برهان‌الدين ربانی ولد محمد یوسف در سال ١٣١٨ هـش در فیض آباد، مرکز ولایت بدخشان چشم به جهان کشوده و در سال ١٣٢۴ هش در مکتب متوسطه فیض آباد شامل گردید و در سال ١٣٣٢ هش از صنف نهم آن مکتب فراغت یافت. سپس به کابل رفت و در سال ١٣٣٣ هش در مدرسه دارالعلوم شرعیه کابل که در پغمان موقعیت داشت، شامل گردید.
قابل یاد آوری است که فارغان صنوف نهم متوسطه‌ها در آن وقت مجدداً شامل صنف نهم مدرسه می‌گردیدند که دوره تعلیمی آن چهار سال بود و مدرسه دارالعلوم شرعیه بعدها به نام مدرسه ابو حنیفه مسمی گردید.
برهان‌الدین ربانی در سال ١٣٣٧ هش از آن مدرسه فارغ التحصیل گردید و در سال ١٣٣٨ هش شامل دانشکده شرعیات دانشگاه کابل گردید و در سال ١٣۴١ هش از آن دانشکده به درجه اول فراغت یافت و به صفت استاد در دانشکده شرعیات دانشگاه کابل پذیرفته شد.
جناب استاد برهان‌الدین ربانی در سال ١٣۴۵ هش جهت تحصیلات عالی به جمهوری عربی مصر رفت وشامل دانشگاه الازهر قاهره گردید و در سال ١٣۴٧ هش ماستری خودرا در رشته فلسفه اسلامی بدست آورد و در دوره دکتورا در آن دانشگاه ثبت نام نمود و کار رساله دکتورای خود را تحت عنوان "مولانا عبدالرحمن جامی و جنبه‌های علمی و فلسفی وی" آغاز کرد و سپس رهسپار کابل گردید و در دانشکده شرعیات دانشگاه کابل دوباره به تدریس علوم اسلامی پرداخت.
استاد بعد از رویداد ٢٦ سرطان ١٣۵٢ هش با جمعی از همفکران خود زیر تعقیب پولیس رژیم داؤدخان قرار گرفتند و پوهاند غلام محمد نیازی بنیان گذار نهضت اسلامی افغانستان و چند تن از شاگردان سیاسی استاد زندانی شدند.
استاد در جوزای سال ١٣۵٣ هش به مناطق قبایلی کشور هجرت کرد و سپس عازم پشاور گردید و به فعالیتهای سیاسی علیه رژیم حاکم پرداخت که ثمره آنرا همه هموطنان تا ختم دوره دکتور نجیب و بعد آغاز دوره کار استا بحیث رئیس دولت اسلامی افغانستان مشاهده فرمودند.
فعالیتهای فرهنگی
برون مرزی استاد:
استاد برهان‌الدین ربانی دردورانی که بحیث متعلم مکتب در فیض آباد بسر می‌برد از جمله همکاران فعال قلمی جریده جدید التأسیس "بدخشان" شمرده می‌شد و وقتی بکابل آمد این سلسله را ادامه داد و نوشته‌ها و ترجمه‌های او در مطبوعات کابل به ویزه در مجلات "الفلاح" "پیام حق" "ژوندون" "لمر" "عرفان" وبرخی دیگراز نشرات افغانستان بچاپ می‌رسید.
از کارهای مهم و برجسته استاد در عرصه فرهنگ کشور، مدیریت مجله نهایت وزین "شرعیات" اروگان نشراتی دانشکده شرعیات، دانشگاه کابل بود که با قطع بزرگ و معیاری در سال ١٣۴٩ هش به نشر آغاز کرد و استاد مدیریت مسؤل آنرا بر عهده داشت.
قابل یادهانی است که مجله "شرعیات" با نشر مقالات و پژوهشهای علمی و اندیشه‌های ناب دینی به زبان‌های دری و پشتو و عربی بچاپ می‌رسید و تا زمانی که استاد مدیرت مسؤل آن را به عهده داشت، از جمله مجله‌های وزین و با اعتباری در میان خانواده مطبوعات کشور بشمار می‌رفت. و استاد ربانی تا زمانی که (سال ١٣۵٠ هش) به یک سفر علمی و تحقیقاتی طولانی عازم ترکیه شدند، مسؤلیت مجله شرعیات را بدوش داشتند.
آثار و تألیفات استاد:
از استاد ربانی در دوران عمر پربار فرهنگی و سیاسی‌شان صدها مقاله، طرزالعمل، خطابه به یادگار مانده است که اکثر‌شان بصورت پراگنده در نشرات برون مرزی بچاپ رسیده اند ولی هستند تعداد کثری که تا هنوز اقبال چاپ نیافته ودر آرشیف‌های فرهنگی و سیاسی معتبر جهان محفوظ می‌باشند. رساله‌ها و کتبی که بچاپ رسیده عبارت انداز:
آثار و تألیفات:
- ١) محمد نخستین مربی و آموزگار بشریت؛
٢) درسایه‌های قرآن؛
٣) تشریح عقاید معتزلیها
۴) تئوری سیاسی اسلام (بزبان عربی)
۵) داؤدخان در گذشته ننگین، حاضر جنایت بار و مستقبل هولناک، چاپ سال ١٣۵۵هش
٦) کودتای ٢٦ سرطان و سیمای زعامت داؤدخان ؛ چاپ سال (١٣۵٦هش)؛
٧) چه نوع مبارزه؟؛
٨) استقلالیت انقلاب؛
٩) اسلام و کمونیزم؛
١٠) خلفای راشد؛
١١) از تربیت یافتگان مکتب اسلام (معرفی چند تن از صحابه پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم)؛
١٢) هشتمین بهار خونین کشور؛
١٣) پیام به فرماندهان جهاد؛
١۴) آزمون جهاد (مجموعه چند خطابه)؛
١۵) کرملن در تلاش شاه مخلوع، چاپ سال (١٣۵٨هش)
جناب استاد به مثابه رهبر بزرگترین سازمان جهادی (جمعیت اسلامی افغانستان) در زمان تجاوز ارتش سرخ به کشور، از چهره‌های سیاسی و فعال و مهم دوران جهاد و مقاومت به شمار میرود که سفرهای و دیدارهایش با زعما جهان بویژه سفر مشهور و تاریخی او در عهد گورباچوف به مسکو، از مهمترین رویدادها در بعد سیاسی جهاد به شمار میرود. پرداختن به این بخش خارج موضوع این نوشته که اختصاص به فعالیتهای فرهنگی برون مرزی استاد دارد، می‌باشد.
در این مقال اینقدر یاد آور می‌شویم که تأسیس دهها نهاد فرهنگی و دهها نشریه و مجله و چاپ دهها عنوان کتاب که سازمان او تحت رهبری او بچاپ رسانیده است، ناشی از فرهنگ دوستی و فرهنگ گستری او در برون مرزها بخصوص جهان اسلام و کشور‌های همجوار می‌باشد که بدن شک هیچ دانشمند و فرهنگی ای از آن چشم پوشی کرده نمی تواند.
تأسیس نخستین دانشگاه دخترانه در کشور بنام "امهات المؤمنین" و دانشگاه پسرانه بنام "عبدالله بن مسعود" و دانشگاه حربی "حضرت علی کرم الله وجهه" و تأسیس دهها لیسه دخترانه و پسرانه در شرایط توانفرسای هجرت، دال بر فرهنگ شایستگی و فرهنگ گستری استاد است که در هجرت و حضر آنرا فراموش نکرده استعداد صدها هموطن مان را به نور دانش و فرهنگ روشن ساخته اند. جای بسی مباهات و افتخار است.
جناب استاد برهان‌الدین ربانی همین اکنون مصروف نگارش و تألیف بزرگترین اثر دوران جهاد برحق افغانستان زیر نام زندگی سیاسی چهل و چند ساله خود هستند. امیدواریم این اسناد و خاطرات سیاسی استاد بزودی تکمیل گردد و علاقمندان تاریخ معاصر افغانستان از معلومات ناب و دست اول آن و رویدادهای نشر ناشده و مکتوم مانده دوران جهاد و مقاومت مردم افغانستان به خامه ابر مرد سیاست و فرهنگ افغانستان آگاهی یابند.
گفتنی است جناب استاد برهان‌الدین ربانی سرحال است، انرژیِ سرشار دارند. باورداریم با نیروی قوی و اراده متین‌شان بحیث یکی از رهبران طراز نخست کشور می‌توانند بزودی این اثر گران ارزش را تکمیل کرده فرهنگیان و سیاستمداران کشوررا از انتظار بکشند. برای این استاد عزیز و گران قیمت عمر دراز و مؤفقیت مزید آرزومندیم.[۱]
جُستارهای وابسته
منابع
<برگشت به بالا><گفت و گو و نظر کاربران در بارهٔ مقاله>
