باشد.
جلد چهارم دايرةالمعارف آريانا شامل مصطلحات حروف «ر - ض» در رابطه به بخش‌های مختلف علوم مانند: علوم اسلامی، حقوق، اقتصاد، ژورناليزم، تاريخ، جغرافيه، طب، فارمسی، زراعت، بيولوژی، جيولوژی، كيميا، رياضی، فزيك، تكنالوژی معلوماتی، زبان و ادبيات، فرهنگ، هنر، ورزش، اماكن مقدس و تاريخی و معرفی مشاهير سياسی، ادبی، فرهنگی، شعرا، هنرمندان و ... در ۹٦۱ صفحه آذين يافته است.»
[↑] مطالب
دانشنامه که به آن دایرةالمعارف نیز می‌گویند، مجموعه‌ای از اطلاعات دسته‌بندی شده از یک یا چند موضوع است که خواننده را در پی بردن به مفهوم، پیدایش و معنی چیزهای گوناگون راهنمایی می‌کند. دانشنامهها بسته به عمومی یا تخصصی بودنشان درباره همه چيز آگاهی می‌دهند. زندگی‌نامهٔ افراد، چگونگی پیدایش دانش‌های گوناگون، تاریخ کشورها، دین و مذهب، روش زندگی، جغرافیا، هنر، و فناوری، تنها فهرست کوتاهی از هزاران موضوعی است که دانشنامهها در بر می‌گیرند.
[٣]
[۴]
[۵]
[٦]
[٧]
[٨]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط … برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- انوشه در افغانستان، پایگاه خبری - تحلیلی مازندران
[٢]- دایرةالمعارف آریانا، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
[٣]-
[۴]- برای نقد دائرۀالمعارف آریانا رجوع شود به مجلۀ فرهنگی: جنجال اطلس اتنوگرافی اقوام غیرپشتون و دانشنامه آریانا، برگرفته از بی بی سی
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
